AEBak aspaldi ari ziren bultzatzen norabide horretan eta Europar Batasunari iragarria zioten gastu militarra BPGaren %5eraino ere igo beharko zuela. Polonia da gaur egun kopuru horietara hurbiltzen den estatu bakarra, estatu multzo txiki bat %2 eta %3 artean daude eta gainerako gehienak %2tik behera. 2021 eta 2024 artean EBren estatuen gastu militarrak %30 egin zuen gora, eta 2024an 326.000 milioi euro gastatu zuen, EBren BPGren %1,9, EBko Europar Kontseiluko datuen arabera.

Dena den, ez dago guztiz argi nola egingo den 800.000 euroko gastu hori, EBk ez baitu armada bateraturik eta inbertsio horiek 27 estatuek banaka egin beharko baitituzte. Orain iragarri diren 800.000 milioi euroen finantzazioa bi zatitan banatuko da: batetik, 150.000 milioi euro mailegu plan batez bideratuko da, beraz diru hori gero itzuli egin beharko da; eta bestetik, 650.000 milioi estatuek jarriko lituzkete zuzenean, EBk aurrekontu militarrerako gastua-araua malgututa.

Oraingoz ez da finkatu estatu bakoitzak nola egin behar duen bide hori. Espainiak, esaterako, iragarri du iazko %1,24tik %2ra igaroko  dela 2029rako. Baina 800.000 euro horiek hasiera besterik ez lirateke, %2tik %5era igotzeko, EBk urtero 526.000 euro bideratu beharko bailituzke gastu militarrera.

Eta dirutza hori non gastatuko litzateke? Aditu askok jakinarazi duenez, diru hori nagusiki AEBei egindako arma erosketetara bideratuko litzateke. Stockholmeko Bakearen Ikerketen Nazioarteko Institutuaren arabera, 2019 eta 2023an Europako estatuen arma inportazioen %55 AEBetatik etorri zen. Eta kopurua azkar hazten ari dela ikusten da, 2014 eta 2018 artean %35a baitzen.

Armetan “gastatu, gastatu eta gastatu”

Bakea nahi baduzu, prestatu gerra. Latineko esamolde zaharrak inoiz baino zentzu gehiago du EBrentzat. The Guardian-ek dioenez, Danimarkako lehen ministro Mette Frederiksenek bileraren doinua jarri du: “Gastatu, gastatu eta gastatu, defentsan eta disuasioan”. Poloniako lehen ministro Donald Tusk izan da agian arma lasterketa sutsuen defendatu duena. Bere esanetan, Errusiak abiarazi zuen arma lasterketa, baina EBk irabaziko du, “hori da egoera gehiago ez okertzeko modu bakarra”.

Emmanuel Macron Frantziako lehendakaria ere ez da atzean geratu, bereziki Moskuren arriskua haizatzean. Horrela, Vladimir Putin Errusiako lehendakaria “historia berridatzi nahi duen inperialistatzat” jo du, eta Mosku “Europarentzat mehatxua dela” azpimarratu du: “Errusiaren erasoak ez du mugarik ezagutzen”. Putinek Napoleon berritzat jo du Macron aste honetan.

NATOk beti erabili du Errusiaren mamua azken 30 urteetan ekialdera egin duen zabalkundean, baina azken urteetako doinuak nabarmen gora egin du. NATOko idazkari berri Mark Ruttek ere bere alea jarri zuen urtarrilaren 12an egindako adierazpen hauekin: “Estatuek gastu militarrera %2 hori baino askoz gehiago bideratzen ez badute, Europako herritarrek errusiera ikasi beharko dute edo Zeelanda berrira joan beharko dute bizitzera”.

Errusiako Tass agentziak jaso duenez, aldiz, Kremlineko bozeramaile Dmitri Pescoven esanetan, Europako herrialdeek ez dute arrakastarik izango Errusiaren aurkako arma lasterketa horretan, “besterik gabe Errusiak ez duelako horretan parte hartzeko inongo asmorik, gure arazoetan zentratuko gara eta gure interesak segurtatuko ditugu”.

Ukraina lagunduko du EBk, baina gerran edo berreraikuntzan?

Gailurrean erabakitakoaren arabera, Ukrainak militarki laguntzen jarraituko du EBk. Hungariako lehen ministro Victor Orbanek ez zuen erabakia blokeatu, baina harekiko desadostasuna adierazi zuen. Besteak beste, zalantzan jarri du EBk laguntza militarra emateko duen gaitasuna.

Datorren astean, halaber, AEBek eta Ukrainak elkarrizketak hasiko dituzte Saudi Arabian, bake prozesuaren oinarriak jartzeko. Testuinguru horretan, AEBek joan den astean Ukrainara egindako arma bidalketa geldiarazi zuten, Volodimir Zelenskik bakerako borondatea adierazi arte. Honek borondate hori argi adierazi ondoren berrekin diote arma hornitzeari AEBek, baina Ukrainako armadarentzat giltzarri den inteligentzia informazioa moztu dute, Ukraina presionatze aldera.

Bake negoziazio testuinguru horretan, ez dago garbi EBren laguntza gerrarako edo gerra ondorengo egoera baterako izango den. AEBek esana dute bakearen bermea EBk jarri beharko duela, eta EBko herrialde batzuek, Frantziak eta Erresuma Batuak adibidez, adierazi dute Ukrainara soldaduak bidaltzeko prest direla, beti ere bake negoziazioen testuinguru horretan. Errusiak adierazi duenez, aldiz, ez ditu soldadu horiek onartuko Ukrainan.

AEBen esanetan, bake akordio baten ondoren EBren laguntza Ukrainaren berreraikuntzara bideratu beharko da. Pete Hsgseth Defentsa Ministroak argi utzi zuen otsailaren 12an The New York Times-i egindako adierazpenetan: “Ukrainara bideratuko den laguntzaren zatirik handiena, izan zibila edo militarra, Europaren kontu izango da”.