Estatuaren edo eskuin muturreko taldeen lehen hamabi biktima onartu ditu Nafarroako Gobernuak
Eskuin muturreko taldeek eta funtzionario publikoek eragindako motibazio politikoko ekintzen biktimen lehen hamabi aitorpenak egin ditu Nafarroako Gobernuak. Beste hirurogei espediente aztertzen ari da.
Ana Ollo kontseilariak gidatzen duen Nafarroako Gobernuko Memoria eta Bizikidetzako, Kanpo Ekintzako eta Euskarako Departamentuak eman du erabakiaren berri, eta oraindik izenik jakinarazi ez bada ere, Mikel Zabalza eta Mikel Arregi horien artean daudela azaleratu da.
Mikel Zabalza orbaizetarra 1985ean atxilotu zuen Guardia Zibilak Donostian eta handik 20 egunera Bidasoan agertu zen hilik. Egindako ikerketa ez-ofizial guztien arabera, Zabalza Guardia Zibilak hil zuen Intxaurrondoko kuartelean torturatzen zuen bitartean, eta gero bere gorpua Bidasoa ibaira jaurti zuen.
Egoera bitxia da orain, bertsio ofizialak oraindik esaten baitu ETAren zulo baten bila zihoazela ihes egin zuela Zabalzak eta egunetara Bidasoan aurkitu zutela hilda. Foru gobernuaren aitortza bideratu duen Errekonozimendu eta Erreparazio Batzordeak, aldiz, atzera bota du bertsio hori eta ontzat ematen du Zabalza Polizia egoitzetan hil zutela. Aurrerantzean, beraz, bi bertsio ofizial daude, Espainiako Gobernua eta Guardia Zibilarena, eta Nafarroako Gobernuarena.
Ezagutu den beste aitortza Mikel Arregirena da, 1979an Lakuntzan hil zuen Guardia Zibilak kontrol batean tirokatuta. HBko zinegotzia zen Lakuntzako Udalean. ARGIAko elkarrizketa honetan bere arreba Txarok 40 urte ondoren egun haiek nola bizi zituzten gogoratu zuen duela hiru urte.
1969tik 1994ra arteko biktimak
Aitortza jasotako beste biktimen artean daude 1978ko istiluetan hildako beste lau herritar, hiru Espainiako Poliziak su-armaz hildakoak, eta laugarrena “polizia-karga batean istiluen aurkako material gehiegi edo gaizki erabiltzeagatik kalte larriak” izan ondoren. Gobernuaren prentsa oharrean esaten denez, “horiei gehitu behar zaizkie atxiloaldian indarkeria fisikoa eta psikologikoa jasan zuten beste lau pertsona eta eskuin muturreko taldeek aldarrikatutako atentatuetan zauritu ziren beste bi pertsona”.
Genero-ikuspegitik, hamabi biktimetatik bi emakumeak dira. Kronologikoki, hamabi kasu horiek 1969tik 1994ra bitartekoak dira eta, horietako bat izan ezik, Nafarroan gertatu ziren. Lehen fase honetan lau kasu baztertu egin ditu Errekonozimendu eta Erreparazio Batzordeak.
Horrela dago osatuta azterketa bideratu duen batzorde hori: Memoriaren eta Bizikidetzaren zuzendariak, Memoriaren Nafarroako Institutuko zuzendariak, bi auzitegi-peritu eta biktimen arloan esperientzia duen psikologo bat, Nafarroako Auzitegi Medikuntzako Institutuak izendatutakoak; eta esparru akademiko eta sozialeko lau aditu, Nafarroako Parlamentuak proposatuta.
Aitortzara iristeko zailtasunak
Oraingo aitortza hau motibazio politikoko biktimen auzia bideratzen duen 16/2019ko Foru Legean oinarrituta dago, baina horren bidea ez da erraza izan. Lege horren aitzindaria 2015eko foru legea izan zen, baina Espainiako Auzitegi Konstituzionalak konstituzioaren aurkakotzat jo zuen; auzitegiaren ustez, ikerketa bideratu behar zuen batzordeari justiziaren ikertzeko eta ebazteko ahalmena ematen zion legeak, hori bakarrik justizia erakundeek egin dezaketenean.
Nafarroak Gobernuak dagoeneko milioi bat euro esleituta ditu aitortutako biktimei erreparazio gisa emateko. Horrez gain, ikusi beharko aitortza horiek mugimendurik ekartzen duten Espainiako Gobernuaren aldetik, biktima horietako batzuk bere funtzionarioek eragindakoak izan baitziren, eta eskuin-muturreko taldeak ere izaera parapoliziala zutelako.
Azken astean ezagutarazi moduan, Eusko Jaurlaritzaren Balorazio Batzordeak txosten banatan aitortu ditu estatuaren biktima gisa. Justizia sailburuak ekitaldi pribatu banatan entregatu dizkie dokumentuak.
Espainiako Poliziak duela 41 urte hil zituen tiroka Dionisio Aizpuru, Pedro Mari Isart, Jose Mari Izura eta Rafael Delas gazteak, Komando Autonomo Antikapitalistetako kideak.
GALeko biktima talde batek eman du kereilaren nondik norakoen berri Bilbon egindako prentsaurrekoan, Egiari Zor fundazioak eta Giza Eskubideen Euskal Herriko Behatokiak lagunduta. GALen aurkako eta, zehazki, José Barrionuevoren aurkako kereila aurkeztuko dute.
Nafarroako Gobernuak ofizialki aitortu ditu gure lurraldean giza eskubideen urraketa larriak jasan zituzten Estatuaren indarkeriaren beste zazpi biktima. Horien artean, hitzez hitz “motibazio politikoko biktima gisa” aitortzen ditu Patxi Erdozain, Eneko Compains,... [+]
Torturak jasan dituzten 900 lagun bildu dira Donostian Euskal Herriko Torturatuen Sarea aurkezteko, otsailaren 15ean. Ekimenak torturatuen bozgorailu izan nahi du, eta oraindik torturen berri eman ez duten herritarrak sarera batzera animatu dituzte. Eusko Jaurlaritzari eta... [+]
Estatuaren biolentziaren biktima gisa onartzeko 125 eskaera egin zaizkio Nafarroako Gobernuari 2023an eta 2024an. Horietatik 41 onartu dira. Egiari Zor eta Torturatuen Elkarteak ongi baloratu dute egiten ari den bidea.
Espainiako eta Frantziako Estatuak “nazio askapen mugimendua ito” nahi dutela ohartarazi du Sortuk, eta Santi Brouard eta Josu Muguruza HBko militanteen erailketak estatu biek egiten duten “gerra zikinaren parte direla” adierazi du.
Asteazken honetan beste 93 biktima aitortu ditu estatuaren eta talde parapolizialen biktimen azterketak egiten dituen Balorazio Batzordeak. Baliabide faltagatik, bere lanarekin aurrera jarraitzeko zailtasunak ere aitortu ditu. Egiari Zor Fundazioak ongi baloratu du batzordearen... [+]
Ekitaldian 1969ko gertaera tragikoak gogoratzeaz gain, memoria historikoaren defendatzaileak ere omenduko dituzte.
Ostiralean egingo dute ekitaldia 12:00etan, Donibane auzoko Martin Azpilikueta kalean. Erail zutenetik Angel Gogoan plataformak behin baino gehiagotan jarri ditu oroigarriak, baina behin eta berriz eraso eta erretiratu izan dituzte. Gobernu taldearen proposamena da oraingoan eta... [+]
Memoria osoa ekimenak salatu du biolentziaren biktima izan direnen arteko desberdintasunak bultzatzen ari direla hainbat instituzio, eta norabide hori zuzentzeko deia egin du. Ekimenak estatuen biolentziaren hamabost biktima elkarte biltzen ditu. Urriaren 12an Guardia Zibilak... [+]
Xabier Kalparsoro eta Gurutze Iantzi Espainiako polizien eta guardia zibilen eskuetan hil zituztela 31 urte igaro direnean, Egiari Zor fundazioak ekitaldia egin du Urnietan. Eusko Jaurlaritzari eskatu dio berriz ere ireki dezala epe bat estatuaren biktimak aitortzeko eskaerak... [+]
2008an Fernando Grande Marlaska epailearen aginduz atxilotu zutenean Ibai Azkonak pairatu zituen torturak aitortu ditu Nafarroako Gobernuak. Euskalerria Irratian, pauso honek suposatzen duena azaldu du Azkonak.
Foru Gobernuak aitortu du motibazio politikoko biktimak direla hirurak. Hiru aitortza berri horiekin dagoeneko 36 pertsonari estuaren biktima izatea ofizialki aitortu die gobernuak.