Beganoak ez diren landareen arteak

  • Bizitzeko jan beharra dago. Animaliok beste animaliaren bat edo landareak janez bizi gara, ez dago beste biderik. Landareek bere kasa sortzen dute janaria: elikagaiak uretan nahasita hostoetaraino eraman, argiarekin eraldatu eta janari bihurtu eta jan. Horretarako onddo, bakterio eta abarrekin elkarlaguntza antolatzen dute, gehienetan sustraietan gauzatzen dena; landareak zerbait emango dio lagun horri eta hark bueltan beste zerbait: jeneralean ematen duten hori bestearentzako eskuratzea gaitza den zerbait izan ohi da. Eman-hartu horretatik biek lortzen dute etekina, bientzako onuragarria da. Jesus Izco Sevillano botanikariaren arabera, landareen %95 ezin biziko litzateke elkarlan hori gabe, bereziki mikorrizarik gabe, hau da, onddoekin emanhartu gabe. Onddoak lurrean dauden mineralak (nitrogenoa, fosforoa...) xurgatu eta landareari emango dizkio; landareak, bueltan, hostoetan fotosintesi bidez ekoitzitako azukreak (fruktosa, sakarosa eta abar) emango dizkio.


2021eko urriaren 21an - 09:28
Azken eguneraketa: 12:00

Badira elkarlana beste era batera ulertzen duten landareak ere. Landare batzuk beste batzuen bizkar bizi dira, bizkarroiak dira. Bizkarroien eta ostatatzaileen artean era askotako eman-hartuak sortzen dira. Bi multzo nagusitan banatzen dira: ostatatzaileari izerdia xurgatu eta fotosintesia bere kasa eginez bizitzen direnak (adibidez, mihura –Viscum album– zuhaitzen adarretan) eta fotosintesia egiteko gai ez izan eta lapurtzen dutenetik soilik bizi direnak (Euskal Herrian baditugu adibidez kuskula –Cuscuta spp–, Cytinus hypocistis eta Orobanche genero ugaria).

Bere dietako premiak asetzeko beste bide batzuk jorratu dituztenak ere badira, landare haragijaleak, adibidez. Haragijaleak esaten zaie baina batez ere intsektuak eta artropodoak harrapatzen dituztenez, landare intsektujale esatea egokiagoa iruditzen zait. Harrapatutako intsektuak disolbatuz eta liserituz oinarrizko mantenugaiak xurgatzen dituzte.

Landare horietan paradoxa ederra gertatzen da: intsektuak behar dituzte bere loreak polinizatu eta ernaltzeko, eta intsektuak janez osatzen dute bere dieta. Biak erakarri behar ditu beregana, baina noski, polinizatzailea ez du jango. Polinizatzailea lorera erakarri behar du eta jangaia tranpara. Ikaragarrizko arteak garatu dituzte biak bereizteko. Batzuetan loreak tranpak prestatu aurretik irekiko dira. Beste batzuetan loreak eta tranpak urrunduta dituzte, adibidez tranpak lur azalean eta loreak airean txorten luze baten muturrean. Badira, baita ere, erakarri nahi dituztenak limurtu eta berenagatzeko berariazko gai desberdinak sortzen dituztenak lorean eta tranpan; koloreak, usainak edota opari edo sari itxura izan dezakete: polena, nektarra, olioa... Landare leinu bakoitza bere erara egokitu da, intsektuak jatera. Gure espeziearen etorkizuna ere horixe dela gero eta maizago entzuten dut...


Kanal honetatik interesatuko zaizu: Landareak
2024-03-25 | ARGIA
Baserrien zurezko egiturak berritzen ikasteko programa martxan jarri dute mugaz bi aldeetako erakundeek

"Baserriberri" du izena programak eta langabezian diren Euskal Herri osoko 12 ikasleri zurgintza formazioa emango die, erortzear diren baserriak berritzen ikas dezaten.


2024-03-25 | Jakoba Errekondo
Ginkgoaren irrimurrika eta barre ttikia

Burua dardaratu eta ikaratu zigun ginkgoak (Ginkgo biloba). Lizar-makila denboran ginkgoa aspaldi galdutako zuhaitz espezietzat jotzen zen. Bere hostoen fosilak ezagutzen ziren, beste arrastorik ez.


2024-03-25 | Garazi Zabaleta
Hazien liburutegia
Liburuak eta haziak, aberastasun publiko

Urteak dira Nafarroan eta beste zenbait tokitan hazien liburutegi proiektuak martxan dituztela. Hazien liburutegiak, liburuen liburutegietan. Euskal Herriko Hazien Sareak antolatutako hitzaldi batean izan zuen egitasmo horien berri Ane Leturia Delfrade Antzuolako liburuzainak,... [+]


2024-03-25 | Iñaki Sanz-Azkue
Ospea ez da beti ona

Euskal Herriko muskerren artean ez da handiena, baina ziur asko, bai ezagunena. Musker berdeak, izenak dioen moduan, gorputz berdea du oso, eta ugal garaian, buru eta lepo aldea urdinduak izan ohi ditu. Gainontzean, puntu beltz txikiz osaturik izaten du gorputza, baina bere... [+]


Hazien lezioak, lan produktibo eta erreproduktiboak bereizteaz

Haziekin hamaika metafora eta hitz joko egin dira. "Zerbaiten hazia izan", "proiektu baten hazia erein", "etorkizunerako haziak"... esamoldeak ezagun zaizkigu. Zerbait berezia dute haziek.


Eguneraketa berriak daude