Eleaniztasunean bizitzen: hizkuntza gutxituek indartzen gaituzte
aurre egingo dieten hedabide independenteak
Irailaren 26a Hizkuntzen Europako Eguna da, euskal hiztunentzat egun garrantzitsua izan beharko lukeena. Asko dugu ospatzeko, beste asko salatzeko dugun bezalaxe. Baina erabaki dut ospatzeko dugun horretaz hitz egitea gaurkoan, eta jendarte eleaniztun honek gure ekonomiari ematen dion indarra aldarrikatzea.
Hizkuntzen arteko elkarbizitza osasuntsua, hizkuntzaren biziraupen eta ekonomiaren garapenerako oinarria da bai euskaldunontzat, bai Europako beste hizkuntza gutxituentzat. Baina hortxe dago koxka, elkarbizitza hori orekatua eta naturala izatean, ez baita erraza.
Europar Batasunak 1999. urtean dagoeneko erakutsi zuen bere kezka, Informazioaren Gizartearen garapenari buruzko txostenean. Bertan, teknologia berrien ezarpenak sortu ditzaketen hizkuntzaren baztertze arriskuei buruz hitz egin zuen, eta horiek kontrolatzeko eta saihesteko beharra zegoela esaten zen. 25 urte geroago, adimen artifizialaren eztandarekin, hizkuntza aniztasuna arriskuan dago. Azterketa guztiek erakusten dute, oro har, hizkuntza guztiek dituztela arazoak, hegemonikoek zein gutxituek, eta ingelesa ari dela bihurtzen alor digitalean hizkuntza hegemoniko bakarra.
Europako beste hizkuntza gutxituek zer eta nola egiten duten ezagutu nahi dugu. Zein ekarpen egin dio bere hizkuntzaren garapenak bere herriko ekonomiaren garapenari? Zer iritzi du gaur egun EBk hizkuntzen garapenari dagokionez?
Euskal Herriak berezitasun bat badu, eleanitza dela, bi hizkuntza hegemoniko eta hizkuntza gutxitu bat ditugu gure berezko hizkuntzak, gehi migrazio fluxuek ekarritako hainbat hizkuntza. Eleaniztasun horren biziraupen eta garapenerako borrokak, hizkuntzen industria garrantzitsua sortu du Euskal Herrian, gure hizkuntza teknologia berrietan atzean gera ez dadin egin diren indarrak, helduen euskalduntzearen ondorioz sortu diren beharrak, hizkuntza berdintasunerako eskubideak sortu dituen itzulpen beharrak, terminologia garatu beharra, aisialdian ere euskarazko aukeren beharrak… Herri eleanitza izateak ondorioak ditu ekonomian.
Euskarak beste hizkuntza batzuei erakutsi ahal dizkie bere biziraute eta garapen prozesuan egin dituen aurrerapausoak, eta gure hizkuntza gogoz dago beste hizkuntza batzuetatik irakasbideak jasotzeko, antzeko egoeran dauden hizkuntzen arteko elkarlana aberasgarria delako. Horregatik, kanpotik etorriko diren beste hizkuntzetako adituak entzun nahi ditugu. Europako beste hizkuntza gutxituek zer eta nola egiten duten ezagutu nahi dugu. Zein puntutan daude? Zein ekarpen egin dio bere hizkuntzaren garapenak bere herriko ekonomiaren garapenari? Zer iritzi du gaur egun Europar Batasunak hizkuntzen garapenari dagokionez?
Hori guztia erantzuteko asmoz, azaroaren 26 eta 27an, Langune Euskal Herriko Hizkuntza industrien elkarteak, Hizkuntzen Irabaziak foroa antolatu du, sinistuta gaudelako hizkuntza gutxituen biziraupenak eta garapenak, aberastasun kulturalaz gain, aberastasun ekonomikoa ere dakarrela, eta hizkuntza hegemonikoetan sortzen ez den industria indartsua sortzen dela, herria ekonomikoki ere indartzen duena.
Lohitzune Txarola Gurrutxaga
Langune, Euskal Herriko Hizkuntza Industrien Elkarteko zuzendaria
Bidali zure iritzi artikuluak iritzia@argia.eus helbide elektronikora
ARGIAk ez du zertan bat etorri artikuluen edukiarekin. Idatzien gehienezko luzera 4.500 karakterekoa da (espazioak barne). Idazkera aldetik gutxieneko zuzentasun bat beharrezkoa da: batetik, ARGIAk ezin du hartu zuzenketa sakona egiteko lanik; bestetik, egitekotan edukia nahi gabe aldatzeko arriskua dago. ARGIAk azaleko zuzenketak edo moldaketak egingo dizkie artikuluei, behar izanez gero.
Barau kolektiboak beti erdaraz izaten ziren, baraualdi bat euskara hutsean antolatzen hasi ginen arte. Irakurketa dramatizatuak taldean, abestu, dantzatu, arnasketa kontzientea, masaje trukaketa, Bergarako igerilekura jaistea, kanten liburuxka... eta pilota partiduak.
Aurten,... [+]
Zenbat min jasan dezake bihotz batek?
Zenbat aztarna sentitu dezake azkenengo bihotz-taupadara arte?
Jaiotzen garenetik, min desberdinak sentitzen ditugu. Desilusioak eta arazoak, gero eta helduago garenean, orduan eta jasanezinagoak bihurtzen dira.
Jolasa bukatzea... [+]
Askotan hitz egin izaten da (dugu) banketxeen inguruan, kritika askoren jo-puntuan jarriz behin baino gehiagotan. Inor gutxi ezagutzen dut banketxeei buruz zerbait txarra esan ez duenik… baina, era berean, inor gutxi ezagutzen dut banketxeen zerbitzurik erabiltzen ez... [+]
Orain dela 39 urte Hego Euskal Herriak, Kataluniak eta Kanaria uharteek ezetz esan zioten NATOri; duela 36 urte lehenengo intsumisoek euren burua aurkeztu zuten Gobernu Militarretan. Garai hartan Gerra Hotzaren izua hedatuta zegoen, blokeen arteko gatazka, gerra nuklear baten... [+]
Gero eta sarriagotan ikusten ditut nerabeak sufritzen. Irakasle naizenetik Bigarren Hezkuntzan, azken urteotan gero eta kasu bortitzagoen aurrean ikusi dut neure burua, eta hortxe batez ere hasten zaigu irakasleoi korapiloa. Nola lagundu nerabeari? Ikastetxean ordu asko... [+]
Martxoaren 25ean Arabako Foru Aldundiak (AFA) eta Eusko Jaurlaritzak (EJ) prentsa-ohar bat atera zuten, hedabideetan nahiko zalaparta eragin zuena, Gobierno Vasco remite a la Ertzaintza dos piezas cerámicas del yacimiento de “Las Ermitas” por ver indicios de... [+]
Bai, eremu horren historia odoltsua da. Pena izan zen hainbeste jende hiltzea eta herri hori modu horretan kanporatua izatea, baina hainbestetan gertatu dira halakoak...! Gizakiok ez dugu erremediorik eta Historiak ez du atzera bueltarik. Egiten ari zirena gehiegizkoa zela... [+]
BDZ Israeli Boikota, Desinbertsioak eta Zigorrak mugimenduko (BDS nazioartean) ordezkaritza bat bildu berri da Donostiako Klasikoa antolatzen duen Oceta erakundeko arduradun batekin. Jakinarazi digu aurten, iaz ez bezala, lasterketara ez dela talde israeldarrik etorriko... [+]
Azken sei urteotan Piztu Donostia eragile sozialaren talde motorra osatu dugunoi txanda pasatzeko unea iritsi zaigu, mila gai eta beste mila fronte zabalik geratzen diren arren.
Duela sei urte Eneko Goiak, PSOEren laguntzarekin, osaturiko Donostiako Udalak bideratzen zuen... [+]
Ekainaren 13an hasi eta 24an amaitu zena “12 Egunetako Gerra” bezala ezagutuko da aurrerantzean. Gauza harrigarri batzuk gertatu ziren bertan, pentsaezinak ordura arte. Nahiz eta lerro hauek idaztean egun gutxi igaro diren bukatu zenetik, ondorio batzuk atera... [+]
Ondo jakina da Euskal Herriak bere buruaren jabe izateko beharrezko duen botere politikoa ukatua duela Espainia eta Frantziako estatuen aldetik. Euskal Herrian, bertan bizi, lan egin eta euskaldun izan nahi duen biztanleriari, herritar gisa bizi-proiektu duin eta ziurra garatu... [+]
Erakundeek, beren helburua bete ondoren ere, bizirik irauteko ahalegina egiten dute, Max Weber-ek zioen modura. Baina porrotaren kontzeptuaren eremutik haratago joan eta jakinduria eta ausardia behar dira elkarte bat amaitzeko, Alan Badiou gogoratuz.
Euskal Herrian ere... [+]
Azken urteotan Donostian gero eta ozenago entzuten ari gara bizilagunen ahotsa: turistifikazioa gure hiria itotzen ari da. Joan den ekainaren 15ean, ehunka donostiar atera ginen berriro kalera gure bizi-baldintzak eta bizimoduak defendatzera. Jendartearen eta auzoen beharrak... [+]
Garraioaren sektorea da gaur egun Euskal Herrian berotegi efektuko isurketen erantzule nagusia (%35), energia gehien kontsumitzen duena (%47) eta petrolio kopuru handiena erretzen duena (%74). Gainera beste sektore batzuetan isuriak apurka-apurka murrizten diren bitartean,... [+]