Albert Memmi hil da, “Kolonizatuaren ezagugarriak” idatzi zuen soziologo antikolonialista
1960ko antikolonialismoaren erreferente ahaztuetako bat hil berri da 99 urterekin: Albert Memmi sortzez tunisiar Frantziaratua. Frankismo betean 1960an abertzaletasunari ezkerretik arnas berria ekarri zion belaunaldi gaztearen erreferenteetako bat izan zen Memmi, Franz Fanon, Ernesto Che Guevara eta abarren artean. Txillardegik euskaratu zion bere obra ezagunena, "Portrait du colonisé".
Euskal Herrian oharkabean pasatu da Albert Memmiren heriotza, ziurrenik hura izan zenik ere inork gutxik daukalako oroimenean eta are gutxiagok imaginaturik 99 urterekin bizirik egoten ahal zela gizona. 1960 eta 1970eko hamarkadetako oroimen argia daukan Beñat Oihartzabalek ezagutarazi digu berria, Enbata-n idatzi duen 'Albert Memmi gogoan" obituarioarekin.
Dio Oihartzabalek (frantsesetik itzuli diogu): "Borroka antikolonialisten garai hartan eragin nahiko handia eduki zuten Memmiren liburuetako batzuek, partikularzki 'Kolonizatuaren ezagugarriak' obrak -1957an argitaratua, FLNk Aljerian matxinada hasi ondorengo urtean, Jean-Paul Sartreren hitzaurre batekin-, egoera kolonial baten osagai sozial, politiko, etno-erlijioso edo arrazazkoek baldintzatutako mekanismo psikologikoak aztertu zituen Frantz Fanonen obrek eduki zuten bezala.
Eragin hau ez zen mugatu Afrikako eta bereziki Magrebeko askapen borroken testuinguru geopolitikoetara. Azaldu zen Afrikakoetatik oso ezberdinak ziren beste testuinguru politikoetan ere, esaterako Euskal Herriko edo, Ipar Ameriketan, Quebeceko askapen borroketan.
Euskal Herriari dagokionez, neu izan nintzen lekuko zer nolako zirrara eragin zigun niri bezala nire burkide militante askori soziologo honek kolonizatuaz egin zuen potretak. Halako zorroztasun psikologiko eta kulturalez egina zegoen, ezen eta orduako gazte euskaldunok pentsa baikenezakeen haren erretratuak irudikatzen zuela gure gurasoen eta aiton-amonen belaunaldi 'alienatua' edo 'kontzientziatu gabea' (hala esaten genien orduan, harrokeria puntu batez)".
Orduan 'Larresoro' pseudonimoa erabiltzen zuen (frankisten zentsura pasatu ahal izateko) Jose Luis Alvarez Enparantza Txillardegik euskaratu zuen Memmiren obra ezagunena eta Jakin-en argitaratu 1974a, gaur Internetez osorik irakur daitekeena: "Kolonizatuaren ezagugarriak".
Oihartzabalek eman dizkigu Memmi urteotan ahanzturan erori izanaren edo borroka antikolonialetan geroztik aritu direnek hura baztertzeko bi arrazoi posible (hirugarrena, bistakoena, izanik belaunaldien artean memoria historikoaren katean gertatutako etena). Alde batetik, familiaren alde batetik judua zen Albert Memmik ez ziola uko egin sekula sionismoari, nahiz eta deitoratu palestinarrei egindako desmasiak. Eta bestetik, Tunisiak independentzia lortu ostean ez zuela interesik agertu hara itzultzeko eta, aldiz, nazionalitate frantziarraren jabe egin eta kolonoen hizkuntzan idatziz metropolian jaso zituela erakunde akademikoen ohoreak.
Joan den astelehenean, Paris inguruko Bougival herrian izenpetu zen "oinarrizko akordioa", Kanakiaren etorkizun politikoari buruzko dokumentu garrantzitsua. Testuinguru honetan, Kanakiako Nazio Askapenerako Fronte Sozialistak bere lehen adierazpen ofiziala plazaratu... [+]
Guangzhou (Txina) 1925eko ekainaren 23a. 100.000 herritar inguru bildu ziren atzerriko potentzia inperialisten aurkako martxan. Maiatzaren 30ean britainiarrek hainbat manifestari hil zituzten Shangaiko protestaldi batean. Hildakoekiko elkartasunez Guangzhouko langileek greba... [+]
Reggaetonarekin eta antzekoekin, musika estilo bat ez ezik, Puerto Ricok beste ideia bat zabaldu du mundu osora: turistifikazioaren eta iragan kolonialaren artean dagoen lotura estua. Milioika jarraitzaile dituen Bad Bunny artista da mezu horren bozgorailu. Azken diskoan Jorell... [+]
2025. urtean konkistatzaile baten omenezko monumentu bat egitea "lekuz kanpo" dagoela adierazi dute oposizioko kideek.
Kanakyko Gobernuko kide gisa edo Parisekilako elkarrizketa-mahaiko kide gisa hitz egin zezakeen, baina argi utzi digu FLNKS Askatasun Nazionalerako Fronte Sozialista Kanakaren kanpo harremanen idazkari gisa mintzatuko zitzaigula. Hitz bakoitzak duelako bere pisua eta ondorena,... [+]
Urte bat beteko da laster Pazifikoko Kanaky herriko matxinada eta estatu-errepresiotik. Maiatzaren 14an gogortu zen giroa, kanaken bizian –baita deskolonizazio prozesuan ere– eraginen lukeen lege proiektu bat bozkatu zutelako Paristik. Hamar hilabete pasa direla,... [+]
Andeetako Altiplanoan, qocha deituriko aintzirak sortzen hasi dira inken antzinako teknikak erabilita, aldaketa klimatikoari eta sikateei aurre egiteko. Ura “erein eta uztatzea” esaten diote: ura lurrean infiltratzen da eta horrek bizia ekartzen dio inguruari. Peruko... [+]
Gurera ekarri dugu Achille Mbenbe politologo kamerundarraren "nekropolitika" terminoa. Heriotzaren prismatik begiratzen die herritartasunari eta botereari, eta argi uzten digu pertsona multzo batzuen biziak gutxietsiak, balio gabekoak eta beraz, lasai asko desagertu... [+]
Beste detektibe triste baten telesail bat ikusi berri dut. Eskoziako irla urrun batean gertatzen dira trama guztiak. Badakizue nola funtzionatzen duten fikzio horiek: hildako asko, jende arrunta baina ez hainbeste, eta paisaia berde iluna. Oraingo honetan duela urte pila bat... [+]
Pitzatu samar dagoen astakirten baten ateraldia bailitzan hartu zen –Europan batik bat, baina baita gainerako bazterretan ere– 2019ko abuztuan Donald Trump, AEBetako presidenteak Groenlandia erosteko azaldu zuen asmoa.
Garbiñe Elizegi baztandarra erizaina da. Abenduan, Zeelanda Berrian egin duten Osasun Ekitaterako Erizaintza Indigenari buruzko Ikerketa izenburuko bilkuran hartu du parte. Bere tesia aurkeztu du: Euskal emakumeek eta genero ez-normatiboek Euskal Herrian osasungintzan... [+]
2017an Indonesiak eta Herbehereek akordio bat sinatu zuten, Europako herrialdeak hiru mendeko kolonialismoaren ondorioz lapurtutako ondarea itzul tzeko helburuarekin. Gusti Agung Wesaka Puja itzultze prozesuaren arduradun indonesiarraren hitzetan, akordio hori... [+]
Balio digu ilunabarrarekin azken erretratu hori ateratzeko. Edo istant batean ordaintzeko barrako zerbitzariari eskatu berri diogun marianitoa. Eta ze arraio, Levi’sak imitatu nahi dituzten praken atzealdeko poltsikoan ezin hobeto datoz. Horretarako ere balio du... [+]
Centre Tricontinental erakundeak kongoarren erresistentzia historikoa deskribatu du The Congolese Fight for Their Own Wealth (Kongoko herriak bere aberastasunaren alde borrokan dihardu) dosierrean (2024ko uztaila, 77. zk). Kolonialismo garaian, Belgikako Force Publique-k... [+]