UROLALDEKO LEHEN SAIAKERAK


1974ko ekainaren 16an
Euskararen arazoa dela eta, "Urolaldeko Lehen Saiakerak"eko arduradunak diren Miren Zinkunegiri, Xabier Arozenari eta Anatsani elkarrizketa.
UROLALDEKO LEHEN SAIAKERAK
"Euskal kulturgintza osoaren zati guztiak goratu nahi ditugu"
Urte sasoi honetan, asko dira kultur ekintzak ospatzen dituzten herriak. Hitzaldiak, kantaldiak eta kultura asteak. Urolaldetik heldu zaizkigu azken berriak. Aurrez bagenuen, zerbait moldatzen ari ziren susmoa, baita Euskaltzaindikoekin harremanetan ziharduela ere. Gauzak honela, Z. Argiaren 587garren zenbakian, Anatsanek zabaldu zigun berria.
Urolatarrek, zerbait berezia egin asmo dutela dirudi. Gai bakar bat aukeratu dute, Saiakera hauen aztergaitzak. Hots euskara gure hizkunzra.
Urolatarren gogo-asmoak eta eritziak ikasi nahirik, Azpeitira jo dugu, Izarraizpeko herri mardul honetara. Astegun iluntzaroa da eta jendea tabernaz taberna dabil. Herri alaia dirudi Azpeitia honek, azalez behintzat.
Ezin esango dugu denak nafarrardo gozoa zurrupatzen dabiltzanik. Giza talde handi batek Alfabetatze eskoletan euskara ikasten dihardu. Gure gaurko solaskideak ere talde honen barruan daude. Alfabetatze saioa amaitu arte ezin elkarrizketari eraso, zigarro bat ketuz itxoin egin behar. Baina ez dugu aspertzeko betarik ukan. Lehen Saiakera hauen arduradunek, berehala hartu gintuzten. Aurrez aurre ditugu Miren Zinkunegi, neskato bizia, Xabier Arozena eta Anatsan.
Urolaldeko Saiakera hauen berri xeheak jasotzera etorri natzaizue. Mintza zakizkidate. Otoi.
Gaurko egunean, Euskal Herriak bere herringintza du xede nagusia. Herrigintza ez da hitz hutsala eta antzua, berari itsatsia du kulturgintza ere. Saiakerak, bere ahalmenen arabera, Euskal gizarteak bizi dituen kezka arrunt guztien agermena izan nahi du. Gure kulturgintza osoaren zati guztiak goratu nahi ditugu. 1972garren urteko Abenduan egin genituen Biltzarretan, gaiak zabalkiro eta ugari erabili genituen. Biltzarren helburuei zegokienez, gaiek halaxe erabili behar zuten: oso zabal. Saiakerak ordea, gai zehatz eta mugatu bati lotuak daude. Saiakeretan aldian aldian beti gai mugatu bat landuko dugu. Oraingo honetan euskara gure hizkuntza. Eta bide da, euskara aukeratzeaz batera, Euskaltzaindia ere gogotan izatea.
Lehenbiziko saiakera hauetarako hizkuntza aukeratu duzue. Euskara galtzorian ikusten duzuelako? Hizkuntzak geroz eta importantzia gehiago duelako?
Urolaldean berton dugun gizagiroak bultzatzen gaitu ezinbestez euskara kultur mailara hel dadin ahalegintzera. Gurean ere euskerak kaltzeko arrisku berdin berdina du. Ze, ez pentsa, gure baileran bestetan baino kezka edo kontzientzia zorrotzagorik dugunik. Honela uste izatea, Axularrek zioen bezala nahikunde soila litzateke eta geurok liluratzeko lobelar nazkagarria. Ibar honetako bulegoetan, merkatarien artean, irakaskintzan, kultur izenez estalirik dauden zenbait elkartetan eta beste toki gehiagotan, euskara galdurik dadukaten herrien antzera jokatzen da. Pentsa, Azpeitian jokoaharien desafiatzeak eta gainontzeko apustuak ere erderaz idazten direla.
Diozun bezala, guk hizkuntzari garrantzi handia ematen diogu eta zazpi ahalak egingo ditugu gizartearen muin muinera euskara sartzen.
Euskararenganako kezkarik eza agertu duzue. Urolan ez ahal da beste herritan baino euskara gehiago egiten?
Honen gakoa soziologiaren bilakaeran datza, gure ustez. Begira, Azpeitia, Azkoitia eta Zestoaren ingurua arras nekazaria izaki, industringintzaren hazkundea ez da izan beste herrien antzekoa. Adibidez Zumarraga. Hiru herriotako industriatzea oso poliki doa. Eta ondorio bezala arrotz etorrien kopurua ere ez da izan beste tokitan bezain ugaria. Herri biztanleen zenbakiei begiratzea aski litzateke. Azpeitiak oraindik hamaika mila biztanlerik ez du, ez da Azkoitiak ere. Eta Zestoa bost milatara ez da heldu.
Beste herri askotako industriatzea kanpotik etorritako kapitale, egin da, baina herri hauetan, alderantziz, bertako burges ttipiek egin dute Azkoitiko bat izan ezik. Eta industriaren bilakaera honek harrigarri badirudi ere nekazaritzaren eragipena ez du ezabatu. Arazo soziologiko hauek dira nagusik, gaurko giroari eusten dietenak; ez guk kezka handiago eta euskara gehiago landu dugulako. Egiten dugun euskara aho hizketa soila da, batere lagungabea, eta bizi baino iraun gehiago egin izan du. Gauzak honelaxe, beren garratzean eta mingostasunean agertzea nahiago dizugu, hitzontzikeria politak esanaz ihardukitzea baino.
Gaien eta hizlarien aldetik, Saiakera honek goimailakoa dirudi.
Euskararen arazoa Saiakera hauen gaia izanik, ezinbestez Euskaltzaindiaz baliatu beharra dadukagu. Gure ustez, Euskaltzaindia bere bizialdian egiten ari den lanik sakonena orain ari zaigu burutzen. Haatik Saiakera honetan Euskaltzaindia ERAKUNDE bezala eta bere azkenaldiotako lanak banan banan azalpendu ahal izanen dira. Hizlariak denak Euskaltzainak ditugu, nor bere sailean, maisu trebeak oro. Eta euskararen alde lan bikainak egiten ari direnak.
Hizlari hauek denak ingururatzeko eragozpenik izan ahal duzue?
Hizlari denek oso ondo jokatu dute gurekin. Ia gehienak lanpeturik dabiltza; baina halere gogoz onartu dute gure asmoa eta eskeini diogun gaia ziur gaude arretaz prestatutrik agertuko dutela. Juan San Martin eta Jose Luis Lizundiak asko lagundu digute; gizon hauen beharra izan dugu gehiagotan ere eta beti eskuzabalez gizonki hartu gaituzte.
Gaiak hautatzerakoan zer nolako irizpideaz zuzendu zarete?
Oso gogotan eta begien aitzinean izan ditugu Euskaltzaindiak aurten atera dituen lanak. Merkatalgo izendegia, aditz laguntzailea etab. Ipar Euskaldunak ere ez ditugu baztertu nahi izan. Haritschelhar jaunak zuberotar pastoral eta herri-literaturaz mintzaldi bikain bat egingo du. Euskaltzaindiaren asmo bezala Batasuna ere sartu dugu. Euskara biziko bada eta ez iraungo badu, Batu beharra du. Batasunaren beharrez aisa ohartzen da kulturgintzan eta euskalgintzan dabilena. Bailera honetan Z. Argia, Anaitasuna eta alfabetatze saioei esker, gogor ari da tinkatzen; jadanikia hamabost irakasle Euskaltzaindiaren Irakasle tituloa lorturik du. Ikusmen honetatik Patxi Altunaren hitzaldia oso aberatsa izango da. Mitxelenarena berriz, zer esanik ez dago, denok dakigu oso ona dela. Bilboko Antropologia Astean erabili zuen gai bera du: Hizkuntza eta kultura. Xabier Kintanarena ere egun eguneko gaia dugu. Kultura eta teknika bideetan sar dadin euskarak bizkortu egin behar du. Eta Kintana dugu arlo honetan gehienik saiatzen den langilea.
Urola bailera bakar samarrik gelditzen ari ahal da?
Ez dugu uste bailera hau bakartzen ari denik, nahiz eta beronek komunikabide kaskarrak eduki. Zenbait joera "azpeitiarkerizkoak" bai duela bitxikeria hutsean gelditzeko arriskua. Eta gaurko egoera eta problemei atea erabat ixteko mania. Gandiaga poetak arazo du bere poema, "Errezera goaz. Ta errezenera. Azkenean folklore hutsa izango gara: geure akerdu bat baina inondik ez geu. Herri zahar bat bazen, halako ohiturak zituen... ta iguin bat gehiago". Sakon honetan. Funtsean horixe nahi bait dute zenbait burjes ttipik: gure kultura guztia gizartearen dinamika eta problemetatik erabat urrutiratu. Euskara Batuari "mamuak" eta "simboolak" ikusten dizkiote. Baina beren sendietan, beren semealabengan, beren emazteengan eta beren senarreengan eguneroko ostatua duen erdarak ez dituzte batere izutzen. Euskalduna fededuna izan behar du; baina fededuna ez da euskaldun izatera beharrarazten.
Lehen Saiakera hauek jarraipenik izango ahal dute?
Bai noski. Udazken aldera hasi eta era honetako beste zenbait lan eratuko dugu. Hirigintzaz, Ekologiaz, Arteaz, Historiaz etab. Apaiz gazte batekin harremanetan gaude ondorengo beste Saiakerak prestatzeko. Aipatu dizkizugun gai hauetaz, zenbait elkarte lan asko egiten ari da. Lan guzti hauek bildurik, aldian aldian saiakera modura eratu eta tajuturik agertu nahi ditugu. Luzarora begiraturik ari gara eta noski gero eta jende gehiagoz kontatzeko modua izango dugula uste dugu.
Asmo egokiak dituzte gaurko gure solaskide hauek; kulturgintzan arretaz beterik jo ta ke ari dira. Izango dute zereginik franko, haitzurka askoren beharra dauka gure kulturak, tarteko belartxarrak itoko ez badu. Pizgarri zaizkigu honelako ekintza guztiak: egun hoietan gure ahalegin guztiak egingo ditugu Sailakera hauetara egunero etortzen.
ERRIALDE
1

Gaiez\Kultura\Kulturgintz
Gaiez\Kultura\Ekitaldiak\Besteak
Pertsonaiaz\ZINKUNEGI1
Pertsonaiaz\AROZENA5
Egileez\HERRIALDE1\Kultura

Azkenak
Seaskaren baliabideak emendatzeko eskatu diote Frantziako Hezkuntza ministroari Ipar Euskal Herriko parlamentariek

Maiatzaren 21ean bidali diote gutuna Elisabeth Borne Frantziako Hezkuntza ministroari Ipar Euskal Herriko sei parlamentariek. Dagoen ikasle kopurua ikusita, ikastoletarako aurreikusi dituzten lanpostuak "aise gutxiegi" direla deitoratzen dute gutunean. Kexua adierazteko... [+]


Eibarko Udalak jai batzordeari jarritako oztopoak salatu dituzte

Eibarko San Juanetara begira, Eibarko jai batzordeak udal-gobernuaren eta alkatetzaren aldetik jasotzen ari duen jarrera salatu du. JHH Jaixak Herrixak Herrixandakoak batzordeak luzatu proposamenak "arrazoirik gabe" errefusatu dituztela deitoratzeaz gain, Udalak... [+]


2025-05-23 | Elhuyar
Ipar globaleko konpainia gutxi batzuk dira baliabide naturalen erauzketarekin lotutako gatazken arduradun nagusiak

Ehun konpainia multinazional baino ez daude baliabide naturalen erauzketarekin lotutako gatazka guztien % 20aren atzean, Bartzelonako Unibertsitate Autonomoak egin duen ikerketa baten arabera. Ikerketak agerian utzi du iparralde globaleko herrialdeetako konpainiak baliabideez... [+]


Aroztegiko epaiketaren kronika (laugarren eguna)
Taldean erabakita, dena era baketsuan egin zutela esan dute auzipetuek

Ostegunean auzipetuek deklaratu dute, eta haien adierazpenetatik honakoa laburbildu liteke: Lekarozko plazan edo akanpadan biltzen ziren herritarrek taldean erabakitzen zuten zer egin; oro har, obren eremura joan eta makinen aurrean era pasiboan jarri.


2025-05-22 | ARGIA
Bizilagunekin plataformak ‘Donostia Tropikala’ festa egingo du maiatzaren 30ean

Ekimen honekin tonu alai eta ironikoan salatu nahi dute aldaketa klimatikoa eta turistifikazioa elkar elikatzen ari direla, eta horrek "gure hiria eta lurraldea merkatuaren logikaren esku uzten" dituela.


“Euskal Herrian berezko askapen prozesu bat badagoela konturatzeko balioko dute topaketek”

Burujabetzaren Aldeko Mugimenduak topaketak antolatu ditu larunbatean, Tafallan (Nafarroa). Egun osoko egitarau zabala antolatu dute, eta mugimendu horretako kide den José Javier Oses "Jotas"-ekin hitz egin du ARGIAk. Osesek azpimarratu du elkarteak Euskal Herri... [+]


2025-05-22 | ARGIA
Nafarroako D-PAI ereduan bideratu nahi diren aldaketak euskararen kaltetan doazela gaitzetsi du guraso talde batek

Erriberri, Tafalla, Gares, Sarriguren, Buztintxuri eta Noaingo ikastetxe publikoetako D-PAI ereduko guraso talde bat Nafarroako Hezkuntza batzordean egon da, 57/2024 foru aginduari jarraikiz, Hezkuntza Departamentuak bideratu nahi dituen aldaketak deitoratzeko. Euskarazko... [+]


2025-05-22 | dantzan.eus
80-90 urte bitarteko dantzariz osatutako euskal dantza taldea

Adina ez dela dantzan aritzeko oztopo agerian utzi dute Errenteria-Oreretako Beti Bizkor elkarteko euskal dantza taldeko kideek. Dantzaren onurak argi erakusten dituen testigantza esanguratsuak jaso ditu Ikerne Zaratek Oarsoaldeko Hitzan argitaratutako Adina ez dadin ekiteko... [+]


2025-05-22 | LAB sindikatua
67 urte betetzear zituen garraiolari bat hil da Irunen
LABek jakin duenez, herenegun, goizaldeko 6:30ean, TRANSDIPE S.L. enpresako S.S. garraiolaria hilik agertu zen Irunen, lanerako prestatzen ari zen kamioiaren aldamenean. Kamioia martxan zegoen, atea irekita eta zantzu guztien arabera, heriotza ez traumatiko baten aurrean gaude... [+]

Iratxe Sorzabalen aldeko epaiari helegitea aurkeztuko dio fiskalak

Espainiako Auzitegi Nazionaleko fiskalak kasazio helegitea aurkeztuko du Auzitegi Gorenean, Guardia Zibilak eragindako torturak onartu eta Sorzabal errugabetu zuen epaiaren aurka. Sorzabalek bere burua autoinkulpatu zuen gutuna torturen ondorioz idatzi zuela ebatzi zuen Auzitegi... [+]


2025-05-22 | ARGIA
90 kamioi baino ez dira sartu Gazan eta gosetea zabaltzen ari da

NBEk azaldu duenez, egunotan soilik 90 kamioi sartu ahal izan dira lurraldera oinarrizko elikagaiekin; beste 105 zain daude mugan. Gazako gobernuaren prentsa bulegoak emandako datuen arabera martxotik 326 pertsona hil dira elikagai eta botika faltagatik eta 300 abortu izan dira... [+]


40 minutu Iratxerekin

Historikoa izan da, Monarkia Espainiarreko epaitegi batek honako ebazpen hau onartu du: "Iratxe Sorzabal zaintzeaz arduratzen ziren funtzionarioek elektrodoak aplikatu zizkioten deklaratzera behartzeko, eta horrek zera dakar, haren oinarrizko giza eskubideak nabarmen... [+]


2025-05-22 | Gedar
Geldialdia AEBen eta Iranen arteko negoziazio nuklearretan, Israelek mehatxuak areagotzen dituen bitartean

Teheranek ez du baieztatu hurrengo elkarrizketa-saioan parte hartuko duen, Israelgo Estatuak Irango instalazio nuklearrei eraso egiteko mehatxuak egiten dituen bitartean.


2025-05-22 | Axier Lopez
Alemaniako Red.media hedabidea itxiarazi dute

ARGIAk aspaldi du harremana Alemaniako Red.media hedabidearekin, beren bideo batzuk topatuko ditu irakurleak ARGIAren webgunean. Baina haien aurkako jazarpen kanpaina baten ondorioz proiektua ixtea erabaki dute. Red-eko kideek arrazoiak publikoki azaldu dituzte eta artikulu... [+]


Eguneraketa berriak daude