Estatuaren edo eskuin muturreko taldeen lehen hamabi biktima onartu ditu Nafarroako Gobernuak
Eskuin muturreko taldeek eta funtzionario publikoek eragindako motibazio politikoko ekintzen biktimen lehen hamabi aitorpenak egin ditu Nafarroako Gobernuak. Beste hirurogei espediente aztertzen ari da.
Ana Ollo kontseilariak gidatzen duen Nafarroako Gobernuko Memoria eta Bizikidetzako, Kanpo Ekintzako eta Euskarako Departamentuak eman du erabakiaren berri, eta oraindik izenik jakinarazi ez bada ere, Mikel Zabalza eta Mikel Arregi horien artean daudela azaleratu da.
Mikel Zabalza orbaizetarra 1985ean atxilotu zuen Guardia Zibilak Donostian eta handik 20 egunera Bidasoan agertu zen hilik. Egindako ikerketa ez-ofizial guztien arabera, Zabalza Guardia Zibilak hil zuen Intxaurrondoko kuartelean torturatzen zuen bitartean, eta gero bere gorpua Bidasoa ibaira jaurti zuen.
Egoera bitxia da orain, bertsio ofizialak oraindik esaten baitu ETAren zulo baten bila zihoazela ihes egin zuela Zabalzak eta egunetara Bidasoan aurkitu zutela hilda. Foru gobernuaren aitortza bideratu duen Errekonozimendu eta Erreparazio Batzordeak, aldiz, atzera bota du bertsio hori eta ontzat ematen du Zabalza Polizia egoitzetan hil zutela. Aurrerantzean, beraz, bi bertsio ofizial daude, Espainiako Gobernua eta Guardia Zibilarena, eta Nafarroako Gobernuarena.
Ezagutu den beste aitortza Mikel Arregirena da, 1979an Lakuntzan hil zuen Guardia Zibilak kontrol batean tirokatuta. HBko zinegotzia zen Lakuntzako Udalean. ARGIAko elkarrizketa honetan bere arreba Txarok 40 urte ondoren egun haiek nola bizi zituzten gogoratu zuen duela hiru urte.
1969tik 1994ra arteko biktimak
Aitortza jasotako beste biktimen artean daude 1978ko istiluetan hildako beste lau herritar, hiru Espainiako Poliziak su-armaz hildakoak, eta laugarrena “polizia-karga batean istiluen aurkako material gehiegi edo gaizki erabiltzeagatik kalte larriak” izan ondoren. Gobernuaren prentsa oharrean esaten denez, “horiei gehitu behar zaizkie atxiloaldian indarkeria fisikoa eta psikologikoa jasan zuten beste lau pertsona eta eskuin muturreko taldeek aldarrikatutako atentatuetan zauritu ziren beste bi pertsona”.
Genero-ikuspegitik, hamabi biktimetatik bi emakumeak dira. Kronologikoki, hamabi kasu horiek 1969tik 1994ra bitartekoak dira eta, horietako bat izan ezik, Nafarroan gertatu ziren. Lehen fase honetan lau kasu baztertu egin ditu Errekonozimendu eta Erreparazio Batzordeak.
Horrela dago osatuta azterketa bideratu duen batzorde hori: Memoriaren eta Bizikidetzaren zuzendariak, Memoriaren Nafarroako Institutuko zuzendariak, bi auzitegi-peritu eta biktimen arloan esperientzia duen psikologo bat, Nafarroako Auzitegi Medikuntzako Institutuak izendatutakoak; eta esparru akademiko eta sozialeko lau aditu, Nafarroako Parlamentuak proposatuta.
Aitortzara iristeko zailtasunak
Oraingo aitortza hau motibazio politikoko biktimen auzia bideratzen duen 16/2019ko Foru Legean oinarrituta dago, baina horren bidea ez da erraza izan. Lege horren aitzindaria 2015eko foru legea izan zen, baina Espainiako Auzitegi Konstituzionalak konstituzioaren aurkakotzat jo zuen; auzitegiaren ustez, ikerketa bideratu behar zuen batzordeari justiziaren ikertzeko eta ebazteko ahalmena ematen zion legeak, hori bakarrik justizia erakundeek egin dezaketenean.
Nafarroak Gobernuak dagoeneko milioi bat euro esleituta ditu aitortutako biktimei erreparazio gisa emateko. Horrez gain, ikusi beharko aitortza horiek mugimendurik ekartzen duten Espainiako Gobernuaren aldetik, biktima horietako batzuk bere funtzionarioek eragindakoak izan baitziren, eta eskuin-muturreko taldeak ere izaera parapoliziala zutelako.
50 urte dira Francoren diktadura garaiko azken bost fusilamenduetatik. Jon Paredes, Txiki eta Angel Otaegi ETAko kideak, eta Sánchez Bravo, Humberto Baena eta Ramón García Sanz FRAPekoak. Txikiren abokatuetakoa izan zen Magda Oranich, mende erdia eta gero... [+]
UPNk salatu du Nafarroan eskuin muturreko taldeen eta Poliziaren indarkeria aztertzen duen batzordeak ia edonor hartzen duela biktima gisa. María Chivite lehendakariak erantzun dio Poliziak egindako abusuen salaketak asko izan direla eta denboran hainbat garaitan... [+]
Iñigo Urkullu lehendakari ohiak adierazi du Txiki eta Otaegi Eusko Jaurlaritzak aitortutako biktimak direla, eta hala "errespetua" merezi dutela. Haien biktima izaera ezin dela zalantzan jarri azpimarratu du.
Aurten Txiki eta Otaegi fusilatu zituztela 50 urteko beteko direnean, Alonsok adierazi du ETAko bi kideek ez zutela nahi Franco osteko gizarte demokratiko bat: "Diktaduraren aurka borrokatzen ziren, baina diktadurak erabilitako tresna berberekin".
Txiki eta Otaegiren fusilamenduen 50. urteurrenaren harira jarritako olana kendu du Zarauzko Udalak. Sortuk salatu du udalak, EAJ eta PSE-EEk osatuta, "zaborra izango balitz bezala" tratatu zuela olana. Zenbait herritarrek berreskuratu eta Azken Portuko plazan ireki dute.
GALek Baionako Monbar hotelean egindako atentatuaren urteurrenaren datatik gertu antolatu dute ekimena dozenaka herritarrek. Helburua "egia aldarrikatu, memoria landu eta GALen gerra zikinaren biktimak aitortzea" da, eta irailerako egitaraua aurkeztu dute.
Rosa Zarraren hilketaren 30. urteurrena da ekainaren 30ean. Ekainaren 29an, biolentzia polizialaren biktimaren omenaldian, hainbat eskakizun egin zituen Egiari Zor fundazioak. Zarraren familiak Juan Mari Atutxa Segurtasun sailburu ohiari barkamena eskatzea galdegin dio.
78ko Sanferminak Gogoan plataformak eta Gasteizko Martxoak 3ko ekimenak bat egin dute espainiar estatuak gertakari latz horietan bere erantzukizuna onartu eta biktimen aitortza ofiziala egin dezan. 'Estatua Erantzule!' izena darama kanpainak.
21 pertsona “giza eskubideen urraketen biktima” gisa aitortu dituzte ofizialki. Espainiako Estatuko funtzionarioek eta eskuin muturreko taldeek torturatutako pertsonak dira eta biolentzia horren lagin txikia baino ez direla dio Egiaren Garaia Da ekimenak.
Datorren irailaren 25ean 40 urte beteko dira GALek Baionako Monbar hotelean egindako atentatutik, non lau euskal errefuxiatu hil zituen. Horren karietara, Gogora Memoria, Elkarbizitza eta Giza Eskubideen Institutuak oroimen ekitaldi bat egingo du udazkenean.
Azken astean ezagutarazi moduan, Eusko Jaurlaritzaren Balorazio Batzordeak txosten banatan aitortu ditu estatuaren biktima gisa. Justizia sailburuak ekitaldi pribatu banatan entregatu dizkie dokumentuak.
Espainiako Poliziak duela 41 urte hil zituen tiroka Dionisio Aizpuru, Pedro Mari Isart, Jose Mari Izura eta Rafael Delas gazteak, Komando Autonomo Antikapitalistetako kideak.
GALeko biktima talde batek eman du kereilaren nondik norakoen berri Bilbon egindako prentsaurrekoan, Egiari Zor fundazioak eta Giza Eskubideen Euskal Herriko Behatokiak lagunduta. GALen aurkako eta, zehazki, José Barrionuevoren aurkako kereila aurkeztuko dute.
Nafarroako Gobernuak ofizialki aitortu ditu gure lurraldean giza eskubideen urraketa larriak jasan zituzten Estatuaren indarkeriaren beste zazpi biktima. Horien artean, hitzez hitz “motibazio politikoko biktima gisa” aitortzen ditu Patxi Erdozain, Eneko Compains,... [+]
Torturak jasan dituzten 900 lagun bildu dira Donostian Euskal Herriko Torturatuen Sarea aurkezteko, otsailaren 15ean. Ekimenak torturatuen bozgorailu izan nahi du, eta oraindik torturen berri eman ez duten herritarrak sarera batzera animatu dituzte. Eusko Jaurlaritzari eta... [+]