Frantziako hauteskundeak: eskuinaren bi aurpegiren artean aukeratzera behartuta
AEBetako hauteskundeen antzeko bidea jarrai dezakete 2017ko Frantziakoek. Inkesta denek Les Républicans, lehengo UMP, eskuineko alderdiaren eta Fronte Nazionala eskuin muturrekoaren arteko lehia aurreikusten dute. Marine Le Pen lider ultraeskuindarrak Donald Trumpen antzeko bidea jarraitzen du, paper populista bat jokatuz. Bera izen zen Trump zoriondu zuen lehen politikari europarra. Bestalde, Les Républicans alderdia, “establishmentaren” adibide da, muturreko joeren aurrean “egonkortasuna” defendatuz, Hillary Clintonek egin bezala. Hala ikusten du José Bautistak lamarea.com-en eginiko analisian.
Igandean eskuinak hauteskundeei begira primarioak egin zituzten. Les Républicans alderdiak 200.000 militante dituen arren, lau milioi izan ziren bozkatzera joan ziren frantziarrak. Bozkatzaileen artean ezkertiar asko, inkestek diotena ikusirik “hautagai txarren artean, hain txarra ez dena aukeratzeko asmoz”.
Lehen itzulian François Fillon lehen ministro ohia irten zen garaile, botoen %44 eskuratuta. Bigarren itzulian Alain Juppé –%28– izango du aurkari, Nicolás Sarkozy –%21– kanpoan geratu ostean. Bigarren itzulian Fillon ultraliberal eta kontserbadorearen edo Juppéren artean aukeratu beharko dute frantziarrek. Bigarren hori jarrera moderatuago batekoa.
Egun Fronte Nazionala da alderdirik bozkatuena, baina Frantziako hauteskunde sistemak bigarren itzulian irabaztea zailtzen dio. Ez da eskuin muturreko alderdia Eliseotik gertu kokatzen den lehen aldia, 2002an Jean-Marie Le Penek, Marine Le Penen aita, bigarren itzulian galdu baitzuen Jacques Chirac presidentearen aurrean. Hurrengo urtean gertatu daitekeen bezala, ezkertiarren botoak erabakigarria izan zen hautagai ez hain txarraren alde egiteko.
Azken urteetan gobernuan dagoen alderdi sozialistak eginiko erreformekin harturiko eskuinerako bideari eta krisi ekonomikoari estatuak jasaniko atentatuak gehiturik nazionalismoa indartu da. Le Pen izan da langile eta nekazarien artean eragina izatea lortu duen bakarra, ekonomian protekzionismoa eta arlo sozialean neurri ultranazionalistak bultzatuz.
Ezkerra noraezean
Garai batean indartsu izaniko ezkerra banaturik dago egun. Nuit Debout eta antzeko mugimenduek egokitze prozesua bizkortzen dute askoren ustez, baina oraindik ez dute lortu langileriaren atsekabea bideratzea. Ondorioz, ezkerreko boto-emaile askok Fronte Nazionalean ikusi dute benetako hautabide bakarra.
Alderdi sozialistak gobernuan egonik harturiko erabaki ekonomikoen ondorioz zaila da askorentzat ezkerrean kokatzea, Espainian PPren gobernuak harturiko erabakietara iritsi ez den arren, antzeko bidea jarraitu baitu. Hollande Frantziako V. Errepublikan okerren baloraturiko presidentea da. Bestalde, hauteskundeei begira, alderdiak ez du oraindik bururik. Badirudi Manuel Valls lehen ministroa eta Emmanuel Macron finantza ministroa hautagaitzarako prestatzen dabiltzala, baina sozialistei itxaropena piztu dezaketen Anne Hidalgo eta Christiane Taubira borrokatik kanpo mantentzen dira oraingoz.
Front de Gauche ezkerreko koalizioa beherakada jasaten ari da, nahiz eta alderdi sozialistaren gobernuak sorturiko atsekabeak eta egungo egoerak teorian bere alde egin beharko lukeen. Koalizioko alderdiek arazo eta zatiketek ez diete mesederik egiten eta Fronte Nazionala egunetik egunera haien botoak eramaten ari da, inongo erantzunik jaso gabe. EELV ekologisten barnean ere zatiketak dira nagusi.
Halere, azken urteetako egoerak eraginda aurpegi berriak atera dira jendaurrera. Horien artean Frédéric Lordon edo François Ruffin, Nuit Debout mugimenduaren bultzatzaileetako bi. Lehenak kontzientzia hartzearen, oinarrizko borrokaren eta apartidismoaren alde egiten du. Ruffin, berriz, sindikatuetatik gertuago dagoen borroka baten bidea jarraitu nahi du, hirien periferia eta landa eremuez ahaztu gabe. Bi ikuspuntu desberdin, aldaketarako gogotsu dauden frantziar askorentzat, Hollandek ezkerreko aukera bakarra alderdi sozialista dela dioen bitartean.
Georges Ibrahim Abdallah, Frantzian 40 urteko espetxealdia igaro ondoren kaleratuko dute. Palestinaren askatasunaren aldeko militantea, Libanoko Frakzio Armatu Iraultzailearen sortzailea izan zen, eta diplomazialari israeldar eta amerikar bana hiltzeaz akusatu zuten. Inoiz... [+]
153 orrialdeko txosten bat kaleratu du parlamentuak. AEBak ez ditu apenas zuzenean aipatu, baina horretarako "ikuspegi atlantista" terminoa erabili du: "Europak darabilen ikuspegi horrek gerra-komertziala ekarri du Europaren eta Txinaren artean, ageriko kalte eta... [+]
Konfiantzaren erronka izenburua jarri diote Kanakyko indar independentisten eta unionisten arteko akordioari. Ozeano Bareko uhartediak herrialde europarraren parte izaten jarraituko luke, baina estatu izaera lor dezake kaledoniarrek hala bozkatzen badute. Datorren urte hasieran... [+]
Dozenaka lagunek agerraldia egin dute astelehen arratsaldean Baionan, Pirinio Atlantikoetako Departamenduaren egoitzaren aurrean. Frantziak EEPn 100.000 euro gehiago inbertituko dituela iragarrita, euskararen etorkizuna bermatzeko hizkuntza politikak "ausardia eta... [+]
17 urteko gazteari tiro egin zion Frantziako poliziak bere nahia bete du, eta Ipar Euskal Herrira ekarri dute lanera. Polizia gehiegikeriaren ondorioz hildako Merzouken kasuak mobilizazio eta protesta ugari eragin zituen Frantziako Estatuan.
"Egungo baldintzetan" EEP Euskararen Erakunde Publikoak berritzeko hitzarmena sinatuko ez duela mehatxu eginda, Euskal Hirigunearen Elkargoak sei hilabete eman die erakunde publikoa osatzen duten partaideei Parisekin negoziatzen jarraitzeko. Astelehenean agerraldia egin... [+]
Maider Behotegi Euskararen Erakunde Publikoaren (EEP) lehendakariak inbertsio handitze guztiak berri onak direla adierazi zuen iaz. Hala ere, erakunde bakoitzak gutxienez 300.000 euro gehiago ipintzea "beharrezkoa" dela nabarmendu zuen, helburua 2050ean hiztun kopurua... [+]
Maiatzaren 27an Frantziako Estatuko Legebiltzarrak onartu zuen heriotzarako laguntza baimentzen duen legea. Askok aurrerapen humanistatzat jo arren, lege berri honek kezkak piztu ditu pertsona ezinduen eskubideen aldeko mugimenduetan. Gaur egungo gizarteak ez badizkie pertsona... [+]
Canfranc (Huesca, Espainia), 1940ko ekaina. Charles De Gaulle jenerala buru zuen Londresko Frantzia Askearen gobernuak erabaki baten berri eman zion Albert Le Lay Canfranceko nazioarteko tren geltokiko Frantziako aduanako arduradunari: bere postuan geratu behar zuen. Ez zirudien... [+]
Debekua uztailak 1ean sartuko da indarrean hainbat espazio publikoetan, hondartzak edo parkeak kasu. Araua errespetatzen ez duten herritarrei 135 euroko isuna jarriko diete.
Eutanasia edo suizidio lagundua gisako hitzak nahita saihestuta, “hiltzeko laguntza aktiboa” baimentzen duen legea onartu du Frantziako Asanblea Nazionalak. Senatuaren oniritzia jasoz gero, 2027an sartuko litzateke indarrean legea, kasurik azkarrenean.
Saint-Cloud (Frantzia), 1810eko apirilaren 1a. Napoleon enperadorea Maria Luisa Austriakoarekin ezkondu zen, eta eztei-tarta ikusgarria Marie-Antoine Carême (1784-1833) sukaldari ospetsuak egin zuen.
Baina Carême gorteko luxuetatik urrun jaio zen, Pariseko... [+]
Astearte eguerdian egin du ohartarazpena Nazio Batuen Erakundeak. Astelehenean laguntza humanitarioa daramaten bost kamioi sartuko direla iragarri du Israelek, hamaika asteko blokeo erabatekoaren ostean. "Tanta bat da ozeanoan", adierazi du Tom Fletcher NBEko Giza... [+]
Herri Urrats jaialdiko hasiera ekitaldian Seaskako zuzendaritzako kide Erik Etxartek salatu zuen Parisek oraindik ez ziela irakasle postu gehigarrien proposamenik egin hurrengo ikasturtera begira. Asteburuan heldu zaie Frantziako Hezkuntza Ministerioaren erantzuna, eta... [+]