Urtebetetzeek eta urte aldaketek pilaketa bidezko eragina dute: alegia, banaka, gertatzen direnean, nik ez dut ezer sumatzen. Urtebetetzeetan, ondo xamar egin badut segundo batzuez olgatzen naiz (nire baitarako), nire garunaren zati batek ezin dio utzi zoriontzen dutenean harritzeari, eta urte aldaketetan hamabi mahats jaten ditut, keinuak gizartean homologatzeko gai izaten jarraitzeak biziraupena bermatzen dizulako askotan. Ikasturte amaierak bai, ikasturte amaierak nabaritzen dira, ezin zaie ihes egin, ezin izan diegu ihes egin haurrak ginenetik.

Asko pasa zaizkit nahi gabe, behar besteko arretarik jarri gabe, erabaki gabe. Pautak bizi gaitu. Eusten gaitu. Bederatzi hilabetez ñabartuz, senidetuz doazen aurpegiek. Zure astean behineko zutabea jasotzeko arduradunak, jaso baino erregutu eta kontsolatu egiten duenak; egunero aurpegia lehenengoz ikusten dizunak; kafea ateratzen dizunak eta autobusa gidatzen duenak; kafea eta/edo autobusa zure leku eta ordu berean hartzen duten lauk. Dakielako, galdetzeaz gogoratu denak. Ogia saltzen dizunak. Proiektua dela-eta, egunean hamabi orduz presente duzunak. Astean hiru aldiz, sei orduz guztira, aurrean dituzun ikasleek. Haurra ikastolan utzi behar baduzu, nor. Haurra bazara, nor.

Ez diozu deitu iaz irratsaioan kide zenuenari. Ez duzu afaririk gehiago egin txandakako zuzendaritzan lagun egindakoarekin (eskua altxaz agurtzen duzue dagoeneko elkar). Egunero gogoratzen naiz zutaz, eta ez dut indardun momenturik aurkitu elkarrizketa bat hasteko; eta beti zen bihar. Ez duzu berriro ikusi iaz kafea ateratzen zizuna, ez dakizu ebakuntza nola atera zen, txanda kontuak. Ez zara geratu aurrez aurre lasai ezagutzeko emailez baino ezagutzen ez zenuen koordinatzailearekin. Ez zaizu ikasleei esateko asko bururatzen klasetik kanpo. Haurraren gela iazko bera da.

Harremanak ere uste baino gutxiago aukeratzen ditugu. Lan jarduna, lan-txandak, lanerako ibilbideak, laneko proiektuek, laneko esfortzuak, ikastolako gelak… borondateari erraz irabaz diezaiokete. Ondo aukeratu behar da non geratzen garen egunean zortzi orduz, komeni da hegoak eta egoak bereizten dituzten lekuak aukeratzea, pauta moralak, amultsuak, justuak, errukiorrak sortuko dituztenak. Orain maiatzean hasten naiz isilean denak agurtzen. Agurtzen ditut hiltzen diren pauta guztiak, ospatzen ditut (nire baitarako), edo negar batean madarikatzen. Harreman goxo hori, enkajatuko ez dudana, nahi ez dudalako, berez; baina, nahi gabe, bidea lautu didana, ezezagun zelako. Gehiegi ezagutu nauena. Dibertitu nauena. Isildu dena. Haurra torturatu duena. Heriotza txiki asko gertatzen dira ekainean. Jaioko gara, berriro. Konpasa aldatuta.