Gaztainari bizi berri bat emateko lanean
Azken sei urteak gaztainaren munduan erabat murgilduta daramatza Beñat Itoiz lapurtarrak. Lurrera bueltatzea eta proiektu bat martxan jartzea zituen helburu; laborantza eredu mekanizatu eta industrialetik urrun. Gaztainari lotutako egitasmoa abiatzea bururatu zitzaion orduan, bazterrean utzita zeuden lurrak eta jarduera bera biziberritzeko asmoz: “Historian hemengo jendea nola eta zerekin bizi izan den eta bizitzeko eta ekoizteko modu horiek gure munduan berriz nola sartzen ahal diren aztertu nuen”, dio. Fruitu horretatik abiatutako produktu mordoxka sortu ditu urteotan, eta konbentzituta dago gaztaina baserriko ekonomiari begirako aukera ederra izan daitekeela.
Irina, hummusa, gailetak, garagardoa, pasta, txokolatea, ozpina, eztia, gaztaina konfitatuak, odolkia gaztainarekin, piperrada… produktu horiek eta askoz gehiago egiten dituzte Makeako Euskal Gaztain Etxean. Itoizek jakin bazekien ezinezkoa izanen zela gaztainak bizpahiru hilabetetan bakarrik salduta urte osoan horretatik bizitzea. Horregatik ekin zion produktuaren merkatuaren inguruko ikerketari, eta hasieran zalantzak izan arren, segituan ikusi zuen baietz, gaztain aski badela Ipar Euskal Herrian, eta eraldatzeko aski onak direla gainera.
Lurraren faltan, hurbileko etxaldeei erosten dizkie gaztainak Itoizek. “Iparraldeko etxaldeetan erositako 15 tona sartzen dira hona urtero, eta horiek eraldatzeko gunea eta saltokia ditugu bertan”. Gaztainak idortzeko tresneria eta harrizko eihera dituzte, besteak beste, eta haiek transformatzen dute kasik produktu guztia. Sagardoa, txokolatea eta besteren bat, dena den, kanpoan egiten dituzte. “Gaztainaren merkatua zabalduz eta ekonomikoki sare bat sortuz, ingurumena zaintzea ere bada helburua”, adierazi du. Izan ere, gaztainen inguruan merkatua sortzeak landare horiek zaintzera, mantentzera eta birsortzera ere bultzatzen ditu.
Gaztainondoa Gernikako arbolaren pare
“Zergatk hartu ote dugu Euskal Herrian Gernikako arbola sinbolo gisa, gaztainondo bat beharrean?”, galdetu du umorez Itoizek. Izan ere, milaka urtetan jendea gaztainaz elikatu da eta horren zura erabili izan du gurean. Historia hori guztia bildu nahi izan dute gunean argazki eta azalpenen bidez. “Gauza gehiagoren artean, Iparraldeko mapa bat ere badugu, 1860ko tintaren eritasunaren aurretik herriz herri zenbat gaztainondo hektarea zegoen eta horri lotutako ekonomia zein zen azaltzen duena”.
Kuriosoa da gaur egun Europan eta gurean kontsumitzen den gaztainaren gehiengoa kanpotik ekarritakoa izatea. Frantziako Estatuan, %80 inguru kanpotik ekarria dela dio Itoizek, Turkiatik eta Txinatik bereziki. Horri buelta emateko asmoz abiatu zuen proiektua, eta produktu eskaintzaz gain, orain hainbat sukaldarirekin lanean ari da gaztainarekin egindako plater berriak proposatzeko: marmitakoak, risottoak, pastak… “Egiazko ekonomia bat sortzeko aukera dago, eta ez atxikitzea soilik gaztainaren oroitzapen doi-doia bizirik. Behar dira arbolak salbatu eta ekonomia berriz abiarazi”, amaitu du.
Duela hamabi urte pasatxo ezagutu zuten elkar Izaskun Urbaneta Ocejok eta Ainara Baguer Gonzalezek, ingurumen hezkuntzako programa batean lanean ari zirela. Garaian, lurretik hurbilago egoteko gogoa zuten biek, teoriatik praktikara pasa eta proiektu bat martxan jartzekoa... [+]
Zergatik doa mundu guztia Iruñera erosketak egitera, gure eskualdean elikagai asko ekoizten bada? Zergatik da hain zaila bailara hauetako produktuak bailara hauetako dendetan topatzea?”, galdera horiei eta beste zenbaiti tiraka hasi ziren lanean Zangoza aldean duela... [+]
Urteak dira Nafarroan eta beste zenbait tokitan hazien liburutegi proiektuak martxan dituztela. Hazien liburutegiak, liburuen liburutegietan. Euskal Herriko Hazien Sareak antolatutako hitzaldi batean izan zuen egitasmo horien berri Ane Leturia Delfrade Antzuolako liburuzainak,... [+]
Hamar urte baino gehiago daramatza martxan Arabako Nekazariak Eskolan proiektuak, Hazi fundazioak zenbait ekoizlerekin elkarlanean bultzatzen duena. Haur eta gaztetxoak nekazal mundutik geroz eta deskonektatuago bizi diren garaiotan, inoiz baino beharrezkoagoa da elkar... [+]
Ateak ireki berri ditu Bermeon Gu Zu Bio dendak, otsailaren 17an egin baitzuten inaugurazio ekitaldia. Edurne Zulueta Aranguena da proiektuaren bultzatzailea, eta berak azaldu bezala, garbiketako produktuei lotutako kontsumoari buelta bat eman nahi izan dio egitasmoarekin... [+]