JESUS ETXEBARRIA ESKULTOREAREKIN


1975eko otsailaren 02an
Inoiz baino beharrezkoagoak dira eskuin muturraren gezurrei
aurre egingo dieten hedabide independenteak
JESUS ETXEBARRIA ESKULTOREAREKIN
Orai.ngoan beste euskal eskultore baten berri eman nahi dugu. Eskultorearen izena Jesus Etxebarria da. Lehen ere alpatua dugu nola joan zen abenduaren 30ez gero, BaIonako Zabal erakus tokian (eta aldi berean liburutegi denetan), Etxebarriaren eskultura interesgarri batzuk jarririk dauden.
Egun inoiz baino ardura haundiagoz mintzatzen gara gure artistez gure Herrian. Gizaldi honen hasieran euskaldun artista anitz izan da gure artean. Hauetariko bat eta bi baino gehiago gure etxetik at ospez eta diruz lagunduak izan ziren. AgIan 1/2handiki+ hauen artean eskultore bat bakarrik ere ezin ikus daiteke. Euskaldun eskultore 1/2handien+ denbora oraindik orain heldu da.
Etxebarria eskultorearen berri inork guttik daki, gaurdainokoan behintzat. Bere lana nola gure etxe barruan hala lanpoan jende guttik ikus ahal izan du. Bainan, ikusi dutenek, denek, bere lanaren balioa eta edertasuna handiak direla aho batez diote.
Behin eta berriz esan izan da artegintza, literaturgintza edo izpirituzko kreatibitate oro gauza bat dela, eta beste bat, hauen zabalkundea.Hornegatik, equn, eta inoiz ez bezala behar bada, artistaren eta herriaren harremanaz jabetzan direnak interesdun huts (bihurtu) ohi dira.
Azken funtsean, galdera batetara heltzon gara, zeren bide guztiak pundu batetan biltzen dira. Zergatik ekintza oro lnola arte mailan hala izpirituzko beste maila guztietan) kulturgai bilakatzen denean atzerakoi bihurtzen da?
Beste gabe, Etxebarriarekin eduki dugun elkarrizketaren berri ematera goaz, laburki bederen. Gure asmoa, elkarrizketa hau medio dela, Etxebarriaren lanen berri Euskal Herrian hedatzea da. Eskultoreak (eta beste artistak ere bai) berri emate horren behar handia baitu; era berean, gure herriak, Etxebarria bezalakoak ezagutu beharra ere badu.
Noiz eta nun jaio zinen Jesus?
Arabako Baranblon jalo nintzen 1916ko urtarrilaren lehenean.
Eta orain Ipar Euskal Herrian bizi zara. Araba noiz utzi zenuen?
Azkenengo gudatea amaitu eta urte batzutara mugaz horaindik onera pasatu nintren. Gudate hura zela eta hamaika jende gertatu ginen alde batetik bestera ablatu beharrean.
Eta mugaz honuntz etorriaz gereztik beti Ipar Euskal Herrian bizi izan ahal zara?
Ez! Zenbait urtez FrantzIa Erresumako Perigeux esknaldean bizia naiz zeren ene emaztea (jaiotzez Iparreuskalduna andereno da eta Périgeux eskuaudean irakaskuntza lanetan jardun bait zen.
Eskultura egiten noiz hasi zinen?
Adinez aurreratu xamarra nintzela hasi nintzen eskultura egiten. Nere lehen eskulturak equrrean ziren eta erromaniko giroaz edo egituraz kutsatuak ziren. Betidanik, erromaniko garaiko lanak maite izan ditut!
Zergatik, ordea, hasi zinen hain berandu eskulturgintzan eta zergatik, lehen mementutik, erromaniko giroaz baliatu zinen zeure esbulturetan?
Artista batek berez du artista sendimendua eta indarra. Hots, lehenengoz, artista izateko jalo egin behar da eta bigarrengoz medioak lortu behar dira. Ni jalotzez artista sendimenduz beterik nago; medioak, berriz, oso berandu arte ez ditut izan. Neure gizarteak laguntza eskaini ordez madarikatu egin nauela esatea bidezko dela deritzat. Halere, ni bakarrik madarikatua izan banintz! Bainan, equn zoriontsu batez, delako medio hoik, erdizka bederen, neureganatu nituen. Hots, nere emazteari esker eskulturgintzan hasi nintzen. Nere lehen eskultura, 70 cm.-ko haritz zahar batetan egin nuen. Gala, 1/2Huitzilopochtli+ azteka zibilizaziotik hartu nuen. Gero, Mio Cid liburu ospetsura jo nuen galaren bila, Eta noski!, han topatu nituen erromaniko kutsuz beterikako gauza harrigarriak.
Mio Cid-en poomara zerk bulizatu zintuen?
Badakit jokabide hau arras ulergaitza iruditzon zaizula. Neuri ere halexe gertatzen zait equn. Eta orain gai egoRiagoak bilatu nabi nituzke. Halere esango dizut garbi narbi Mio Cid-en poemara zergatik jo nuen Bi motatako arrazolak eman behar dira: bata, ni Araban jalo naiz eta, denok dakigunez, giro deseuskalduna oso zabaldua zen gure herrietan, eta gudate ondoren zer esanik ere ez; gero, berriz, bestalbean, guk euskaldunok, bide hainbat oztopo gutxienez, aurkitu dugu hots, laguntzaren ordez nekea. Bestea, ene emaztearen jokabidean errotzen da. Lehen ere esan dizut nola egun zoriontsu batez, artea egiteko medioak nereganatu nituen, neure emazteari esker lanerako gala eta aupada lortu nituen. Hain xuxen ere, ene emazteak gaztelaniazko irakasle delarik Mio Cid-en poemaz bere lana edo tesina egin zuen. Nik, gaztelaniaz ondo mintzatzen nintzelarik, lagontza eskaini nlon Mio Cid-en poema erraxago ulertzeko; denhora berean, Mio Cid-en poemaren pasarte nagusienak edo bikainenak eskulturan ezarri nituen. Horrela bada, elkarri lagunduaz enE emazteak tesina eta nik lehen eskultur bilduma egin genituen.
Gatelaniazko literatur gaiaz besterik erabili ahai duzu?
Erromaniko giroan sarturik ibili nintzon denboran gaztelaniazt~o literatur gai hauk erabili nituen: Fernando errege saindua, Alfonso X garrena edo errege jakintsua, ~Cerco de Zamora~ deitzan den literatur gaIa, eta abar. Gero, gaztelaniazko literatur gai gehiago ere landu nituen: Kixoteren ~Duena+, ~Amadis de Gaula+, Valle Inclan-en 1/2Flor de Santidad~ liburuko Adega pertsonajea. FrantzIako zenbait literatur gaien eskultura ra pasatu nintzen: Carlo Magno, Luis donea, eta abar. Egun literato eta pentsalari handienetarik den Sartre-n gaien bat ere erabili dut. Beste lan bilduma bat, Stravinsky musikagilearen 1/2Udaberriaren sagaratzean+ finkatua egin dut. Liburu Sainduetatik ere. Jenesiatik hain xuxen, ene eskulturarako gaia hartu izan dut. Gai euskaldunak ere erabili izan ditut, azkenaldian batez ere: pelotari gala (Urruty pelotariaren omenez), euskal laburua...
Lana egurrean bakarrik egiten ahal duzu?
Bai! Inoiz harrian ere zerbait egin izan dut. Bainan ez, gaurdainoko nere lan oro equrrean eta haritzean egin dut.
Egur lanean inork irakatsi ahal dizu?
Neri inork ez dit egur lanean irakatsi. Eta nik dakidana, neronek ikasia dut. Ez da profesional batek egiten duen antzeRoa.
Eta eskultura egiteko eran inork zuzendu ahal zaitu?
Lehen ~itortu dut ene emaztearen itzala zein onugarria izan den neretzako. Larresoron [Ipar Euskal HerriRo herritxo bat da hau) sendagile, margolari eta eskultore zen gizon bat ezagutu nuen. Jacquemain zuen izena. Gizon honek nere lehen eskulturatako bat ezagotu zuenean, Domine Cabra eskultura hain xuxen asko txalotu ninduen eta hiru harau eman zizkidan eskulturgintzarako: bildu (hots, materiala bilatu eta jaso), kendu (hots, equrra guttituz joan) eta gaia zulorik gabekoa izan. Jacquemain-en ideiak nere eskulturgintzaren ardatz nagusi bilakatu dira, hirugarren araua izan ezik.
Zenbat eraRusketan parte hartu duxu?
Erakusketa guttitan parte hartu dut. Lehen erakusketak Sarlat-en egingo nituen agian. 1959-60an Parisko Pérystile erakus tokian egin nuen. 1966an. euskulture multzo batek elkarrekin Dordogne-en (Exicideuil) egin genuen erakusketan André MAUROIS-en Kritika Saria irabazi nuen:
Zure Mio Cid-en poemari Sari bat ematen benetan gustora gelditu naiz; zure lana oso ederra iruditu zait+.
(André MAUROIS-ek, 1966an)
Eta 1971an Paueko Beaux Arts Erakus ToRian ia nere lan guztien erakusketa egin nuen. Azkenik, Baionka Zabal Erakus Tokian, Stravinsky-ren 1/2Udaberriaren Sagaratzea~ agertu dut.
Zeure lanak hego aléera eraman nahi ahal zenituzke?
Bai!, nahi nituzke Hego aldera eraman nuere lanak. Lehen ere, Araban Orain taldea sortu zonean han nintzon. Ene ustez, hangoek eta hemengoek elkar ezagutu behar dugu eta Herriek ere ezagutu behar gaitu. Hrriak, duen berotasunari esker bakarrik iraungo dugu.
URZOLA
8

GaiezKulturaArteaEskulturaEskultoreakETXEBARRIA5
PertsonaiazETXEBARRIA5
EgileezURZOLA1Kultura

Azkenak
Valle de Odietako makroetxaldearen epaiketa
Digestato kutsadura handia izan zen, eta isurketa, antza, Valle de Odietak eragin zuen

Astearte honetan egin da Valle de Odietako makroetxaldearen aurkako epaiketa Iruñeko Justizia Jauregian. Epaileak ebatzi behar du ea 2021ean haien lur sailetan egindako isuri baten ondorioz, lur eremu horiek larri kutsatu zituzten ala ez, eta nork eragin zuen. Aditu... [+]


2025-09-03 | ARGIA
Baionako Atalante zinema-ohia jarduera politiko eta kulturalerako okupatu du Kontseilu Sozialistak

Baionako Herriko Etxearen jabetzapean, eraikinak bost urte daramatza hutsik, eta espazio hori hartu du Ipar Euskal Herriko Kontseilu Sozialistak, “elkartzeko, kolektiboki pentsatzeko eta borrokak antolatzeko”.


Euskalduntze prozesu osoa doakoa izateko pausoak eskatu ditu AEK-k

Aurtengo ikasturtean A2 mailara arteko ikastaroetako dirua itzuliko dute EAEn, baita C1ekoak 16-18 urteko ikasleei ere. Nafarroan A1 mailan matrikularen prezioa itzuliko diete.


2025-09-03 | ARGIA
Israel-Premier Tech txirrindulari taldearen aurkako protestek Vueltaren Nafarroako etapa hartu dute

“Israelgo Estatuaren enbaxadore” gisa datozen txirrindulariei parte hartzen uzteagatik, zale ugarik protesta egin du Vueltaren aurka, hamargarren etapan. Irunberrin, errepidea mozten saiatu diren herritarrak baztertu eta bi pertsona identifikatu ditu Poliziak.


Venezuelak gezurtatu egin du AEBek ontzi baten aurka egindako erasoa

Trumpek asteartean baieztatu du Venezuelako ontzi bati eraso egin eta bertan zeuden 11 lagunak hil dituela. Hildakoak Tren de Aragua "talde terroristako" kideak zirela eta droga trafikoan ari zirela adierazi du Donald Trumpek. Venezuelak dio bideoa Adimen Artifizialez... [+]


Euskal Herriko Pentsiodunen Mugimendua:
“Jaurlaritzarena zehaztasunik eta daturik gabeko txosten politikoa da”

Pentsioak osatzeko 145.000 sinadura bildu dituen herri ekinaldi legegilea eztabaidatzeari ezezkoa eman ondoren, Euskal Herriko Pentsiodunen Mugimendua oso gogor agertu da Eusko Jaurlaritzaren jarrerarekin eta "bi aldiz engainatuta" sentitu direla azaldu du. EH Bilduk eta... [+]


Analisia |Txiki eta Otaegi, fusilamenduaren 50. urteurrena
2025: Egiaren Ministerioa

Gatazka politiko bat egon da azken 60 urteetan Euskal Herrian, eta horrek izan du bere bertsio biolentoa, ETAk bideratu duena, zeinari Espainiako Estatuak errepresioz eta estatu-terrorismoz erantzun dion. Sei hamarkadetan, ordea, biolentzia horiek ez dira berdin ikusi izan... [+]


2025-09-03 | Gedar
Beste sarraski bat itsasoan: 160 bat lagun hilak Mauritanian, ontzi bat hondoratzean

Kanaria uharteetako kostaldera iritsi nahian ari ziren, baina Mauritanian urperatu zen ontzia. Desagerturik jarraitzen dute 100 pertsonak baino gehiagok.


‘Txoloak, sudakak, moroak, payoponiak’

Chocón, Kolonbiako hiri batean, beltzak, indigenak eta mestizoak elkar bizitzari eusten saiatzen dira. Beltzek txoloak deitzen diete embera indigenei, eta emberek beren hizkuntzan hitz egiten dutenean, kristauez hitz egiteko esaten diete bai mestizoek eta bai beltzek... [+]


Normal plantak egiten

Hilotan, euskara sarritan izan dugu albiste. Txarrerako, euskaltzaleon artean nagusi den aldarte ezkorra ikusita. Baina euskararen egoera txarra dela ez da kontu berria, datuen bitartez beste zerbait iradoki den arren.

Har dezagun, adibidez, hizkuntzak irabazi ei dituen... [+]


2025-09-03 | Castillo Suárez
Maitasunaz

Akordatzen naiz Blanca Llum Vidal poeta maitasunaz hizketan entzun nuen lehendabiziko aldiaz. Bere esperientziaz aritu zen, besteak beste. Esan zuen bere ordura arteko bizitzan maitasuna beti amaitzen zela, baina maitasunak ez lukeela amaitu beharko sentituz bizi dela. Ez dela... [+]


Analisia
Zarataren erdian... noranzkoak

Euria ari du. Ekaitza. Egun beroegi baten ondorengo bustialdia. Eta tenperatura jaitsiera bedeinkatua. Ez dakit Galizia aldean euririk egin duen azken aldian, ez dakit suteak itzalita diren jada, eta etxetik irten behar izan zutenak itzuli ahal izan diren.

Komunikabideetan... [+]


Eguneraketa berriak daude