Lurraren Kemen Zentzukorra Behar Dut.


2021eko uztailaren 23an
Juan Luis Goenaga artistari elkarrizketa
Antxietaren Etxean, Azpeitian, Juan Luis Goenagaren Erakusketa
Lurraren Kemen Zentzukorra Behar Dut.
Irailaren jaiarrats euritsi honetan, behin eta berriro Antxietaren etxera joan gara. Aitzakirik aski badugu bisita hau egin dizaiogun; bertan baitago, ia azken egunetan, Juan Luis Goenagaren erakusketa. Ez dugu nahi izan geure iritzi suilak bakarrik agertzea; haatik gostpasei lagun elkarturik gaude. Lagunarte honetan dago Goenaga ere. Arratsalde guztia elkarrekin igaro dugu, Egurtzaneko Jokini eskerrak, Azpeitiko etxe "Zaharra" behetik hasi eta gorainoko parte guztitan ikusi ahal izan dugu. Emparangoa ere ikusi nahi genduen; baina gaurkoan, guk uste baino azkarrago, arratsaldea ilunabarraren altzoan kokatu da. Etxe "Zaharretik" Kanpora orduko ilunpetan ginenez, beste baterako utzi dugu haren ikustea.
Lagunarte giro honetatik sorturiko lerroak dituzu beraz irakurle; guk geuk askotan lagunok iritzi eta galderak soil soilik idatzi egin ditugu.
Juan Luis Goenaga Donostian jaio zen, Urtarrilaren 9an 1950. Hamazazpi urtetan hasi zen serioki lan egiten, pinturarako grina ordea umetandik erne zitzaion: sei urtetan egin zituen lehenbiziko kuadroak. Bost urteetan Alkizako Otsomendi baserrian aritu da. Ez daduka bertan beherako edo putzaren truke saltzekotan Alkizako herrixka, hantxen arkitzen du bere lanetarako behar duen giro baketsua. Goenagak Donostian egin zuen lehenengo erakusketa, Antxietako hau du bigarrengoa eta datorren Azaroan, Durangon egingo du hirugarrengua. Ezin itxaropentsuagoa dateke beraz artista honen etorkizuna beraz.
Goenagak hitzak emeki emeki ebakitzen ditu, beti lurrera begira mintzatzen zaigu, begiak solairuan finkatuaz.
"Artea nere bizitzaren era edo forma bat da, ez nere izaeratik kanpora dagoen zerbait. Nere bizitza eta nik sortu dudan obraren artean ez dago etendurarik. Biok (bizitza eta obra) nere izaeraren egoera agertzen dute. Gure Euskal izaera, gure arbasoen nortasuna, gure Herriaren izkutua dut helburutzat Bide honetan Barandiaranen azterketak interesgarriak zaizkit.
Goenagaren esposizionak, hutsarte isilean inguratzen gaitu. Bere barrengo esperientziaz osatu duen obra honek bi komunikabide ditu: pintura eta fotogintza.
–Noibdanik eta nolatan hasi zara fotogintzan?
–1971an heldu nion lan honi. Zergatik?.. ba pinturak bati muga batzuk ditu. Nik artea eta prehistoria elkarri lotu nahi dizkiot, bide honetan eman ditudan urratsak esperientzia handia eman didate, posibilitate izugarriak daude lantegi honetan. Ni hasi bakarrik egin naiz eta fotografiak asko lagundu dit.
–Zer esanahi zenuke, zare pintura aldia iragan dela?
–Ez, horrelakorik ez dizuet esanahi. Pintura beharrezko dut, pintura neretzak sensitiboa da. Garai eta aldi ez berdinetan arkitu naiz. Iragan ditut figuratibo, paisaje, abstrato etab. Gaur fotogintzan finkaturik nago. Kolorea sobratu egiten zait, neretzat, kolorea obratik kanpora dagoen zerbait da eta balorerik ez du. Oteizak ongi dioen bezala.
–Aspaldiko ametsa zuen Goenagak Azpeitian erakusketa bat egitea Herri zahar honekin loturarik badu.
–Herri honekin harreman haundiak ditut. Nere aitonamonak, hemen, Azpeitian bizi izan ziren. Haien gorazarrez ere egin nahi izan dut erakusketa hau. Antxietaren etxe hau oso gogozkoa dut Nere kuadroak etxe honen kideko dira Etxe honek, nere kuadroekin kideko datorren isiltasun berezi bat du.
–Pittin bat pentsatzen egon ondotik, berriro arira detorkigu.
–Historia bat behar dut. Ni historia hori mamitzen ari naiz Ezagutu ditut nere arbasoen baserriak, mendiak, bideak, obartu naiz Ernio ingurnan bizi zirela. Erniok oso garrantzi handia du neretzat. Mendi hau geroz eta gebiago ezagutu nabi dut. Inguruotako jendeen izpiritu apaletan, bizirik da oraino ere antzina liluragarri harek ezarri zien zantzua.
–Pio Barolaren irakurtzeak, zertaz argitu zaitu?
–Ene bizitzan, Pio Baroja funtsezkoa izan da. Barojak paisajea ulertzen lagundu dit, pertsonak ezagutzen, baita gure Lurra berezia dela eta berari itsatsiak gaudela ere ikustarazi dit Don Pioren lanetan Altzateko Jauna dut gogozkoena.
–Goenaga Alkizako Otsondon, bakarrik, bere zakur leialaren laguntasana besterik gabe, gizarteari ihes egin nahirik?, herritik at? Zerk baltzatu zaitu Alkizako bakardadera?
–Bakardadeak badu alderdi txarrik ere, hitzak ahaztu egiten dira, oroimena moteldu. Ez noa inoren ihesi, hemen nago, hemen jarraituko dut bukaeraraino. Donostiako hiri handian jaiotzeak bultzatu nau Alkizako bakardadera. Hau agian, neure karakterrean daramadan arloa izaki; ez dakit, nik oroskopoan ez dut federik; baina jaiotegunari importantzia haundia ematen diot. Askotan pentsatzen dut Pio Baroja, Txillida eta Barandiaran jaio ziren egunetaz.
–Zure kuadro askotan hutsartea nabari da, hutsarte isila.
–Gauza hoiek hor daude isilik, Jendea ohar dadin, hutsarte isil horretan parte har dezan. Lan hau Donostian egitea ez da posible, horregatik nago Alkizan. Ez dakit ulertzen didaten, ni beste mundu batetan bizi naiz. Lurraren kemen zentzukorra behar dut. Zuek diozuen "hutsarte isil" hori ez ezik, bizi beharra ere agertzen dut. Mendebaleko larritasuna maiteago dut Ekialdeko patxada baino; nere "isiltasuna", bella isila da. Nik lur gainean ipintzen ditudan txotxak, sokak eta harriak ez daude bakarrik, haien artean, ni ere hantxe nabil. Gaur hotsik dauden bitartean lehen jende asko ibili ohi zen. Nik izeki dudan leihatila zahar horretan, gizonaren atzaparren zantzua ageri da, hots zerbait biziduna, antxinatea eta gaurkotasuna.
–Solasaldi honetan gauzak argi agertzen dizkiguzu, baina gaizto ahal da zure obra bere osotasunean konprenditzea?
–Zail egingo zaio bai, kotxearen zarata eta burrundaz 80 belozidadean datorrenari. Lan hauk gauaren isilean eginak dira, kontzentraturik, erne, buruargi etorri behar du hemendik zerbait ganorazkoa eraman nahi duenak. Jendeak zer konprenituko duen zer ez duen, pentsatzen ez nahiz egoten: egin behar dudana ahalik ondoena egiten saiatzen naiz. Ni neure ikuspegitik ari naiz gure nortasuna ezagutu nahirik. Lehen esan dizuet, prehistoria, mitologia etab oso gogozko ditudala.
–Zigarro keak eztul batzuk eginarazi dizkigu, solaskideon artean gero eta berotasun handiagoa. Halako batez nondik nora ez dakigula: "hi Goenaga, artistaren ogibidea, erosoa ahal duk?
–Nere bizitza osea loturik zegok. Guztia behar diat, zerbaiten bila ari nauk. Nire obra, galdera gehiago duk eratzuna baino. Diruagatik ezer ez, artista soziedadearen aurka doana duk. Eta ez zak pentsa diruz bapo horniturik gabiltzanik.
–Gipuzkoakoa artea ahul samar dabilela berriki irakurri diagu.
–Bai zera, sekula bezain indartsu zegok. Etorkizun ona dik arteak Gipuzkoan.
Halabiz gure aldetik ere. Goenagaren erakusketa Antxietaren etxean ikusteko erosotasunik izan ez duen irakurlea bihoa Durangora datorren azaroan.
ANATSAN
7

GaiezKulturaEkitaldiakErakusketakBesteak
GaiezKulturaArteaPinturaErakusketak
GaiezKulturaArteaPinturaPintoreakGOENAGA4
PertsonaiazGOENAGA4
EgileezANATSAN1Kultura

Azkenak
Itzali sistema, piztu alternatibak

Energia eta telekomunikazio burujabe eta iraunkorraren aldeko manifestu kolektiboa.


2025-05-21 | ARGIA
Migratzaileak beste herrialdeetara deportatzeko baldintzak malgutu nahi ditu Bruselak

Europako Batzordeak beste urrats bat eman nahi du migrazioaren kontrako politikak gogortzeko bidean: deportaturiko migratzaileek ez lukete zertan harreman zuzenik izan behar hirugarren herrialde "seguruak" deiturikoekin, hara kanporatuak izateko.


Baionako gizon bat epaitzen ari da Paueko Auzitegia, zortzi adin txikiko bortxatzea leporatuta

Salatu dute 69 urteko gizonak hogei urtean egin zituela erasoak. Donostian bi gizon atxilotu dituzte, adingabe bat bortxatzea leporatuta; beste bi gizon ere ikertzen ari dira, talde bortxaketako parte izan daitezkeelakoan. Salaketa jarri duen adingabea Gipuzkoako gizarte... [+]


Foruzaingoak familia bat etxegabetu du Antsoainen, eta hori galaraztera joan direnen aurka oldartu da

10:00etan etxegabetzea gauzatzeko agindua zuen Poliziak, baina lehenago bertaratu dira sei patruila emakumearen etxera eta inguruko kale guztiak moztu dituzte. Haritu Elkarlaguntzako Sareak eginiko deiari erantzunez, dozenaka lagun elkartu dira etxearen aurrean etxegabetzea... [+]


Gorka Ovejero, AHTren kontrako plataforma: “Zundaketen lana sabotajeen bidez oztopatzen ari omen dira, baina salaketarik ez da egin”

Abiadura Handiko Trenaren kontrako plataformak astelehenean jakinarazi zuen Espainiako Gobernua eta Nafarroakoa egiten ari diren zundaketa kanpainak ez duela etenik. Izurdiagan eta Otsobin herri mugimenduak lortu zuen geldiaraztea legezkoak ez ziren eta baimenik gabe abiatu... [+]


Erresuma Batuak bertan behera utzi ditu Israelekin zuen akordio komertzial berrirako negoziazioak

Europako Batasunak ere Israelekin dituen akordio komertzialak “berrikustea” erabaki du, 27 estatutik 17k aldeko botoa eman eta gero. Dagoeneko 53.000 hildakotik gora eragin ditu Netanyahuren gobernuak.


Enkarterrin zentral eoliko bat egiteko proiektua atzera bota du Jaurlaritzak, ingurumen kalte larriak eragingo lituzkeelako

Bizkaian, Artzentales eta Sopuerta artean Euskal Haizie enpresak eraiki asmo zuen zortzi aerosorgailuko zentral eolikoaren proiektua atzera bota du Eusko Jaurlaritzako Industria Sailak, faunan, landaredian eta ondarean eragingo lituzkeen kalteengatik. Enkarterriko herritarrak... [+]


2025-05-21 | Nicolas Goñi
Banku handiek klima aldaketan inbertitzen dute, baina ez da konponbidea sustatzeko

Berria izateari utzi dio: beroketa globalak bi graduak gaindituko ditu, eta gainditze horrek ondorio oso garestiak ditu. Klimaren gaia tabu bilakatzen ari den testuinguru berri  honetan, banketxe handiek ez dute horri buruz komunikatzen, baina arazoaz ongi jabetu dira eta... [+]


Miren Amurizaren ‘Pleibak’, 111 Akademiako irabazle

Unai Elorriagaren Francesco Pasqualeren bosgarren arima liburua izan da lehiako bigarren finalista.


Antiwokismoa: eskuin muturraren maskara berria
Jule Goikoetxea: “Euskal Herrian ere Trumpek eta Mileik gorroto duten guztia da woke”

Mundu mailan abiadura handian garatuz doan ideologia eta mugimendua dugu antiwokismoarena. Boterera arribatzeko eskuin muturreko agintariek duten arma berria da, eta berdin-berdin zabaltzen ari da herriko karriketan, unibertsitateetako korridoreetan zein telebista platoetan. Eta... [+]


Antiwokismoa: eskuin muturraren maskara berria
Zapalduen hitza zokoratzeko asmakizuna

Wokismoari begiratu beharrean antiwokismoari so jarri gara. Antiwokistek sorturiko multzoa delako wokismoa, eta antiwokismorik ez balego ez legokeelako wokismorik. Multzo eklektiko horri begiratu, eta laster ohartzen gara eskuin muturrak hastio duen guzia barnebiltzen duela:... [+]


2025-05-21 | Iñaki Murua
Aldia itzalaz erditu zenekoa

Ustekabean edo... urte hasiera honetan bi mila milioitik gorako irabaziak izan omen ditu Iberdrolak, baina ez omen dago txapliguak, altxafuegoak, etxaferuak... edo dena delakoak zeruetara botatzeko egoeran, izan ere, iaz aldi berean baino %27 gutxiago irabazi omen du. Atalen... [+]


Nazioaren pendulua, han eta hemen

Politikan, gizartean eragiteko nahiaren eta identitate zeinuetan sakontzearen arteko tentsioa ekidinezina da. Zabaltzearen eta norberaren ezaugarriak indartzearen arteko hartu-emana politikaren adierazle baita. Bi arloak lortu nahi izaten dira, eta elkarren artean elikatzen... [+]


2025-05-21 | Nekane Txapartegi
Borrokak lotu nahian

Bisita, bizipen eta hausnarketa egunak izan ditut maiatzekoak. Hor nabil, intersekzionalitatea nola gauzatu, borrokak lotu nahian, bertsolarien moduan puntu guztiak esan nahian, potorik egin gabe...

Lan egiten dudan LoRa irrati komunitariotik, Maiatzaren 1erako... [+]


2025-05-21 | Castillo Suárez
Bihotzeko pitzadurak

Oliver Laxe-k esan zidan behin enpatiari eustea dela zuzenena bizitza honetan. Zauritutako jendeak hunkitzen duela, eta jakin-min handia sorrarazten diola; eta hori dela, hain zuzen ere, gehien gustatzen zaion gauzetako bat: bere buruari galdetzea zergatik hunkitu duen horri... [+]


Eguneraketa berriak daude