“Apaizek jipoitzeko beldurrez, isiltasunak sekulako lekua zuen Betharramen”
Azken asteetan François Bayrou Frantziako lehen ministroaren harira ezaguna egin bada ere, aspalditik dira albiste Betharram eskola katolikoko apaizen gehiegikeriak. Lau urtez barnetegian ikasle izan zen Paxkal Indo lapurtarrarak Euskal Irratiaki adierazi eta ARGIAk transkribatu duenez, Betharram "nolakoa zen" bazekiten denek.
aurre egingo dieten hedabide independenteak
François Bayrou 2024ko abenduaren 13an izendatu zuten Frantziako lehen ministro: ibilbide luzeko politikaria da, besteak beste, Hezkuntza ministro izan baitzen 1993 eta 1997 urteen artean eta Pau hiriko alkate. Haren izendapena izan da azken asteetan Betharram eskola katolikoaren afera ezaguna bihurtzeko arrazoi nagusia: beren seme-alabek bertan ikasi zuten, eta hainbat hedabidek eta testigantzek leporatu diotenez, barnetegi horretako apaizek ikasleen aurka erabiltzen zuten bortizkeriaren berri zuen Bayrouek Hezkuntza ministro zela.
Paxkal Indo lapurtarrak, beste ipar euskal herritar ugariren gisara, Betharrameko barnetegian igarotzen zuen aste guztia –hala egin zuen lau urtez, 1984tik 1988ra–. Indori "bost axola" zaio Bayrouren inguruan sortutako polemika, Euskal Irratiaki eskainitako elkarrizketan adierazi duenez: "Apaizen indarkeria orokortuaz jakitun izan behar zen". Sexu erasorik ezagutu edo ikusi ez zuen arren, eraso fisiko ugariren lekuko izan zela azaldu du: "Zurrumurruak baziren, baina dena ezkutatzen zen".
Garai hartako gehiegikerien erakusle, Indok Betharramen inguruan esaten zen esaldi ezagun bat gogorarazi du: "Lan ondo egiten ez baduzu, Betharramera joango zara". Lapurtarraren arabera, eskola katolikoan isiltasunak "sekulako lekua" zuen, eta etengabe ikasle on eta txarren bereizketa egiteak apaizen bortizkeria salatzea saihesten zuen, "jipoitzeko beldurrez". Halere, Indok ez du bere burua biktima gisa identifikatzen, baina "normaltzat" hartzen du indarkeria hori jasan zuten beste batzuek hala aitortzea euren burua.
Indarkeria, eguneroko ogia
Barnetegian ikasle bezala jardun zituen urteetako testuinguruak apaizen indarkeria "normalizatzea" eragin zioten Indori: GALek ETAren aurka abiatutako gerra zikina Ipar Euskal Herrira hedatu zen, eta lapurtarraren inguruko ezagun ugari izan ziren talde armatu espainiarrak erabilitako biolentziaren biktima. Hortaz, barnetegian bizi izan zituen erasoak "arruntatzat" hartzen zituen.
Gutxienez ehun salaketa ezarri dituzte 70eko eta 90eko hamarkaden artean Betharrameko apaizen indarkeria pairatu zuten ikasle ohiek. Barnetegiko begirale ohi bat epaitu zuten ostiralean, sexu bortxaketa eta sexu erasoak egin izana leporatuta, eta Askatasun eta Espetxeratze Epaileak baldintzarik gabeko atxiloaldia ezarri dio.
25,6 eguneko batez besteko itxaron zerrendak daude Osakidetzako Osasun Mentaleko Zentruetan. Larrialdi kasuetan, aldiz, 24 eta 72 ordu arteko itxaronaldiak daude.
Gipuzkoako Foru Aldundiak eta Donostiako Udalak Oñatiko Arantzazu egoitza eskaini dute maliar migratzaileentzat. Bertan geldituko dira Espainiako Gobernuak haien asilo eskariak ebazten dituen bitartean.
Mugimendu Feministak azaldu duenez, Fermin Muguruzaren kontzertuaren aurretik gertatu ziren erasoak. Horiez gain, beste hiru eraso zenbatu dituzte: hiru gizonak atxilotu ditu poliziak.
Manteroekin Bat plataformak eta Mbolo Moye Doole elkarteak elkarretaratzea egin zuten astelehenean Bilbon, azken asteetan poliziak manteroen aurka eginiko eraso "arrazistak" salatzeko. Izan ere, Boubacar Diouf kale saltzailearen arabera, poliziaren jazarpena... [+]
Ohartarazi du ChatGPT lanketa emozional “sakonak” egiteko erabiltzea “arriskutsua” izan daitekeela ez duelako erabiltzailearen testuingurua ezagutzen eta “gehiago biktimizatu” dezakeelako.
Urtebetetzeek eta urte aldaketek pilaketa bidezko eragina dute: alegia, banaka, gertatzen direnean, nik ez dut ezer sumatzen. Urtebetetzeetan, ondo xamar egin badut segundo batzuez olgatzen naiz (nire baitarako), nire garunaren zati batek ezin dio utzi zoriontzen dutenean... [+]
Abuztuaren 29ko gaueko egitaraua bertan behera utzi dute, iazko jaietan gau horretan izan baitziren indarkeria kasuak: sumisio kimiko bidezko sexu erasoak eta borrokak "nabarmen" areagotu zirela azaldu du Amets Jauregizar herriko alkateak. Abuztuaren 28tik 31ra bitarte... [+]
The Lancet aldizkariak argitaratutako ikerketa batek eman du datua eta ohartarazi du plastikoaren ekoizpenak osasunean eragina duela bere ekoizpen prozesu osoan eta gazte zein helduei eragiten diela. Gehitu du 1950tik 200 aldiz biderkatu dela plastikoen ekoizpena.
Bilboko Konpartsen Federazioak 2025eko Aste Nagusirako prestatu duen egitaraua aurkeztu du Arriaga Plazan. Federazioak, konpartsek eta Jai Batzorde Mistoak 600 jarduera baino gehiago prestatu dituzte, "gustu guztientzako ekintzez betetako Aste Nagusiaz gozatzeko".
Pablo Gonzalez Polonian atxilotu zuten 2022an espioitza leporatuta. 2024ko abuztuan aske utzi zuten baina ez zuten bere prozesua itxi. Orain, prozesua berriz ireki eta epaileek 2025eko udazkenean epaitu nahi dute Gonzalez.
Gasteizen igandean eginiko agerraldian, Txosnak. Gureak, denonak dinamikako kideek gaitzetsi dute txosnak ez direla enpresen gisara tratatu behar: "Gure ospakizunak edukiz hustu nahi dituztenen kontra, konpromisoaren, aniztasunaren eta autogestioaren alde egiten... [+]
Urtero legez, hitzordua izan dute igandean Sare eta Etxerat elkarteek Hego Euskal Herriko 11 hondartzatan. Euskal preso, iheslari eta deportatuak etxeratzearen aldeko aldarriak egin dituzte.
Euskal diasporaren Boiseko Jaialdiaren testuinguruan, Etxepare Euskal Institutuak eta AEBetako euskal erakunde NABOk euskararen irakaskuntza sustatzeko akordioa sinatu dute. Hori horrela, AEBetako Euskal Etxeek euskara "sustatuko eta trinkotuko" dute, eta Jaurlaritzak... [+]
"Gure herria izugarrizko irabazi-iturria da turismotik negozioa egiten dutenentzat. Bertako langileok, berriz, horren albo-kalteak jasaten ditugu: miseria eta esplotazioa", seinalatu dute mobilizazioa deitu duten Kontseilu Sozialistak eta Etxebizitza Sindikatu... [+]
Ukabilkadak, bultzadak, blokeoa, izotz jaurtiketak eta abar jasan behar izan dituzte Bajadika aldarrikatzailea egin duten pertsonek.