Euskal Herriko Bertsolari Txapelketa: dramatismoa gora, hitanoa behera
Euskal Herriko Bertsolari Txapelketaren bilakaera aztertu du IXA ikerketa taldeak, 1986ko sariketatik abiatu eta 2013kora arte. Besteak beste, erabilitako neurriak, doinuak eta euskara alderatu dituzte. Datu bat: 2013an gaien % 77 dramatikoa izan da eta %23 umorezkoa.
Aurtengo Txapelketa Nagusia hastearekin batera argiratu zuten 1986tik 2009ra arteko zortzi txapelketen analisia, Elhuyar aldizkarian.
Orain, 2013koaren datuak gehitu eta lana osatu dute. Horregatik, bi atal dauzka txostenak: batetik, iazkoak utzitako joeren analisia; eta bestetik, 1986tik aurreragoko lehiaketen konparaketa.
2013: gai tristeak nagusi eta hikako erregistroa galbidean
2013an gaien %77 izan da dramatikoa eta %23 komikoa. Egileek diotenez, “gaiaren komikotasun esplizitua” hartu dute kontuan kategoria batera edo bestera atxikitzeko.
Bestalde, hikako erregistroak beherako joera nabarmena izan du. Txapelketa osoan bertsoen %5 inguruan egin dute hitanoz. Finalean, %0,01ean baino ez; soilik Arzallusek eta Lujanbiok hautatu zuten zenbait bertsotan.
Nola aldatu diren gauzak 1986tik 2013ra
Esan bezala, hitanoaren erabilpena murriztu egin dute bertsolariek. Alderatuz gero argiago ikusten da: 90eko hamarkadan, bertsoen %10ean jarduten zuten hikako erregistroaren bidez. Azken hamar urtetan aldiz, %5ean –Irudian, hitanoaren erabilpena txapelketetan. Txapelketaz txapelketa ikusita–.
Gehien erabilitako errimei dagokienez, aurten ena, eba, iba, ela, abo eta aba izan dira. Kuriositate bezala, 2009an ere horiek izan ziren erabilienak.
Neurriei so, geroz eta luzeagoak nagusitzen ari dira. 1986an, kartzelako lanen herena inguru zortziko handian egiten zuten, beste herena hamarreko txikian eta gainontzekoa neurri berezietan. Egun, kasik ehuneko ehun neurri berezietan. –Irudian, kartzelako lanen neurrien azterketa. Urdinez, zortziko handiko lanak; laranjaz, hamarreko txikokoak; horiz, neurri bereziak–.
Bukatzeko euskararen nolakotasuna izan dute aztergai. Datuek diote batua orokortzen ari dela oholtzan. Orain, ia %91 egiten da batuan; 1986an, %84 –Irudian, batuaren erabilpenaren gorazko joera adierazten duen grafikoa. Behean, urteak; alboan, portzentajea–.
Bide beretik jo eta euskara batuan ez dauden hitzen estimazioa ere irudikatu dute grafiko honen bidez –Irudian, euskalkietako hitzen beherazko joera antzeman daiteke. Behean, urtean; albo batean, ehunekoak–.
Bukatzeko, erderakadak aztertu dituzte. Orain dela hamar urteko saioen aldean, egun erdarakada gehiago entzuten den arren, %1era baino ez dira iristen. IXA taldekoen aburuz, ez da zifra “esanguratsua” –Irudian, erderakaden kopuruaren estimazioa–.
Azterketaren inguruko xehetasun gehiago Bertsozale aldizkarian argitaratutako artikuluan aurki daitezke.
Informazio askea lantzen dugu ARGIAn, langileok gara proiektuaren jabeak eta gure informazioen atzean ez duzu sekula multinazionalik, bankurik edo alderdi politikorik topatuko. Gure ustez, burujabetza guztien oinarrian dago informazio burujabetza, ezagutzen dugunaren gainean pentsatzen eta erabakitzen dugu. Horregatik diogu kazetaritza independentea dela demokraziaren oinarrietako bat.
Aldizkaria paperean etxean edo e-postan PDFan jaso nahi duzu? Pozik hartuko zaitugu ARGIAko komunitatean. ARGIAkoa izateko, nahi eta ahal duzun ekarpena egin dezakezu, eta bueltan egoki ikusten duzuna eskatu. Indartu dezagun indartzen gaituena!
