Norabidea aldatu
Garraioaren sektorea da gaur egun Euskal Herrian berotegi efektuko isurketen erantzule nagusia (%35), energia gehien kontsumitzen duena (%47) eta petrolio kopuru handiena erretzen duena (%74). Gainera beste sektore batzuetan isuriak apurka-apurka murrizten diren bitartean, garraioan ia hirukoiztu egin dira 1990eko hamarkadatik hona. 1987an garraioak 726 kto energia kontsumitzen zituen, 2023an, berriz, 2133 kto. Denbora tarte berean industrian 2.450 kto-etik 1.500era pasa da.
aurre egingo dieten hedabide independenteak
Baina hauek ez dira kotxe pribatua oinarri duen garraio eredu honek dakartzan arazo bakarrak. Alde batetik, gorago aipaturikoari osasun publikoarentzat dituen kalteak gehitu behar dizkiogu, airearen kutsaduraren arduradun nagusietako bat izateaz gain, milaka hildako eragiten dituelako istripuetan eta bizi eredu sedentario bat sustatzen duelako, bihotzeko gaixotasunen intzidentzia handituz.
Beste aldetik, hartzen duen espazio guztia ere aipatu behar dugu. Hirien espazio publikoaren zati handi bat akaparatzen du (%68 Espainiako hirietan), bestelako erabilerak ekidinez. Imajina dezagun zelako hiriak izango genituzkeen asfaltoa kendu eta berdeguneak jarriko bagenitu. Klima aldaketari aurre egiteko hobeto prestatuta egongo ginateke, adibidez, uholdeei zein bero olatuei aurre egiteko askoz ere egokiagoak izango baitziren.
Landa gunean hartzen duen lurren ehunekoa dezente txikiagoa izan arren, kalte handiak eragin ditzakete ere, balio handiko eremu naturalak suntsituz (Bolintxu ibarra adibidez) eta faunarentzako harresi gaindiezina izanez, biodibertsitatearen galera bultzatuz.
Gainera eredu autozentriko honek gizartearen hainbat talde kanpo uzten ditu: umeak, agureak, migranteak, langile klasearen sektore pobretuenak… ezin baitute garraio politikaren zentroan dagoen kotxea erabili. Argi dago, beraz, garraio eredu honi buelta eman behar diogula trantsizio ekologiko bat martxan jarri nahi badugu, baina gaur egungo politikak norabide okerrean doaz.
Garraio publikoaren deskontuak mantentzea albiste pozgarria bada ere, garraio publikoa urteetako inbertsio falta sufritzen dabil. Aldi berean, gainera, errepide berrien eraikuntza ere jartzen da mahaigainean, bertan milioiak eta milioiak xahutzeko intentzioa adieraziz, honek kotxe pribatua are gehiago bultzatuko dutela txosten ofizialetan ere onartu arren. Eta hori gutxi balitz, hirigintzak kotxean oinarrituta egoten jarraitzen du eta, honek, merkatuaren menpeko etxebizitza politikarekin batera, milaka pertsona behartzen ditu egunero kotxea hartzera.
Larrialdi ekologikoari aurre egiteko politikak sustatu beharrean, automobilgintzaren eta eraikuntza enpresen interesak defendatzeko politikak bultzatzen dira
Finean, larrialdi ekologikoari aurre egiteko politikak sustatu beharrean, automobilgintzaren eta eraikuntza enpresen interesak defendatzeko diseinaturiko politikak bultzatzen dira. Beraz, ezinbestekoa da herritarrok martxan jar gaitezen garraio politikaren norabidea aldatzeko, interes handiak baitaude norabide okerrerantz bultzatzen.
Zeintzuk dira orduan martxan ipini behar ditugun politikak garraio sektorean trantsizio ekologikoa martxan ipintzeko? Ba bi helburu nagusi izan behar dituzte: Garraiobideetan aldaketa modala (autoaren erabiltzaileak beste garraiobide batzuetara bideratu) eta joan-etorrien kopuru eta distantziak murriztea (garraioaren desazkundea).
Hainbat dira norabide horretan har daitezkeen neurriak: hirietan auto pribatuentzako espazioa murriztea, beste garraiobideei edo berdeguneei eskainita, garraio publikoaren maiztasunak hobetzea, garraio publikoari lehentasuna ematea….
Soluzioa ez da soilik autoz mugitzeko aukerak mugatzea, baizik eta egunerokoan autorik behar ez izateko bizitzak eduki ahal izatea
Baina aldaketak are sakonagoak izan behar dira, izan ere, soluzioa ez da soilik autoz mugitzeko aukerak mugatzea, baizik eta egunerokoan autorik behar ez izateko bizitzak eduki ahal izatea. Horretarako gure herri eta auzoak autorik gabeko paradigman eraiki behar ditugu.
Beraz, asko dugu borrokatzeko. Borroka gaitezen autobide proiektu berrien aurka, borroka gaitezen garraio publikoa indartzearen alde, borroka gaitezen gure hiriak pertsonentzat diseinatuta egon daitezen… Borroka gaitezen, finean etorkizun bizigarriago baten alde.
Bidali zure iritzi artikuluak iritzia@argia.eus helbide elektronikora
ARGIAk ez du zertan bat etorri artikuluen edukiarekin. Idatzien gehienezko luzera 4.500 karakterekoa da (espazioak barne). Idazkera aldetik gutxieneko zuzentasun bat beharrezkoa da: batetik, ARGIAk ezin du hartu zuzenketa sakona egiteko lanik; bestetik, egitekotan edukia nahi gabe aldatzeko arriskua dago. ARGIAk azaleko zuzenketak edo moldaketak egingo dizkie artikuluei, behar izanez gero.
Lau hilabete daramatzagu greba mugagabean, hitzarmen propio baten eta lan-baldintza duinen alde. Lau hilabeteko greba honetan, udaltzainek piketeetan bortizkeriaz zapaldu gaituzte, hirian jarraitzen gaituzten eta mobilizazio bakoitzean zelatatzen gaituzten polizia... [+]
Euskararen normalizazioaren motorrak herri dinamikara bueltatu behar du aurrera egin nahi badugu
Antropologo eta ingeniaria den Yayo Herrerok dioen bezala, datu bat da. Horren jatorria ulertzeko erraza den baieztapen xume batean laburbil daiteke: Lurra agortzen ari da.
Gaia konplexua da. Ikuspegi asko daude, interesak gurutzatzen dira, informazioa desinformazioarekin... [+]
Sasijakintsua, jakineza eta franco txikia: horiexek dira aurrekoan Gotzon Lobera jaunak, Bilboko kale batzuen izenak aldatzeko ekimenaren kariaz, Deia egunkarian zuzendu dizkidan epitetoak. Ez du nire izena aipatu, egia, baina neu izan naizenez urte eta erdi luzeko borrokan... [+]
Euskara badago Bilbon, baina non? Eta zertarako? Nork sortzen du euskarazko kultura, eta nork sostengatzen? Galdera horien aurrean, udalaren azken urteetako erabakiei begira, argiago ikusten da euskara eta kultura bizirik nahi ditugunontzat kezkagarriak diren erabakiak hartu... [+]
Hasieratik argi utzi nahiko nuke ez naizela inolaz ere feminismoan, sexu- eta genero-teorietan ezta LGTBIQ+ komunitatearekin lotutako gaietan aditua. Gizon txuri heterosexual bat naiz, ezkertiarra esan dezagun, bere burua feministatzat hartzen duena (edo feministen aliatua,... [+]
Goizaldeko lehenengo eguzki-izpiekin batera zabaldu ditu ateak Kirikiño Ikastolak. Zapatua da, auzolan eguna. Parte-hartze batzordeko arduradunak irrintzia egin eta lanera bideratu ditu bertaratu diren ehundik gora partaide: “Hemen erronkak denonak dira! Aurrera,... [+]
Amasa-Villabonako EH Bilduk argitaratutako idatziaren harira, hainbat adierazpen egin nahiko genituzke. Lehenik eta behin, argi utzi nahi dugu larrialdi klimatikoari aurre egitearen urgentzia ukaezina dela, eta horregatik, krisi honekiko dugun kezkagatik beragatik jartzen dugula... [+]
Milaka pertsonak modu aktiboan parte hartu dute, eta hala jarraitzen dute, XXI. mendeko holokausto telebisatu handienaren aurka protestatzeko, eta pertsona horiei errespetu eta miresmen handiena zor diet. Baina, gizateriaren zoritxarrerako, askoz gehiago dira, egoerarekin... [+]
Gizakia kosmosa da. Kosmosa, mundua ez da gizakiarena, askotan hala dela ematen badu ere.
Udako solstizioan, egunez eguzkiak itsutu egiten gaitu duen argiaren indarrarekin, baina gauak ederrak dira, zeruan izar dirdiratsuak kabitu ezinka ikusten ditugunean. San Juan suaren... [+]
"Saharar erradikalizatuek Estatu Islamikoaren burutza hartu dute Sahel-en". Izenburu asaldagarria, berriki argitaratua, baina hasierako asalduratik harago, testuaren irakurketa eta analisi sakonago bat eginda, honako ondorio hauek atera daitezke.
Kezka, ezinegona eta... [+]
Aurrean duzunak min ematen badizu, ez begiratu aurrera. Muturren aurrean duguna saihesteko logikoa dirudi, ezta? Zer ikusiko ote du gutako bakoitzak albo aldera so egiten duenean? Beharbada, miope batek betaurreko bila ikusten duen antzeko zerbait.
Miope bezain itsu,... [+]
Gu gara euskara. Euskara gure baitan bizi da. Guk biziarazten dugu. Euskara bizi dugu eta euskarak bizi gaitu. Guk elikatzen dugu eta gu elikatzen gaitu. Euskara gara. Euskara egiten dugunean euskarak egiten gaitu. Guk dugu, euskarak gaitu.
Euskararik gabe ez gara, eta hori... [+]
Barau kolektiboak beti erdaraz izaten ziren, baraualdi bat euskara hutsean antolatzen hasi ginen arte. Irakurketa dramatizatuak taldean, abestu, dantzatu, arnasketa kontzientea, masaje trukaketa, Bergarako igerilekura jaistea, kanten liburuxka... eta pilota partiduak.
Aurten,... [+]
Zenbat min jasan dezake bihotz batek?
Zenbat aztarna sentitu dezake azkenengo bihotz-taupadara arte?
Jaiotzen garenetik, min desberdinak sentitzen ditugu. Desilusioak eta arazoak, gero eta helduago garenean, orduan eta jasanezinagoak bihurtzen dira.
Jolasa bukatzea... [+]