1936an desagerrarazitako Felix Goyaren monolitoari eraso egin diote Eulaten
Oraindik ere 36ko Gerraren memoriak sarri jasotzen ditu haginkadak orduko borreroen oinordekoen aldetik. Azken horietako bat Eulateko Felix Goyaren monolitoak jasandakoa da. 1936an atxilotu eta hil zuten frankistek 51 urterekin, eta oraintsu hiltzaileen ondorengoek berriz egin diote eraso haren memoriari.
Oraintsu jakin dugunez, duela aste batzuk ohartu ziren senideak Felix Goyari jarritako monolitoari eraso egin ziotela. Monolitoa 2012n jarri zuten haren bilobek Eulaten, Urbasa azpian kokatutako herrian, udalaren baimenarekin, eta hantxe egin zioten omenaldia ere.
Felix Goya Martina Ruiz de Galarretarekin ezkondu eta Eulaten bizi ziren. 1936ko abuztuan, Nafarroan izaten ari zen errepresio bortitza kontuan hartuta, eta heriotza mehatxua gainean, herritik ihes egin beha izan zuten beren 16, 13, 10 eta 7 urteko lau semeekin, eta 4 urteko eta 10 hilabeteko bi alabekin. Pasatu ziren aste batzuk Tolosara iritsi aurretik han hemengo baserrietan egonda, eta Tolosara heltzean, herria hartuta zuten karlistek atxilotu egin zuten.
Bi hilabete Tolosan preso izan ondoren, azaroan Donostiako Ondarretako espetxera eraman zuten beste 19 presorekin batera. Gerora jakin izan dutenagatik, handik bi egunera denak hil zituzten Donostian. Beste milaka pertsonekin gertatu den moduan, Felix Goyaren arrastorik ez da agertu gaurdaino.
“Gorriak errudun”
1936ko abenduan Martinak gobernadore zibilaren baimena lortu zuen bikotearen seme-alaba gazteenekin Eulatera itzultzeko, baina nafar agintari berriek senarra harginak altxatutako etxea bahitu zioten, eta amaordearen etxera jo behar izan zuen emazteak. Nahikoa ez senarraren hilketarekin, eta handik aurrera haren heriotza frogatu beharko zuen, senarra hilda edo bizirik egotea ez baitzen berdina bizimodua aurrera ateratzeko. Hainbat saio egin behar izan zuen haren heriotza agiria lortu arte.
Horietako batean, 1938an, Martinak agiri eskaera egin zion Estellerriko Inkautazioetarako Epaile Beraziari, eta hark erantzun zion familiak egiaztatu behar zuela 1936ko azaroaren 14tik 15erako gauean Ondarretan hil zutela.
Martinak, beraz, eskaera zuzendu zuen Donostiako Ondarretako kartzelara, eta erantzun ezin gupidagabea jaso zuen espetxeko zuzendariaren aldetik: “Felix gorri-separatistek atxilotu zuten eta kartzela honetan espetxeratu (...), baina establezimendu honetan ez dugu gorrien garaian izandako atxilotuen aurrekaririk, Tropa Nazionalen erasoaren ondorioz gorriek ihes egin zutenean, artxiboak eta fitxategiak suntsitu zituztelako”.
Handik denbora batera, eta direnak eta bost iragan ondoren, azkenean lortu zuen Martinak senarraren heriotza agiria. Hamarkadak geroago Felix eta Martinaren bilobek oroimen monolitoa eraiki zioten Eulaten aitonari. Eta oraintsu, beste behin ere, borreroen oinordekoek Goya-Ruiz de Galarreta familiaren oroimena kolpatu dute. Baina azken kolpe honek balio izan du, halaber, Martina eta Felixen urratsak lerrootara ekarri eta haien memoria ostera ere pizteko.
.jpg)
Aurten Txiki eta Otaegi fusilatu zituztela 50 urteko beteko direnean, Alonsok adierazi du ETAko bi kideek ez zutela nahi Franco osteko gizarte demokratiko bat: "Diktaduraren aurka borrokatzen ziren, baina diktadurak erabilitako tresna berberekin".
Txiki eta Otaegiren fusilamenduen 50. urteurrenaren harira jarritako olana kendu du Zarauzko Udalak. Sortuk salatu du udalak, EAJ eta PSE-EEk osatuta, "zaborra izango balitz bezala" tratatu zuela olana. Zenbait herritarrek berreskuratu eta Azken Portuko plazan ireki dute.
2025ean 40 urte beteko dira Mikel Zabalza hil zutenetik, eta 47 urte Germán Rodríguez eta Joseba Barandiaran hil zituztenetik. Horiek guztiak Estatuko Segurtasun Indarren biktimak dira, eta Sanfermines78 Gogoan elkarteak Espainiako Gobernuari eskatu dio "Estatuaren... [+]
IRUTXULOKO HITZAk eta Dinamita Tour egitasmoak 36ko gerra Donostian nolakoa izan zen eta hiria beste ikuspegi batetik ezagutzeko ibilaldia antolatu dute elkarlanean, uztailaren 21erako. Elkargunea Bretxako Sarriegi plazako estatua izango da, 19:30ean, eta Amararaino joango dira... [+]
Astelehenean, 40 urte beteko dira Joseba Sarrionandia eta Iñaki Pikabea presoek Martuteneko kartzelatik ihes egitea lortu zutenetik. Egiako pisu batean izan ziren ezkutaturik bi iheslariak, eta oraindik milaka eztarrik abesten dute «kristoren martxa dabil!».
Altzagatik itsasadarraren parean doan BI-711 errepidearen Jose Luis Goyoaga etorbidearen izena aldatzeko herritarren parte-hartze prozesuaren ondoren, kale horren izen berria Zirgariak etorbidea izango da.
78ko Sanferminak Gogoan plataformak eta Gasteizko Martxoak 3ko ekimenak bat egin dute espainiar estatuak gertakari latz horietan bere erantzukizuna onartu eta biktimen aitortza ofiziala egin dezan. 'Estatua Erantzule!' izena darama kanpainak.
Inor gutxik ukatuko du ziurgabetasunez beteriko garai batean gaudenik. Krisi ekonomikoaren, ezegonkortasun politikoaren eta klima-aldaketaren inguruko mezuez inguraturik gaude. Ikaraturik bizi gara. Hori guztia gutxi balitz, globalizazioaren ondorioz, nazioen izaera zalantzan... [+]
Belaunaldi oso baten liburua da Palinpsestoa. Idazten dakien modura idatzi du Arrieta Ugartetxeak, eta horixe dateke alde gaitza. Gainerakoan, hortxe gure iragan hurbila, gerra ondoa, apaiz giroa, euskara, militantzia… eta ez hain hurbila ere, senide nagusien gerra... [+]
Datorren irailaren 25ean 40 urte beteko dira GALek Baionako Monbar hotelean egindako atentatutik, non lau euskal errefuxiatu hil zituen. Horren karietara, Gogora Memoria, Elkarbizitza eta Giza Eskubideen Institutuak oroimen ekitaldi bat egingo du udazkenean.
Donostiako Udaleko Memoria Historikoaren Aholku Batzordeko Sinbologia Lantaldeak dokumentazioa aurkeztu du, eskultura frankista dela frogatzeko. Eskulturaren jatorriaren inguruko eztabaida ireki nahi dute hirian, eta udal gobernuari zenbait eskaera egin dizkiote.
Salvador Puig Antich frankismoaren kontrako militantea izan zen. Askapen Mugimendu Iberikoko kidea, 1973ko irailaren 25ean atxilotu zuten. Gerra-kontseilua egin zioten, eta garrotez exekutatu zuten handik sei hilabetera, 1974ko martxoaren 2an. Aurtengo otsailean baliogabetu du... [+]
Nazismoaren biktimak izandako euskal herritarrak oroitzeko Eusko Jaurlaritzak egin duen lehen aitorpen instituzionala da. Hego Euskal Herriko 253 pertsona deportatu zituzten 1940 eta 1945 urteen artean. 113 bertan hil ziren eta beste asko, handik bizirik irten baziren ere... [+]
Oraindik ikusgai dago Donostiako San Telmo museoan Memoriaren Basoak erakusketa, maiatzaren 11ra arte. Totalitarismoek gizartea kontrolpean hartzeko erabiltzen dituzten metodo eta tekniken inguruko hausnarketa bat da, espresio artistiko ugariren bidez ondua.
50 urte bete dira Polizia frankistak Mikel Gardoki Azpiroz ETApm-ko kidea tirokatuta hil zuenetik. Egiari Zor fundazioko kideek eta Gardokiren kide Juan Miguel Goiburu Mendizabal 'Goiherri'-k hartu dute parte ekitaldian.