Autonomia, urrats berria
EHBaik Autonomia estatutu baterako proposamena prestatu du, gure nazioaren burujabetza osorako bidean etapa gisa.
aurre egingo dieten hedabide independenteak
Ipar Euskal Herriarentzat Autonomia estatutuaren aldarrikapena historia luze batean errotua da. 1947an Jean Etcheverry-Aintchart diputatuak lege proiektu bat aurkeztu zuen. Ondotik, mugimendu abertzaleak urtetan zehar beste proposamen batzuk egin ditu: 1978ko legegileetako hauteskundeetan EHAS mugimenduak defendaturikoa; 1983an Iparretarrak erakundeak Autonomia kontzeptua helburu eta borroka ezberdinen bateratze gisa jarri zuen mahai gainean. 1993an autonomia estatutuaren proposamen zehatza plazaratu zuen; 1994an «Autonomia Eraiki» kolektiboaren autonomia proiektua ezagutu zen; eta 2007an Batasunak autonomia proposamena aurkeztu zuen.
2012an, EHBaik eskumen zabaleko Lurralde kolektibitate autonomo baten alde egin zuen. Alta, 2022ko udazkenean egin lehen kongresuan, autonomia estatutu berri baten oinarri politikoak definitzea erabaki zuen. Bi urteko gogoeten ondotik, heldu da momentua.
Momentuaren garrantzia
EHBairen delibero hori egoera jakin batean kokatzen da. Frantses Estatuan diren estaturik gabeko nazio ezberdinetan mugimendu abertzaleen eta independentisten eragina emendatzen ari da. Ondorioz, estatutu politikoen bilakaeraz solastatzera bultzatua izan da Paris bereziki Polinesian, Kanakyan edota Korsikan. Frantses estatu zentralizatuaren eta estaturik gabeko nazioen artean “modus vivendi” berri bat beharrezkoa da. Horregatik, EHBaik ezinbestekotzat ikusten du Ipar Euskal Herria ere aldarri horri lotzea.
Ipar Euskal Herria bere burua antolatzeko eta gobernatzeko prozesu batean da Euskal Elkargoa sortu zenetik. Lehen aitortza politiko bat lortu da, lurralde mailako zenbait politika publiko plantan ezartzeko aukerarekin. Hala ere, Elkargoak bere mugak erakutsi ditu, lurraldean ditugun erronkei buru egiteko erabaki ahalmen eta eskumen urriak dituelako. Aitortzari begira, beste ziklo politiko bat irekitzeko premia dugu. Hortara, beste estatutu politiko baten perspektiba Ipar Euskal Herriko agertoki politikoan mahai gaineratzeko beharra agerikoa da. Are gehiago, Hego Euskal Herrian ere estatutu politikoen eztabaida irekia delarik, geroari herri ikuspuntu batetik begiratzen ahal diogun honetan.
Anbiziozko erronka
Autonomia Europan aspalditik onartua den kontzeptua da, kontinenteko panoraman, nehondik ere anakronikoa ez dena. Alderantziz, ikuspuntu jakobinoa da zaharkitua dena. Ipar Euskal Herrian autonomia estatutu batera iristeko, EHBaik bi urrats proposatuko ditu: frantses estatuarekin Euskal Herriaren oinarrizko berezitasunak kontuan hartuko dituen akordio politiko bat formalizatzea eta horren baitan, frantses konstituzioan Euskal Herriaren aipamen berezitua egitea, Kanakyren kasuan bezala. Autonomia estatutua eraginkorra izateko, ahalmen legegileak, fiskalak eta eskumenak ere bilduko ditu. EHBaik etapa instituzional berri bat irekitzeko tenorea dela uste duen honetan, herritarrei eta eragileei anbiziozko erronka hau aurkeztuko die abenduaren 14an, denen arteko iritziekin lurraldearentzat proiektu berri bat sor dezagun.
Bidali zure iritzi artikuluak iritzia@argia.eus helbide elektronikora
ARGIAk ez du zertan bat etorri artikuluen edukiarekin. Idatzien gehienezko luzera 4.500 karakterekoa da (espazioak barne). Idazkera aldetik gutxieneko zuzentasun bat beharrezkoa da: batetik, ARGIAk ezin du hartu zuzenketa sakona egiteko lanik; bestetik, egitekotan edukia nahi gabe aldatzeko arriskua dago. ARGIAk azaleko zuzenketak edo moldaketak egingo dizkie artikuluei, behar izanez gero.
Abuztua heldu zaigu, irakurle. Oporretan zaude eta zuretzako denbora gehiago daukazu? Edo agian ez daukazu denborarik, oporrak planez bete dituzulako? Edozein modutan, kontuz! Egungo bizimoduaren psikologizazioak edonon sailkatzen ditu sindrome berriak, eta oporraldiak ez daude... [+]
Komisaldegian paper batzuk eman dizkidate. Izerdi tanta bakarra dakit bekokian behera bularreraino, piztu aire girotua, mesedez. Parrandan ondoegi pasatzearen asuntoak, hurrengo goizean galdutakoak salatu beharra. Inozo aurpegidun munipa batek hurrengo asterako zita eman ahal... [+]
Lau hilabete daramatzagu greba mugagabean, hitzarmen propio baten eta lan-baldintza duinen alde. Lau hilabeteko greba honetan, udaltzainek piketeetan bortizkeriaz zapaldu gaituzte, hirian jarraitzen gaituzten eta mobilizazio bakoitzean zelatatzen gaituzten polizia... [+]
Urtebetetzeek eta urte aldaketek pilaketa bidezko eragina dute: alegia, banaka, gertatzen direnean, nik ez dut ezer sumatzen. Urtebetetzeetan, ondo xamar egin badut segundo batzuez olgatzen naiz (nire baitarako), nire garunaren zati batek ezin dio utzi zoriontzen dutenean... [+]
Etxe pareko lokala itxita, obretan, zerbait berria irekiko dutelako susmoa. Ez da izanen mertzeria bat, ez eta loradenda bat. Kasurik onenean taberna bat, ohikoa, auzokoa, eta txarrenean gastrobarra edo specialty cafe bat. Ez duzu dirurik bost euroko kafea erosteko. Ez duzu... [+]
Euskararen normalizazioaren motorrak herri dinamikara bueltatu behar du aurrera egin nahi badugu
Gaztetxo bati lehen mugikor adimentsuak eskaini beharko liokeena zer izan beharko litzatekeen hasi naiz pentsatzen. Nork daki, beharbada ordenagailuetarako Luberri edota Txikilinux sistema eragile libre euskaldunak sortu ziren bezala, mugikorretarako garatu liteke Linage... [+]
Inoiz Erdi Aroko etxe museifikaturen batean egon bazarete, etxeko altzarigintza egurrezkoa, berniz ilunekoa eta dekorazio landuarekin egina zela konturatuko zineten. Eta etxearen dekorazioari dagokionean, deigarriena da zeinen altzari gutxi zituzten edozein gela motan, baita... [+]
Bilboko 13 konpartsek iragarri dute ez dutela Coca-Colarik salduko Aste Nagusiko txosnetan. Instagramek albiste horri buruzko Deiaren argitalpena iradoki zidan, eta iruzkinak hiru multzotan sailkatuko dizkizuet: konpartsei isekak, halako ekintzek eraginik ez dutela... [+]
Uda honetako erronka omen sare sozialetan: kaka egitea igerileku publikoetan. Ohikoak dira jokabide zikinak sare horietan, eta batzuek beren gorotz fisikoa libratzea, ororen begi-bistan eta eskura, honezkero gaina hartu digun zikinkeria digital erraldoia hezurmamitzea besterik... [+]
Liburuak hasi, utzi… begietatik garunera nagi doaz esaldiak, eta itzali ezin dudan tik-tak bat entzuten dut. Ikus-entzunezkoak pikatzen ari naiz.
Entzun dut burpee, eta Llados, eta body count, eta nahi duzulako zara pobrea, eta Milei, eta Thiel, eta unibertsitatea... [+]
Bolo-bolo dabiltza gugandik zenbait kilometrotara gertatutako pogromoak, hamarkada luzetan −mendez mende− zilegituriko arrazismoa oinarri dutenak. Palestinan, Torre Pachecon eta Hernanin, arazoa antzekoegia da, intentsitate ezberdinez bada ere. Moroak dira behe-laino... [+]
Euskararen balizko etorkizunari buruzko ikerketa bat ezagutzera eman da berriki, eta zalaparta eragin du bertan irudikatzen den paisaia beltzak. Asaldamendu hori auzitan jarriz abiatuko dut nire ekarpena. Zergatik da harrigarria datu hori? Zein mundutan bizi gara, gure egoeran... [+]
Diskurtso erreakzionarioen gorakadaz ari gara azken urteetan. Dela migrazioei buruz, dela feminismoa, euskara eta abarri buruz. Testuinguru horretan, garrantzitsua iruditzen zait jarrera erreakzionarioak edota migrazioei buruzkoak aztertzeko ez gelditzea titularretan, eta gaiari... [+]
