Eta Olentzero emakumea balitz? Edo maritxua? Edo transgeneroa?
“Zergatik Olentzero eta Mari Domingi izaki berriok sortu, ar eta eme, betiko bitar sistemari men eginez? Bakarra ez ote genuke aski, batzuetan emakumezko, bestetzuetan gizonezko, hemen trans, han intersex?”.
“Zergatik ez irudikatu Olentzero emakumezko bat? Ez ote lituzke opariak berdin-berdin ekarriko? Eta trabestia balitz, bazterrean utziko ote lituzke bere eginbeharrak? Olentzero maritxua balitz eta Mari Domingi lesbiana, adiskide izan nahi badute eta besterik nahi ez badute, transgenero badira, zer galduko genuke?”.
STEE-EILAS sindikatuko kideen hitzak dira. Ikastetxeetan eta etxeko balkoietan Olentzero anitzak egitera eta jartzera animatu dituzte herritarrak, jendartean dagoen genero eta izaera aniztasuna hobeto islatuko litzatekeelakoan.
Tradizioa ez dadila izan aitzakia
Azken finean, sorreran urteko aro bat zen Olentzero (Onentzero, Onontzero, Orentzaro, Orantzaro… ere deitua), baita Nafarroa eta Gipuzkoako inguruetan agertu ohi zen izaki bat ere, gizonezko nahiz emakumezkoa izan zitekeena.
Leitzan, esaterako, duela 60 bat urtera arte, etxe bakoitzak bere Orantzaro propioa jartzen zuen balkoian, eta panpina hori emakume zein gizon itxurakoa izan zitekeen, “berdin txistularia, arrantzalea, artzaina, ehiztaria, jostuna, sorgina edo ezpata-dantzaria”. Baina ohitura gainbehera etorri zen, lehian hasi baitziren ea zeinek egiten zuen panpina politena, eta eredu bakarra, ikazkin zaharra, gailendu zen.
Ikazkin zahar, mozkorti eta zakarrak liftinga jasan duela gogoratu du Oier Araolazak, kultura herritar bigun, politikoki zuzen eta ekonomikoki salgarri bihurtzeraino.
Alboan Mari Domingi jarri diogu ondoren, eta “Olentzerori bikotekidea asmatu diogun unean bertan, Olentzeroren beraren genero marka finkatu dugu”, familia tradizionalaren eredua mantendu, eta Angel Errok azpimarratu moduan, emakumearen bigarrentasuna eta heterosexualitate ustekizuna indartu.
“Ez zaitez izan Olentzeroren laguna! –esaten dio Araolazak Mari Domingiri– Izan zaitez nahi duzuna, izan zaitez Olentzero, izan zaitez gure Queer-Olentzero!”.
P.D: Jakin-mina duenarentzat, Italian opariak banatzeaz arduratzen den Befana sorgin txintxoa da argazkikoa.
Norbere gorputzaren gaineko erabakiez, estetika heteropatriarkalaren morrontzaz, kontraesanez eta musikaren industriaz solastatzeko baliatu dugu Arrigorriagako polemika: herri horretako jai batzordeak Vulkano orkestra festa-egitarautik kentzea erabaki du, ikuskizuneko... [+]
30 urte baino gehiago daramatza Zero Chou zinemagile taiwandarrak istorioak kameraren atzetik kontatzen, bai zinemarako, bai telebistarako. Aurten, Zinegoak jaialdiaren 22. edizioko ohorezko saria jaso du.
Euskal Herrian zein munduan, gero eta ugariagoak dira lurraren defentsan sortzen diren mugimenduak, bizitzari eusteko ezinbestekoa den lurraren balioa aldarrikatzen dutenak. Borroka hauek ez dira soilik erresistentzia; itxaropenaren eta konplizitatearen oinarri ere bihurtu dira... [+]
“Bohemioa”, “poeta”, “mozkorra” eta “amodioaz maiteminduta” dagoen drag bat da Travis Tea (2024, Travistonia planetakoa). Autopertzepzio bat dela dio, eta kanpotik “talenturik gabeko eta antigoaleko poetatzat” dutela... [+]
1925. urtea izango balitz, akaso emakume erraketistak izango lirateke Zeruko Argiako aktualitate orrialdeetako protagonistak. Agian haien kirolari merituak goraipatzeko, agian feminitate arauak desobeditzeagatik seinalatzeko. Nire buruari agindu diot haien izenak memorizatzeko... [+]
Emakundek babestutako Hizkuntza aldaketa sozialerako tresna: hizkuntza inklusiboaren erabileraren ondorio batzuen azterketa teorikoa eta enpirikoa ikerketak ondorioztatu du hizkuntza inklusiboa erabiltzea garrantzitsua dela genero ezberdintasunak ez areagotzeko.
Uda giroan barneratuta, heldu dira herriko festak, baita sexu erasoen salaketen gorakada ere. Gozamenerako guneak sortzeko hilabeteetako lana egiten dute jai eta txosna batzordeetako kideek, eta goraipatzekoa da espazio horiek bermatzeko herritar boluntarioek egiten duten... [+]
Sanferminak ate joka direla, Iruñerriko feministek Alde Zaharreko kaleak zeharkatu dituzte, eraso sexisten aurkako aldarria zabalduz.
"2000. urteko San Joan egunez, aspaldiko urteko jende multzorik handiena bildu zen Andoaingo Goikoplazan, hamabiak jotzearekin batera dantzarako prest. Lehenengo aldiz gizon eta emakumez osatuta zegoen axeri-dantzarien taldea zen". Hitz horiekin ireki zuen "Emakumeak... [+]
Zezenketaren kontrakoa naiz, baina debekua heltzen den bitartean, jarraituko dut zezen-plazetan gozatzen”. Lagun baten iruzkin zinikoa gogorarazi dit Jose Luis Ábalos PSOEko ministro ohiaren azken polemikak.
Izan ere, Koldo ustelkeria kasuaren testuinguruan... [+]
LGTBIQ+ Komunitatearen Nazioarteko Eguna dela eta, hainbat kolektibok deituta sexu askapena eta harrotasuna aldarrikatu dituzte larunbatean Euskal Herriko hiriburuetan eginiko manifestazioetan. Loratuz Lotu, Anitzak, Lumagorri eta Sumin Trans taldeek jaso dute Ehgamek... [+]
Irungo udal gobernua ez da gai izan 29 urte luzetan alardeari lotutako gatazka konpontzeko… ez duelako nahi izan, beste alde batera begiratu duelako, alarde baztertzailea babestea aukeratu duelako, ausardia politiko falta eta arduragabekeria instituzional itzela erakutsi... [+]
Maribi Ugarteburuk, EHNE Bizkaiaren enkarguz, herrialdeko hamar emakume baserritarren bizi historiak batu ditu Erein, Borrokatu, Bizi liburuan. Azken mende erdian Hego Euskal Herrian nekazaritzan eta abeltzaintzan izandako gertaerak bizi izan dituzten emakumeak dira protagonista.
Argitaratutako oharrean, EHGAM Euskal Herriko Sexu Askapen Mugimenduak ohartarazi du "faxismoa eta ideia faxistak" zabaltzen ari direla mundu mailan, eta "erresistitzeko prest" daudela: "Beldurra baino askoz handiagoa da sentitzen dugun amorrua".
Tramite burokratikoetan murgilduta dago Ed Rojas. Kolonbian jaio eta bizi, 2022an Ikasketa Feministak eta Generokoak Masterra egin zuen EHUn. Baina titulua amaitu eta hiru urtera, ez du lortu bere izenean jasotzea. Arrazoia? 2022an ez-bitar markagailua jarri zuen bere... [+]