“Elikagaiak moralizatzen ditugunean errua azaltzen da”
Anti-dietatik lantzen du elikadura Maddi Etxeberria nutrizionistak, ez duelako sinesten argaltzeko dietetan: "Saiatzen gara ongizate orokor bat lortzen elikaduraren bitartez".
Errezeta begetalak, dietaren kulturaren inguruko hausnarketak, elikagaien inguruko mitoak eta beste partekatzen ditu Maddi Etxeberria nutrizionistak (Andoain, Gipuzkoa, 1998). Instagrameko @beganonegin kontuaren bidez zabaltzen du edukia.
Gero eta nutrizionista gehiagok salatzen duzue dietaren kultura. Zertan datza?
Zapalkuntza sistema bat da zeinenak behartzen gaituen kanon estetiko batzuetara atxikitzera alor guztietan, gizartearen onarpena lortzeko.
Argaltzeari lotuta egoten da?
Dietaren kulturak bai zaramatza dieta egitera argaltzeko, baina hortaz aparte, pentsamendu horiek guztiak dira erlazionatzen dituztenak gorputz argalak osasunarekin eta gorputz gizenak osasunik ezarekin.
Zer nolako eragina izan dezake elikagaiekiko harremanean?
Negatiboa, dudarik gabe. Horrek eragiten duena da elikagaiak moralizatzea; hau da, elikagai onak eta txarrak klasifikatzea gure gorputzari edo organismoari egin diezaioketen ekarpen nutritiboan oinarrituta. Askotan esaten dut jaten duguna baino askoz gehiago garela. Beharrezkoa da barazkiak presente edukitzea egunerokoan, baina barazkiak bakarrik janda bizi ezin dugun bezala, beste gauza batzuekin ere ez. Elikagaiak moralizatzen ditugunean errua agertzen da gure elikaduran. Jaten dugun bakoitzean errua edo konpentsatzeko beharra sentitzea eragin dezake.
Horrek ere eragin handia dauka osasun mentalean?
Inongo zalantzarik gabe. Presio estetikoak bakarrik izugarrizko eragina dauka osasun mentalean. Gainera, orokorrean sistemak, baina baita dietaren kulturak ere norbanakoa jotzen du erruduntzat eta arduraduntzat. Horrek eragiten duena da zu gaizki sentiaraztea "egin beharko zenukeena" ez egiteagatik. Eta dakar estres handia, antsietatea…
Ondorioz, elikagaien inguruko mitoak sortzen dira?
Zabalduena dagoena da fruitu lehorrek gizentzen dutela, eta nik beti esaten dut ez dagoela berez gizentzen edo argaltzen duen elikagairik. Dena da testuinguruaren arabera. Hala ere, jendeari oraindik kostatzen zaio onartzea. Horregatik, ezin dugu elikagai bat moralizatu horrek sortuko dituelako gaur egun mito bihurtu diren teoria sinplistak sinestea.
"Elikadura emozioekin eta kulturarekin oso lotuta dago, ezin dugu hortik banandu"
Uste duzu nutrizionisten lana dieta kontzeptutik urruntzen ari dela?
Bai. Zorionez, gero eta nutrizionista gehiago ari gara ikuspegi holistiko edo global batetik lanean. Horrek eragiten du kontuan hartzea pertsona indibiduo konplexu gisa eta ez elikatzen den gorputz gisa. Askotan uste dut lanbideen espezializazioak ekarri duela norberak bere alorrean aditua izatea, baina ez gara elikatzen den gorputz bat soilik, askoz gehiago gara. Elikadura emozioekin eta kulturarekin oso lotuta dago, ezin dugu hortik banandu.
Zuk ere anti dietatik egiten duzu lan.
Uste dut dietak hartu duela oso esanahi espezifikoa, ez dena horrela. Dieta berez da elikatzeko modu oro. Gaur egun dieta ulertzen dugu argaltzeko edo pisua galtzeko elikatze mota moduan. Horregatik definitzen naiz ni eta beste aditu asko anti dieta gisa. Guk ez dugu sinesten argaltzeko dietan, saiatzen gara ongizate orokor bat lortzen elikaduraren bitartez.
Elikadura %100 begetalaren alde egiten duzu. Nola egin daiteke dieta gisa ulertu ez dadin?
Kolektiboki ez dakit nola egin, baina indibidualki askotan izaten da enfokatzen dugula beganismoa, beste korronte batzuk bezala, mugatik edo eredu murriztailetik, eta erabaki behar dugula haututik. Elikadura asaldurak daudenean erruduntzat botatzen da beganismoa, murriztailea delako. Zuk erabaki baduzu beganoa izatea edo elikadura %100 begetala eramatea, nondik erabaki duzu hori? Hori da garrantzitsua. Pertsona batek erabakitzen badu elikadura begetal batera transizionatzea horrek eragingo du elikagai batzuk ez jatea, eta hartara erruduntasunik ez sentitzea, orduan, hor alerta piztu behar zaigu. Garrantzitsuena da gauzak nondik eta zertarako egiten diren ikusi, eta horren arabera erabakiak hartzea.
Mireia Centeno Gutierrez psikopedagogoak haurren elikaduraren inguruko zenbait gako eman ditu; hala nola jatera behartzeak eta jakiak debekatzeak dituen ondorioak aipatu ditu.
Uda da sasoirik oparoena baratzean. bai, behintzat, udaberrian ereintza eta landaketa lanak egin badira. iazko uda ez dadila errepikatu desio dute elikagaiak lurrean eta zeruari begira lantzen dituzten laborariek. izan ere, batez beste %45 uzta txikiagoa jaso zuten. datu hori... [+]
Aurten ez dut aparteko ilusiorik San Ixidro egunerako. Ez dut girorik aurkitzen. Ingurura begiratu eta giro ospela. Burua lanean jarri behar izan dut epeltasun bila, eta hara non, azaldu zaizkit gure gazten zain hilabeteak daramatzaten lagunen irribarreak. Bihotza epelxeago dago... [+]
Kax-kax jo dut etxolako atean, segituan ireki didate. Bi musu emateko prest nengoela eskua luzatu dit Bittor Barandiaranek. “Ala, ze ongi”, pentsatu dut. Ederra da barnea eta leihoen bestaldekoa, basoak inguratzen du garaian jatetxe izandako elkarte gastronomikoa... [+]
Espainiako Gobernuak Eskola Jantokien inguruko Errege Dekretua atera berri du, Euskal Herri Hegoaldeko eskola jantokien kudeaketan eragingo duena. Spoiler: elikadura sistema osasuntsu eta jasangarri bat garatzeko inolako asmorik erakusten ez duen dokumentua da.
Duela urtebete pasa gauzatu zuten Ortulaguntza proiektua Debagoienan. Langile bat kontratatu dute bailarako nekazaritza proiektu txikietan txandaka lanean aritzeko, hartara ekoizleei lan karga arintzeko eta baldintzak duintzeko. “Sektorea zaurgarri zegoela eta errelebo... [+]
Andrea Velasko dietista eta nutrizionistak elikaduraren bidez menopausiak eragindako aldaketak kudeatzeko zenbait gako eman ditu.
Sasoitsu, osasuntsu eta bizipozez gainezka egotea dut helburu. Jaten dudanak, egiten dudanak eta pentsatzen dudanak eragina du oreka eta malgutasuna lortzeko eta tentsioa saihesteko.
Florentzia, 1886. Carlo Collodi Le avventure de Pinocchio eleberri ezagunaren egileak zera idatzi zuen pizzari buruz: “Labean txigortutako ogi orea, gainean eskura dagoen edozer gauzaz egindako saltsa duena”. Pizza hark “zikinkeria konplexu tankera” zuela... [+]
Nekazariarentzat baratzea eragozpena besterik ez da. Egungo makina bat nekazari “aurreratuk” horrela pentsatzen du. Bere lanean ez dute baratzerik behar, ezta oilategirik, ezta sagarrondorik, ezta erlauntzarik ere.
Munduan gutien aipaturiko krisi humanitarioa da Angola hego-mendebaldean 2019az geroztik irauten duena. Klima aldaketak indarturiko lehorte luze baten ondorioz milioika pertsona janari eskasean edo desegokitasunean bizi dira eta ura bilatzeko ahalegin handiak egin beharrean... [+]
Udaberrian orain dela egun gutxi sartu gara eta intxaurrondoa dut maisu. Lasai sentitzen dut, konfiantzaz, bere prozesuan, ziklo berria hasten. Plan eta ohitura berriak hartu ditut apirilean, sasoitu naiz, bizitzan proiektu berriei heltzeko konfiantzaz, indarrez, sormen eta... [+]
“Hondakinik ez platerean!”. Hori zen kontsigna gure txikitako otorduetan. Janariak zeozer sakratu bazukeen, batez ere ogiak; lurrera erori eta, jasotakoan, musua eman behar zitzaion. Harik eta adin zozoan mamia baztertzeko moda etorri zen arte, lodiarazten zuelakoan... [+]
Bizkaigane elkarteak elikadura burujabetzan oinarritutako proiektua du Errigoitin (Bizkaia), 1983tik. Instalazioak dauden lur eremutik aterarazi nahi du lur jabeak elkartea. EHNE Bizkaia sindikatuak adierazi duenez, instalazioek lege eta administrazio eskakizun guztiak betetzen... [+]
Martxoaren 10etik 26ra izango da udaberriko kanpaina. 'Beste modura, denona de onura' lelopean arituko dira gertuko ekoizpena, banaketa eta kontsumoa babestu eta sustatzeko, ager zonaldean euskara hauspotzen duten bitartean. Apirila amaieratik aurrera jasoko dira... [+]