Frantziako hauteskundeak: eskuinaren bi aurpegiren artean aukeratzera behartuta
AEBetako hauteskundeen antzeko bidea jarrai dezakete 2017ko Frantziakoek. Inkesta denek Les Républicans, lehengo UMP, eskuineko alderdiaren eta Fronte Nazionala eskuin muturrekoaren arteko lehia aurreikusten dute. Marine Le Pen lider ultraeskuindarrak Donald Trumpen antzeko bidea jarraitzen du, paper populista bat jokatuz. Bera izen zen Trump zoriondu zuen lehen politikari europarra. Bestalde, Les Républicans alderdia, “establishmentaren” adibide da, muturreko joeren aurrean “egonkortasuna” defendatuz, Hillary Clintonek egin bezala. Hala ikusten du José Bautistak lamarea.com-en eginiko analisian.
Igandean eskuinak hauteskundeei begira primarioak egin zituzten. Les Républicans alderdiak 200.000 militante dituen arren, lau milioi izan ziren bozkatzera joan ziren frantziarrak. Bozkatzaileen artean ezkertiar asko, inkestek diotena ikusirik “hautagai txarren artean, hain txarra ez dena aukeratzeko asmoz”.
Lehen itzulian François Fillon lehen ministro ohia irten zen garaile, botoen %44 eskuratuta. Bigarren itzulian Alain Juppé –%28– izango du aurkari, Nicolás Sarkozy –%21– kanpoan geratu ostean. Bigarren itzulian Fillon ultraliberal eta kontserbadorearen edo Juppéren artean aukeratu beharko dute frantziarrek. Bigarren hori jarrera moderatuago batekoa.
Egun Fronte Nazionala da alderdirik bozkatuena, baina Frantziako hauteskunde sistemak bigarren itzulian irabaztea zailtzen dio. Ez da eskuin muturreko alderdia Eliseotik gertu kokatzen den lehen aldia, 2002an Jean-Marie Le Penek, Marine Le Penen aita, bigarren itzulian galdu baitzuen Jacques Chirac presidentearen aurrean. Hurrengo urtean gertatu daitekeen bezala, ezkertiarren botoak erabakigarria izan zen hautagai ez hain txarraren alde egiteko.
Azken urteetan gobernuan dagoen alderdi sozialistak eginiko erreformekin harturiko eskuinerako bideari eta krisi ekonomikoari estatuak jasaniko atentatuak gehiturik nazionalismoa indartu da. Le Pen izan da langile eta nekazarien artean eragina izatea lortu duen bakarra, ekonomian protekzionismoa eta arlo sozialean neurri ultranazionalistak bultzatuz.
Ezkerra noraezean
Garai batean indartsu izaniko ezkerra banaturik dago egun. Nuit Debout eta antzeko mugimenduek egokitze prozesua bizkortzen dute askoren ustez, baina oraindik ez dute lortu langileriaren atsekabea bideratzea. Ondorioz, ezkerreko boto-emaile askok Fronte Nazionalean ikusi dute benetako hautabide bakarra.
Alderdi sozialistak gobernuan egonik harturiko erabaki ekonomikoen ondorioz zaila da askorentzat ezkerrean kokatzea, Espainian PPren gobernuak harturiko erabakietara iritsi ez den arren, antzeko bidea jarraitu baitu. Hollande Frantziako V. Errepublikan okerren baloraturiko presidentea da. Bestalde, hauteskundeei begira, alderdiak ez du oraindik bururik. Badirudi Manuel Valls lehen ministroa eta Emmanuel Macron finantza ministroa hautagaitzarako prestatzen dabiltzala, baina sozialistei itxaropena piztu dezaketen Anne Hidalgo eta Christiane Taubira borrokatik kanpo mantentzen dira oraingoz.
Front de Gauche ezkerreko koalizioa beherakada jasaten ari da, nahiz eta alderdi sozialistaren gobernuak sorturiko atsekabeak eta egungo egoerak teorian bere alde egin beharko lukeen. Koalizioko alderdiek arazo eta zatiketek ez diete mesederik egiten eta Fronte Nazionala egunetik egunera haien botoak eramaten ari da, inongo erantzunik jaso gabe. EELV ekologisten barnean ere zatiketak dira nagusi.
Halere, azken urteetako egoerak eraginda aurpegi berriak atera dira jendaurrera. Horien artean Frédéric Lordon edo François Ruffin, Nuit Debout mugimenduaren bultzatzaileetako bi. Lehenak kontzientzia hartzearen, oinarrizko borrokaren eta apartidismoaren alde egiten du. Ruffin, berriz, sindikatuetatik gertuago dagoen borroka baten bidea jarraitu nahi du, hirien periferia eta landa eremuez ahaztu gabe. Bi ikuspuntu desberdin, aldaketarako gogotsu dauden frantziar askorentzat, Hollandek ezkerreko aukera bakarra alderdi sozialista dela dioen bitartean.
Canfranc (Huesca, Espainia), 1940ko ekaina. Charles De Gaulle jenerala buru zuen Londresko Frantzia Askearen gobernuak erabaki baten berri eman zion Albert Le Lay Canfranceko nazioarteko tren geltokiko Frantziako aduanako arduradunari: bere postuan geratu behar zuen. Ez zirudien... [+]
Debekua uztailak 1ean sartuko da indarrean hainbat espazio publikoetan, hondartzak edo parkeak kasu. Araua errespetatzen ez duten herritarrei 135 euroko isuna jarriko diete.
Eutanasia edo suizidio lagundua gisako hitzak nahita saihestuta, “hiltzeko laguntza aktiboa” baimentzen duen legea onartu du Frantziako Asanblea Nazionalak. Senatuaren oniritzia jasoz gero, 2027an sartuko litzateke indarrean legea, kasurik azkarrenean.
Saint-Cloud (Frantzia), 1810eko apirilaren 1a. Napoleon enperadorea Maria Luisa Austriakoarekin ezkondu zen, eta eztei-tarta ikusgarria Marie-Antoine Carême (1784-1833) sukaldari ospetsuak egin zuen.
Baina Carême gorteko luxuetatik urrun jaio zen, Pariseko... [+]
Astearte eguerdian egin du ohartarazpena Nazio Batuen Erakundeak. Astelehenean laguntza humanitarioa daramaten bost kamioi sartuko direla iragarri du Israelek, hamaika asteko blokeo erabatekoaren ostean. "Tanta bat da ozeanoan", adierazi du Tom Fletcher NBEko Giza... [+]
Herri Urrats jaialdiko hasiera ekitaldian Seaskako zuzendaritzako kide Erik Etxartek salatu zuen Parisek oraindik ez ziela irakasle postu gehigarrien proposamenik egin hurrengo ikasturtera begira. Asteburuan heldu zaie Frantziako Hezkuntza Ministerioaren erantzuna, eta... [+]
Iberiar penintsulan apirilaren 28an gertatutako itzalaldiak, egungo energia sistemak dituen arrakala guztiak utzi zituen bistan. Enpresa elektriko handien diru gosea, berriztagarrien ezarpen masiboak dakartzan ajeak, eta herritarrok bizimodu hiper-elektrifikatuarekiko dugun... [+]
Hemezortzi hilabeteko kartzela zigorra ezarri dio epaitegiak, baina ez du zigorra bete beharko. Azken hamarkadan, dozenatik gora emakumek salatu dute aktore frantziarraren sexu erasoen biktima izan direla. 2021ean Les volets verts filmaren grabaketan eraso ziela salatu zuten bi... [+]
"Bakearen" bidean, Errusiak proposatu du kontrolpean ez dituen lurraldeei uko egitea. Trukean AEBk hainbat onura emango dizkio, Financial Timesen arabera. Hala ere, Kremlineko bozeramaile Dmitry Peskov-ek abisu egin du: "Ez fidatu hedabideez, ezta errespetagarriak... [+]
Eritasunaren kontrako protokoloa salatzeko eta prefeturarekin hitzordu bat lortzeko asmoz, bideratu dute okupazioa ehun bat laborarik. Tuberkulosia kasu batzuk agerturik Zuberoan, eritasunaren kontrako neurri sanitarioak segitu beharrean dira inguru horietako 280 etxalde... [+]
Parisko Auzitegi Korrekzionalaren arabera, 2,9 milioi euro desbideratu zituen Frantziako RN Batasun Nazionalak 2004 eta 2016 artean. Le Penez gain, alderdiko beste 24 kide ere errudun jo dituzte. Helegitea aurkeztuta ere, RNko buruzagia ezingo da aurkeztu 2027ko Frantziako... [+]
Mila milioika mintzo dira agintariak. CO2 isurketak konpentsatzeko neurri eraginkor gisa aurkeztuta, zuhaitz landaketei buruzko zifra alimaleak entzuten dira azken urteetan. Trantsiziorako bide interesgarria izan zitekeen, orain arteko oihanak zainduta eta bioaniztasuna... [+]
Lurraren alde borrokan dabilen orok begi onez hartu du Frantziako Legebiltzarrak laborantza lurren babesteko lege-proposamenaren alde bozkatu izana. Peio Dufau diputatu abertzaleak aurkezturiko testua da, eta politikoa eta sentimentala juntaturik, hemizikloan Arbonako okupazioa,... [+]
Urte bat beteko da laster Pazifikoko Kanaky herriko matxinada eta estatu-errepresiotik. Maiatzaren 14an gogortu zen giroa, kanaken bizian –baita deskolonizazio prozesuan ere– eraginen lukeen lege proiektu bat bozkatu zutelako Paristik. Hamar hilabete pasa direla,... [+]