Amatasuna da nerabeen artean heriotza gehien sortzen duen bigarren kausa
Hamabost urte baino gutxiagoko neska bat ezkontzen da zazpi segundoro, Save the Children erakundearen arabera. Haurdun gelditzen dira nerabeak izanda, eta erditzerako momentuan euren gorputzak ez daude guztiz garatuta. Hori dela eta, amatasuna da nerabeen artean heriotza gehien sortzen duen bigarren kausa, suizidioa litzateke lehenengoa.
aurre egingo dieten hedabide independenteak
Ezkontza behartuak dira nerabeen hezkuntza, osasuna eta segurtasuna arriskuan jartzen duten oinarrizko arrazoietako bat, Save the Children erakundeak egindako txosten baten arabera. Izan ere, nerabeak izanda ezkontzen diren neskatoak “baztertze prozesu” batean sartzen direla adierazi du Andres Conde Save the Children erakundeko zuzendariak, La Marea aldizkariak argitaratu duenez. Horrek euren oinarrizko eskubideak ukatzen ditu, hezkuntza kasu, orokorrean eskolara joateari utzi behar baitiote.
Horietako bat da Genesis, El Salvadorreko neska bat. Hamabost urte ditu, ezkonduta dago eta haurdun. Bere etorkizunarekin kezkatuta dago: “Gauza asko egin nahi ditut, baina ezin dut orain. Ikasi nahi nuen, idazkaria izan nahi nuen. Baina haurdun nago. Ezin dut ezer egin orain. Zein da nire etorkizuna?”
Ezkontza behartuen kasu gehienetan, neskatoak haurdun gelditzen dira nerabeak izanda, txosteneko datuen arabera. Erditzerako momentuan euren gorputzak ez daude guztiz garatuta, eta horrek osasun arazo larriak eragiten ditu ama eta umearentzat. Horrez gain, sexu bidezko gaixotasunak eransteko arriskua daukate.
2016an hamabost milioi neska ezkondu dira munduan 18 urteak bete baino lehenago, erakundeak azaldu duenez. Gerran dauden herrialdeak izaten dira egoerarik txarrena dutenak, Siria kasu, non errefuxiatuta dauden lau neskatoetatik bat ezkontzera behartuta dago. Txostenaren arabera, familia pobreetan bizi diren nerabeek aukera gehiago dituzte behartuta ezkontzeko, aberatsak diren familietan bizi direnek baino. Nigerian, esaterako, pobrezia egoeretan bizi diren neskatoen %40 ezkondu egiten da hamabost urteak bete baino lehenago. Diru gehiago duten nerabeen artean, ordea, %3.
Save the Children erakundearen arabera, Nigeria, Txad, Afrika Erdiko Errepublika, Mali eta Somalia dira ezkontza behartu, nerabe haurdunaldi eta haurren heriotza tasarik handiena duten herrialdeak.
1. Bernedo terrorismorik gabeko eremu bat izango da, erradikalik gabea, eta ez da mehatxu bat izango bizilagunentzat.
2. Bi aldeak proposamenarekin ados badaude, gerra berehala bukatuko da. Patriarkatuaren indarrek adostutako lerrora egingo dute atzera, bahitutako dutxak... [+]
Ideia bat argi duenean, oztopoak oztopo aurrera doa Rakel Mateo triatleta (Mungia, Bizkaia, 1975). 2001ean lan istripu bat izan ostean, ezkerreko hanka txikituta geratu zitzaion. Horren ondorioz, kirol egokitua deskubritu zuen eta hiru Paralinpiar Jokotan parte hartu du.
Danimarkaren menpe segitzen duen Groenlandiako biztanleriaren %88 da inuita, eta beraien hizkuntzan eta kulturan aitzina egite hutsa dute eguneroko desafio. Zuriek kolonizatu zituzten eta gaur egun egoerak bere horretan segitzen du: zurien begietatik bideratuta dagoen... [+]
Jatorra, alaia eta positiboa da Sara Mirones (Bilbo, 1997). Pandemian mastozitosia izeneko gaixotasun arraro bat diagnostikatu zioten. Ordutik, Maratón de Lunares kanpaina abiatu du gaixotasuna ikusarazteko, gizartea kontzientziatzeko eta ikerketarako dirua biltzeko... [+]
Bertigo baten ostean, etengabeko txistu bat entzuten hasi zen Jexux Mari Irazu Muñoa (Larraul, Gipuzkoa, 1972) bertsolaria, bertso-eskolako irakaslea eta gai-jartzailea. Tinnitus edo akufeno deitzen zaie Irazuk entzuten dituen zaratei. Horrek egunerokoan daukan inpaktuaz... [+]
Baionako ospitalean unitate berritzaile bat ideki da: kardio-ginekologia unitatea, menopausian diren emazteei zuzendua. Gai hau, askotan tabu edo bazterrean utzia, osasun arazoak eragin ditzake bizitzako etapa horretan.
Euskal dantzak, pilates, bilobekin egon, gurutzegramak egin eta beste zaletasun asko ditu Grego Idiakez Kortak (Ezkio-Itsaso, Gipuzkoa, 1950). 62 urterekin iktus bat izan zuen, eta ordutik, ezin ditu nahi beste gauza egin. Iktusaren ondorioz, begi baten ikusmena galdu du, eta... [+]
Motorrez gainezka dago Iñaki Mujikak Altsasun duen tailerra. Ilaran daude denak, baina bada barreneko gelaxka batean aparte gordetako bat. Mujikak beretzat egokitu nahi duen motorra da. 2021ean igo zen azkenekoz motor gainera; istripu larria izan zuen moto-kros zirkuitu... [+]
“Bohemioa”, “poeta”, “mozkorra” eta “amodioaz maiteminduta” dagoen drag bat da Travis Tea (2024, Travistonia planetakoa). Autopertzepzio bat dela dio, eta kanpotik “talenturik gabeko eta antigoaleko poetatzat” dutela... [+]
Gazte batek etxetik atera eta psikologoarenera joateko bizi dituen beldurrak eta barne gatazkak lantzen ditu ‘Barruko dardara’ film laburrak. Maider Arrutik (Errenteria, Gipuzkoa, 2003) sortu du, eta agorafobia nola bizi duen ikusaraztea du helburu. Bere bizipenetan... [+]
Javier Escudero Pascual (Iruñea, 1979) “poz-pozik” dago erretiroa hartuta nahi beste gauza egiteko astia duelako. Nafarroako Aspace kirol klubeko motordun aulkiko futbol taldeko jokalaria da. Duela urtebete sortu zuten taldea, eta hirugarren geratu dira... [+]
Ilusioz mintzo da Shrabani Aranzabe-Pita (Orissa, India, 1999) musikari, ikerlari eta pedagogoa. Alkizan (Gipuzkoa) hazi eta hezi da. Pandemian minbizia izan zuen, eta prozesu onkologiko horretatik Naturaren Doinuak jaialdia eta proiektua sortu du. Aurtengo jaialdia ekainaren... [+]
Sare sozialetako argitalpen baten bidez, otsailaren 23an, Ane Santesteban txirrindulariak (Errenteria, Gipuzkoa, 1990) endometriosia daukala iragarri zuen. Diagnostikoak lagundu egin dio ulertzen zergatik batzuetan gaizki sentitzen den bizikletan: “Kisteak aldaka okertzea... [+]
Ludotekan, gazte txokoan, udalekuetan... batzuk musukatzen ari direla, beste hark zakila erakutsi duela eta honakoak gorputzarekiko irainak jaso dituela, hori guztia kudeatzea ez dute erraza hezitzaileek. Adibide praktikoz lagunduta, 'Nola landu sexualitatea hezitzaileon... [+]
Irudimentsua eta umoretsua da, eta marraztea bere pasioa da. Oihan Iriarte Eletxigerrak (Bilbo, 2001) Autismoa eta biok (Txalaparta, 2025) liburu ilustratua sortu du autismoa ikusarazteko. Bere bizipenetatik abiatutako liburua da. Arte figuratiboaz baliatu da batez ere:... [+]