Euskal Herriko Bertsolari Txapelketa: dramatismoa gora, hitanoa behera
Euskal Herriko Bertsolari Txapelketaren bilakaera aztertu du IXA ikerketa taldeak, 1986ko sariketatik abiatu eta 2013kora arte. Besteak beste, erabilitako neurriak, doinuak eta euskara alderatu dituzte. Datu bat: 2013an gaien % 77 dramatikoa izan da eta %23 umorezkoa.
aurre egingo dieten hedabide independenteak
Aurtengo Txapelketa Nagusia hastearekin batera argiratu zuten 1986tik 2009ra arteko zortzi txapelketen analisia, Elhuyar aldizkarian.
Orain, 2013koaren datuak gehitu eta lana osatu dute. Horregatik, bi atal dauzka txostenak: batetik, iazkoak utzitako joeren analisia; eta bestetik, 1986tik aurreragoko lehiaketen konparaketa.
2013: gai tristeak nagusi eta hikako erregistroa galbidean
2013an gaien %77 izan da dramatikoa eta %23 komikoa. Egileek diotenez, “gaiaren komikotasun esplizitua” hartu dute kontuan kategoria batera edo bestera atxikitzeko.
Bestalde, hikako erregistroak beherako joera nabarmena izan du. Txapelketa osoan bertsoen %5 inguruan egin dute hitanoz. Finalean, %0,01ean baino ez; soilik Arzallusek eta Lujanbiok hautatu zuten zenbait bertsotan.
Nola aldatu diren gauzak 1986tik 2013ra
Esan bezala, hitanoaren erabilpena murriztu egin dute bertsolariek. Alderatuz gero argiago ikusten da: 90eko hamarkadan, bertsoen %10ean jarduten zuten hikako erregistroaren bidez. Azken hamar urtetan aldiz, %5ean –Irudian, hitanoaren erabilpena txapelketetan. Txapelketaz txapelketa ikusita–.
Gehien erabilitako errimei dagokienez, aurten ena, eba, iba, ela, abo eta aba izan dira. Kuriositate bezala, 2009an ere horiek izan ziren erabilienak.
Neurriei so, geroz eta luzeagoak nagusitzen ari dira. 1986an, kartzelako lanen herena inguru zortziko handian egiten zuten, beste herena hamarreko txikian eta gainontzekoa neurri berezietan. Egun, kasik ehuneko ehun neurri berezietan. –Irudian, kartzelako lanen neurrien azterketa. Urdinez, zortziko handiko lanak; laranjaz, hamarreko txikokoak; horiz, neurri bereziak–.
Bukatzeko euskararen nolakotasuna izan dute aztergai. Datuek diote batua orokortzen ari dela oholtzan. Orain, ia %91 egiten da batuan; 1986an, %84 –Irudian, batuaren erabilpenaren gorazko joera adierazten duen grafikoa. Behean, urteak; alboan, portzentajea–.
Bide beretik jo eta euskara batuan ez dauden hitzen estimazioa ere irudikatu dute grafiko honen bidez –Irudian, euskalkietako hitzen beherazko joera antzeman daiteke. Behean, urtean; albo batean, ehunekoak–.
Bukatzeko, erderakadak aztertu dituzte. Orain dela hamar urteko saioen aldean, egun erdarakada gehiago entzuten den arren, %1era baino ez dira iristen. IXA taldekoen aburuz, ez da zifra “esanguratsua” –Irudian, erderakaden kopuruaren estimazioa–.
Azterketaren inguruko xehetasun gehiago Bertsozale aldizkarian argitaratutako artikuluan aurki daitezke.
2024ko irailean, herritar batek salatu zuen Erandioko udaltzain batek arreta euskaraz ukatu eta jokabide hori behin baino gehiagotan errepikatu zela, baita telefonoz kexatu zenean ere. Salaketak erakusten duenez, hasiera batean, arreta eta dokumentazioa gaztelaniaz bakarrik eman... [+]
Joan den maiatzaren 23an iragan da, Baigorriko elizan, aparteko kontzertu bat: 180 haurrek, 7 eta 15 urte artekoek, maila handiko kantu emanaldia eskaini diote eliza mukuru bete zuen jendeari. Haur horietarik batzuk Donazaharre eta Baigorri aldean kokatua den Iparralai musika... [+]
Azkoitian egindako aurtengo lehenengo batzar nagusian batu dira UEMAra ondoko bost herri hauek: Donamaria, Ibarrangelu, Mundaka, Mutiloa eta Ormaiztegi.
Hainbat urtetan jarduera hezitzaileak gazteleraz jaso ostean, bi urte direla Zabalgana ikastetxeak euskara hutsean ematea eskatu zion auzoko osasun zentroari. Osasun zentroko arduradunek diote ez dutela horretarako baliabiderik. Osakidetzak egoera ikasturte honetan... [+]
2025eko Aberri Egunean, Imanol Pradales lehendakari jaunak “Euskadi Nazioa da” eta “hemen jarraitzen dugu eta jarraituko dugu, gure hizkuntzarekin eta gure nazio nortasunarekin, ez izan zalantzarik”, ozenki esan zituen.
Euskalduna naizen aldetik,... [+]
Euskararen Defentsarako Sareak elkarretaratzea egin du Nafarroako Parlamentuaren aurrean ostegunean, aldarrikatzeko lanpostu publikoetan hizkuntzak baloratzen badira, euskara baloratzen ez den lanposturik ez litzatekeela egon behar. Eta beraz, Nafarroako Gobernuak egindako... [+]
Udako Euskal Unibertsitateak hogei jardunaldi eta topaketa antolatu ditu ekainaren 11tik hasita hilabete batez, hausnarketari bide emateko eta "arnasgune akademikoa" izateko helburuarekin. Inguma datu-base berrituan unibertsitate mailako jakintza alor ugaritako ia 50.000... [+]
Aurten, berriz ere, Euskaraldia izan dugu. Bi astez, gure hizkuntza-ohiturei erreparatu diegu, geure buruari galdetuta zenbat eta nola egiten dugun euskaraz. Baina ariketa horretatik harago, galdera handiago bat ere pizten da: zeren araberakoa da hizkuntza baten biziraupena?... [+]
Erdaraz hitz egiten duzu, Francok nahi zuen bezala’ kamiseta dut gogoan egunotan, OlaXonMario Galiziako sortzaile digital kuir eta independentistaren diseinua.
Gogora ekarri dut, lehenengo, Isabel Díaz Ayusok alde egin duenean Imanol Pradales lehendakariak... [+]
Euskararen Erabilera Biziberritzeko Biltzarra iragarri dute 2027rako. Irail honetan hasiko dute bidea. Hainbat arlotako 270 lagun bildu dira ekitaldian, eta herritar guztiei luzatu die gonbita Imanol Pradales lehendakariak: "Asmoa da bi urteko epean lanketa zabala eta... [+]
Datorren ikasturtetik aurrera, euskaltegietan A2 mailan matrikulatzen direnek orain arte bezala 310 euro ordaindu beharrean, 70 euro ordainduko dituzte. Maila gaindituz gero, ordaindutakoa itzuliko zaie ikasleei.
Euskaltzaindiak, EHUko Gabriel Aresti Katedrak, Gabriel Aresti kultura elkarteak eta Bilboko Koral Elkarteak elkarlanean antolatu dute egitaraua. Ostiral honetan, adibidez, Bilboko Udalaren Txistularien Bandak Aitaren Etxea emanaldia joko du Euskaltzaindiaren... [+]
Talentua garai honetan zaindu, babestu eta erakarri beharreko altxorra ei da. Horregatik, Kutxabankeko lehendakari Anton Arriolak hezkuntzan ingelesari garrantzi handiagoa eman behar zaiola adierazi du, eta euskara horretarako oztopo izan daitekeela Poloniatik etor litezkeen... [+]