"Ipurtargi Beltza" Amodioaren Inguruko Mundua Explotatuz

1984ko urtarrilaren 01an

Josu Landa, ARGIA-ko lankideari elkarrizketa. Joxemi Zumalabe, ARGIA-ko lankideari elkarrizketa

Landa eta Zumalabe, luma eta pintzela tandem modura
"Ipurtargi Beltza" Amodioaren Inguruko Mundua Explotatuz
Azken garai honetan argitaratu diren literatur liburuetatik bada bat ARGIAn gabiltzanoi berezi samarra gertatu zaiguna, «Ipurtargi beltza». Izan ere, liburu horren egileak, Joxemi Zumalabe eta Josu Landa astekari honetako lankideak ditugu eta honexek ematen zion kasuari arestian aipatutako berezitasun hori. Elkarrizketak askotan kostata lortzen baditugu ere, esan beharrik ez dago honoko honetarako zita jartzea ez zaigula zailegi gertatu. Aldizkariko edozein lanegunetako bat aukeratu, kaseta entxufatu, eta erdi txantxetan egindako galderei, bai batak bai besteak erantzunak emateari ekin zioten.
ARGIA.–Geuk jakin badakigulako, baina liburua gaingiroki begiratuta ere antzeman daiteke jasan duen prozesua luzea izan dela. Konta ezazue apur bat nondik nora joan den liburu honen kontua.
JOSU LANDA.–Beno, bai, luzea izan da prozesua baina denbora aldetik batez ere. Liburu honetako textua duela urte t'erdi idatzia dago eta liburuaren projektua bera ordutik dator. Gertatzen da batzutan denbora faltaz eta bestetan buruan daukazun ideia hori paparean ezin duzula erreflejatu ikustea, bi faktore horiek atzeratu dute apur bat kaleratzea.
JOXEMI ZUMALABE.–Atzeratu da, bai, baina ez hainbeste. Izan ere, guk garbi ikusten genuen liburu honetako gauza guztiek neurtuak eta txukun atera behar zutela, eskatzen zuen denbora behar bezala hartuta. Alde horretatik, ia ia kapritxo-liburu bat izan da, detaile txikienak ere elkarrekin komentatuak ditugu.
A.–Alde horretatik, gauza asko bazterrean geratuto ziren, ezta?
J.Z.– Hasera batetan,; ipuinak eta poemak dexente gehiago ziren. Hasera haietan Josuk pasa zizkidan ipuinak ez dakit berrogei edo zenbat ziren, baina gogoratzen elkarrekin kritikatu eta depurazio nahiko gogor bat egin ondoren gelditu diren hogeitabostak hautatu genituela, eta halere hogeitabost horietako batzutaz ere izan ditugu makina bat eztabaida. Eta nire marrazkiekin berdin... iruditzen zait uneoro zaindu dugun elemendua koerentziarena zela, hau da, liburuari halako osotasun tonu bat ematea, eta ildo horretatik gehigarri gisa edo errepikagarri eman zezaketen ipuin edo marrazki edo poemak pikutara bidali ditugu.
A.–Aipatu duzuen koerentzia edo osotasun horrek gaiarena besterik ezin du izan itxuraz, amodioa alegia.
J.L.–Bai. hala da, baina gaia hasera batetan aitzakia baino ez da. Horren inguruan mundu sujerente eta neurri batetan sorprendente bat burutzen asmatzea, hortik abiatzen da liburuaren kaminoa. Esan nahi dut ipuinek beren aldetik, eta poemek berenetik eta marrazkiek igoal igoal, bakoitzak bere bidea egin duela bestenarekin zerikusi txikia izan duena, baina hori ez da hain inportantea. Inportantea produktua da, presentablea den ala ez, eta horretan saiatu gara. Esate bater, ipuinena hasera batetan ia planteiatu nian, hau da, folio batetako ipuin mordo bat, denak gai beraren inguruan, baina piskanaka piskanaka gaiarekin entusiasmatzen zoaz eta aurretik imajinatu ere egingo ez zenituen dimentsio batzu deskubritzen dituzu, eta asuntoari gorputz posible bat antzematen diozunean, orduan hasten zara liburuan pentsatzen. Gauza bat da idazten duzuna eta beste bat liburu bat egitea. Liburu bat egin baino lehen tarteka gauza pilo bat eskribitu behar dituzu eboluzionatzeko. Neuk bai behintzat.
A.–Honelako liburu batetan, marrazkiek ez al dute apaingarri modura besterik ez gelditzeko arriskua?
J.Z.–Bai, bistan da, baina guk biok beti present izan dugu arrisku hori. Eta alde horretatik nik uste dut ebidentea dela marrazkiak behintzat ez daudela ilustrazio soil modura eginda. Beste kontu bat da ea gehigarri edota bigarren mailako zerbait bezala geratzen den, eta hori liburuaren erosleak esan beharko du, baina gure burutan ezin da esan behintzat halakorik egon denik. Zeren uste dut gu bion artean liburuari hainbeste buelta emanda nahiko ideia beretsua geneukala zein liburu tipo nahi genuen egin, eta ideia global horren barruan marrazkiek beren nortasun propio eta insustituiblea daukate. Hori da gure inpresioa behintzat. Beste problema bat da ea liburua ikusten dutenei ere horixe bera iruditzen zaien baina hori ezin aurretik jakin.
J.L.–Gainera, liburua gauza laburrez osatua dago, orrialde gutxita pintzelada asko eman nahi izan ditugu, eta modu horretara mosaiko atsegin bat eskaini. Orduan. ezin da pentsatu marrazkiak edo poemak ipuinen arinoarri edo osagarri direnik. Ipuinek berek ere pintzelada karakter hori daukatelako. argumentu baten indarrez baina laburtasunak ematen dien aire bizkor eta bizi horrekin.
A.–Zein iruditzen zaizue gutxien landutako arloa edo aspektoa?
J.L.–Gutxien landutakoa ez nuke esango, guztiz kontrakoa bait da baina nortasun txikiena aurkitzen diodan elemendua poemena izango litzateke beharbada. Ez dakit Joxemik zer pentsatuko duen. baina neuk pertsonalki ez diet poemei behar bezainbateko nortasunik aurkitzen ipuinekin edo marrazkiekin alderatuz. Noski, poesia askoz terreno zailagoa da ere bai, batez ere zerbait propioa eta kalitatezkoa egin nahi duzunean. Urteak eskatzen ditu. Ipuinetan bat bateko onik egin dezakezu. baina poesiak askoz rodaje handiagoa eskatzen dizu. Normala da ehunka poesia egin beharra tiroak nondik doazen ere enteratzen hasteko.
A.–Bi koloretan ateratako liburu bat harrigarria izan daiteke zenbaitentzat, eta bestetik larogei duro ez dirudi prezio garestiegia denik. Nolatan bi gauza horiek?
J.L.–Beno. ez dakit bi gauza horiei nola erantzun...
J.Z.–Badirudi zure galderetan ez duzula aipatu nahi baina nik aipatu nahi dut eta kitto: liburu hau «Susa»ko liburu-sailean argitaratu da. eta horrek badauka bere inportantzia garestia ez izateaz gain beste gauza askotan. Izan ere. gu ez oinen libarua egiteko elkartu Josuk nire marrazkiak besterik gabe ezagutzen zituelako, elkarrekin lanean (ARGIAn eta bestelakoetan) ordu pilo bat eman ditugulako. Bestela, ez dut uste eraman dugun bezala eramango genukeenik. Eta <> koek liburuak ere atera behar zituztela jakin ahala. pentsatuarekin batera «hemen atera beharko diagu, ezta?" esan genion elkarri. Guretzat guztiz gauza logikoa zelako.
.I L.–Bi koloreen asunto horri buruz. egia da «Susa»ko besteak kolore bakar batez joan direla. baina hori elkarrizketa haseran aipatu dizugu kapritxo-karakterrari egindako konzesio bat izan zen.
A.–Bestelako lanik aurrerantzean eta elkarrekin egiteko asmoz?
J.Z.–Guk egunero egiten diagu lana elkarrekin, motell!
ARTASO
46-47

GaiezKulturaLiteraturaArgitalpenaPoesia
GaiezKulturaArgitalgintArgitalpenaLiburuakLiteratur l
GaiezKulturaLiteraturaIdazleakLANDA2
GaiezKulturaLiteraturaIdazleakUMALABE1
PertsonaiazUMALABE1
PertsonaiazLANDA2
EgileezARTASO1Kultura

Irakurrienak

Matomo erabiliz

Ertzaintzak herritar bati Irunen egindako erasoak haserrea eragin du

Lander Arbelaitz Mitxelena

54 urteko espetxe eskaera sei pertsonarentzat presoen ongi etorriak antolatzea egotzita

Xabier Letona Biteri

"Zenbat dugun kontatzeko!" Euskal Herriko mapa sortu dute

Euskal Irratiak

Efemeridea: Joxepa Antoni Aranberri ‘Xenpelar’ bertsolariak neskazaharrren defentsan bertso sorta argitaratu zuen

ARGIA

Israel ahulduta eta Iran boterea hartuta

Asier Blas Mendoza

"Nire burua duela 20 urte bezain indartsu ikusten dut"

Euskalerria irratia | Miren Mindegia

Azkenak

2024-05-12 | Urko Apaolaza Avila

Koopfabrika

Kooperatiba eraldatzaileen harrobia

Olatukoopek beste hainbat eragilerekin batera garatu duen proiektu nagusienetako bat KoopFabrika da, ekintzailetza soziala bultzatzeko helburuz 2017an sorturiko programa, eta gaur egun oraindik martxan dagoena.

Hasiera batean, lehenengo ideia izan zen ekonomia... [+]

2024-05-12 | Nerea Menor

Ghayath Almadhoun

"Alemania nagusitasun zuriaren piramidearen gailurrean dago, eta lehen holokaustoa ukatu zutenek orain Nakba ukatzen dute"

Ghayath Almadhoun-ekin hitz egin dugu Alemaniako zentsura sistemikoaz eta horren ondorioez. Siriako Damaskon 1979an jaiotako poeta palestinarra, Suediara joan zen bizitzera eta egun Berlinen bizi da. Bere poesiak, ia 30 hizkuntzatan itzulia, maitasuna, tokialdatzea eta nortasuna... [+]

2024-05-12 | Estitxu Eizagirre

Amillubiren festa maiatzaren 11n

Lurra taupaka hasiko da

Urola ibaiaren meandroan, Zestoako Iraeta auzoan daude Amilibia baserria eta bere lur emankorrak: 5 hektarea baso eta 4 hektarea laborantza lur. Laborantza ekologikoa sustatzen duen Biolur elkarteak baserria eta lurra kolektibizatu nahi ditu Amillubi proiektuaren bidez... [+]

2024-05-12 | Amets Aranguren Arrieta

Pastoral bat Iruñearendako

Herri-antzerki forma bat da pastorala. Sujet edo protagonista bat (hildakoa) hautatu eta bere bizia bertsotan ematen duena. Kantua ere presente dago emanaldian. Taula zuzendaria, taula gainean arituko diren arizaleak eta musikariak aritzen dira pastorala ematen den egunean... [+]

2024-05-12 | Urko Apaolaza Avila

'Ekonomia eraldatzailea(k)' liburua

Ekonomiaren adjektibo guztiak

10. urteurrena kari, Olatukoopek bi liburuxka atondu ditu eta labean ditu jadanik, ekonomia eraldatzailearen eta kooperatibagintzaren ingurukoak biak ala biak. Alde batetik, herri-kooperatiben inguruko eskuorri edo gida bat kaleratuko dute, herri kooperatiba bat zer den... [+]

Eguneraketa berriak daude