Lurraren Kemen Zentzukorra Behar Dut.


1973ko azaroaren 11n
Kazetaritza independenteak herritarren babesa du arnas
Juan Luis Goenaga artistari elkarrizketa
Antxietaren Etxean, Azpeitian, Juan Luis Goenagaren Erakusketa
Lurraren Kemen Zentzukorra Behar Dut.
Irailaren jaiarrats euritsi honetan, behin eta berriro Antxietaren etxera joan gara. Aitzakirik aski badugu bisita hau egin dizaiogun; bertan baitago, ia azken egunetan, Juan Luis Goenagaren erakusketa. Ez dugu nahi izan geure iritzi suilak bakarrik agertzea; haatik gostpasei lagun elkarturik gaude. Lagunarte honetan dago Goenaga ere. Arratsalde guztia elkarrekin igaro dugu, Egurtzaneko Jokini eskerrak, Azpeitiko etxe "Zaharra" behetik hasi eta gorainoko parte guztitan ikusi ahal izan dugu. Emparangoa ere ikusi nahi genduen; baina gaurkoan, guk uste baino azkarrago, arratsaldea ilunabarraren altzoan kokatu da. Etxe "Zaharretik" Kanpora orduko ilunpetan ginenez, beste baterako utzi dugu haren ikustea.
Lagunarte giro honetatik sorturiko lerroak dituzu beraz irakurle; guk geuk askotan lagunok iritzi eta galderak soil soilik idatzi egin ditugu.
Juan Luis Goenaga Donostian jaio zen, Urtarrilaren 9an 1950. Hamazazpi urtetan hasi zen serioki lan egiten, pinturarako grina ordea umetandik erne zitzaion: sei urtetan egin zituen lehenbiziko kuadroak. Bost urteetan Alkizako Otsomendi baserrian aritu da. Ez daduka bertan beherako edo putzaren truke saltzekotan Alkizako herrixka, hantxen arkitzen du bere lanetarako behar duen giro baketsua. Goenagak Donostian egin zuen lehenengo erakusketa, Antxietako hau du bigarrengoa eta datorren Azaroan, Durangon egingo du hirugarrengua. Ezin itxaropentsuagoa dateke beraz artista honen etorkizuna beraz.
Goenagak hitzak emeki emeki ebakitzen ditu, beti lurrera begira mintzatzen zaigu, begiak solairuan finkatuaz.
"Artea nere bizitzaren era edo forma bat da, ez nere izaeratik kanpora dagoen zerbait. Nere bizitza eta nik sortu dudan obraren artean ez dago etendurarik. Biok (bizitza eta obra) nere izaeraren egoera agertzen dute. Gure Euskal izaera, gure arbasoen nortasuna, gure Herriaren izkutua dut helburutzat Bide honetan Barandiaranen azterketak interesgarriak zaizkit.
Goenagaren esposizionak, hutsarte isilean inguratzen gaitu. Bere barrengo esperientziaz osatu duen obra honek bi komunikabide ditu: pintura eta fotogintza.
–Noibdanik eta nolatan hasi zara fotogintzan?
–1971an heldu nion lan honi. Zergatik?.. ba pinturak bati muga batzuk ditu. Nik artea eta prehistoria elkarri lotu nahi dizkiot, bide honetan eman ditudan urratsak esperientzia handia eman didate, posibilitate izugarriak daude lantegi honetan. Ni hasi bakarrik egin naiz eta fotografiak asko lagundu dit.
–Zer esanahi zenuke, zare pintura aldia iragan dela?
–Ez, horrelakorik ez dizuet esanahi. Pintura beharrezko dut, pintura neretzak sensitiboa da. Garai eta aldi ez berdinetan arkitu naiz. Iragan ditut figuratibo, paisaje, abstrato etab. Gaur fotogintzan finkaturik nago. Kolorea sobratu egiten zait, neretzat, kolorea obratik kanpora dagoen zerbait da eta balorerik ez du. Oteizak ongi dioen bezala.
–Aspaldiko ametsa zuen Goenagak Azpeitian erakusketa bat egitea Herri zahar honekin loturarik badu.
–Herri honekin harreman haundiak ditut. Nere aitonamonak, hemen, Azpeitian bizi izan ziren. Haien gorazarrez ere egin nahi izan dut erakusketa hau. Antxietaren etxe hau oso gogozkoa dut Nere kuadroak etxe honen kideko dira Etxe honek, nere kuadroekin kideko datorren isiltasun berezi bat du.
–Pittin bat pentsatzen egon ondotik, berriro arira detorkigu.
–Historia bat behar dut. Ni historia hori mamitzen ari naiz Ezagutu ditut nere arbasoen baserriak, mendiak, bideak, obartu naiz Ernio ingurnan bizi zirela. Erniok oso garrantzi handia du neretzat. Mendi hau geroz eta gebiago ezagutu nabi dut. Inguruotako jendeen izpiritu apaletan, bizirik da oraino ere antzina liluragarri harek ezarri zien zantzua.
–Pio Barolaren irakurtzeak, zertaz argitu zaitu?
–Ene bizitzan, Pio Baroja funtsezkoa izan da. Barojak paisajea ulertzen lagundu dit, pertsonak ezagutzen, baita gure Lurra berezia dela eta berari itsatsiak gaudela ere ikustarazi dit Don Pioren lanetan Altzateko Jauna dut gogozkoena.
–Goenaga Alkizako Otsondon, bakarrik, bere zakur leialaren laguntasana besterik gabe, gizarteari ihes egin nahirik?, herritik at? Zerk baltzatu zaitu Alkizako bakardadera?
–Bakardadeak badu alderdi txarrik ere, hitzak ahaztu egiten dira, oroimena moteldu. Ez noa inoren ihesi, hemen nago, hemen jarraituko dut bukaeraraino. Donostiako hiri handian jaiotzeak bultzatu nau Alkizako bakardadera. Hau agian, neure karakterrean daramadan arloa izaki; ez dakit, nik oroskopoan ez dut federik; baina jaiotegunari importantzia haundia ematen diot. Askotan pentsatzen dut Pio Baroja, Txillida eta Barandiaran jaio ziren egunetaz.
–Zure kuadro askotan hutsartea nabari da, hutsarte isila.
–Gauza hoiek hor daude isilik, Jendea ohar dadin, hutsarte isil horretan parte har dezan. Lan hau Donostian egitea ez da posible, horregatik nago Alkizan. Ez dakit ulertzen didaten, ni beste mundu batetan bizi naiz. Lurraren kemen zentzukorra behar dut. Zuek diozuen "hutsarte isil" hori ez ezik, bizi beharra ere agertzen dut. Mendebaleko larritasuna maiteago dut Ekialdeko patxada baino; nere "isiltasuna", bella isila da. Nik lur gainean ipintzen ditudan txotxak, sokak eta harriak ez daude bakarrik, haien artean, ni ere hantxe nabil. Gaur hotsik dauden bitartean lehen jende asko ibili ohi zen. Nik izeki dudan leihatila zahar horretan, gizonaren atzaparren zantzua ageri da, hots zerbait biziduna, antxinatea eta gaurkotasuna.
–Solasaldi honetan gauzak argi agertzen dizkiguzu, baina gaizto ahal da zure obra bere osotasunean konprenditzea?
–Zail egingo zaio bai, kotxearen zarata eta burrundaz 80 belozidadean datorrenari. Lan hauk gauaren isilean eginak dira, kontzentraturik, erne, buruargi etorri behar du hemendik zerbait ganorazkoa eraman nahi duenak. Jendeak zer konprenituko duen zer ez duen, pentsatzen ez nahiz egoten: egin behar dudana ahalik ondoena egiten saiatzen naiz. Ni neure ikuspegitik ari naiz gure nortasuna ezagutu nahirik. Lehen esan dizuet, prehistoria, mitologia etab oso gogozko ditudala.
–Zigarro keak eztul batzuk eginarazi dizkigu, solaskideon artean gero eta berotasun handiagoa. Halako batez nondik nora ez dakigula: "hi Goenaga, artistaren ogibidea, erosoa ahal duk?
–Nere bizitza osea loturik zegok. Guztia behar diat, zerbaiten bila ari nauk. Nire obra, galdera gehiago duk eratzuna baino. Diruagatik ezer ez, artista soziedadearen aurka doana duk. Eta ez zak pentsa diruz bapo horniturik gabiltzanik.
–Gipuzkoakoa artea ahul samar dabilela berriki irakurri diagu.
–Bai zera, sekula bezain indartsu zegok. Etorkizun ona dik arteak Gipuzkoan.
Halabiz gure aldetik ere. Goenagaren erakusketa Antxietaren etxean ikusteko erosotasunik izan ez duen irakurlea bihoa Durangora datorren azaroan.
ANATSAN
7

GaiezKulturaEkitaldiakErakusketakBesteak
GaiezKulturaArteaPinturaErakusketak
GaiezKulturaArteaPinturaPintoreakGOENAGA4
PertsonaiazGOENAGA4
EgileezANATSAN1Kultura

Azkenak
Israel Gazan “inoiz ikusi ez den sufrimendua” eragiten ari dela salatu dute Mendebaldeko 28 estatuk, baina neurririk iragarri gabe

"Oinarrizko premiak bilatzen dituzten bitartean zibilak, haurrak barne, anker hiltzea" salatu dute. Gazan hamabost pertsona hil dira gosez azken 24 orduetan, eta AFP albiste agentziako kazetariek ohartarazi dute euren lankideak gosez hiltzen ari direla zerrendan,... [+]


Subflubiala Ez plataformak protesta zaratatsua egin du Bizkaiko Foru Aldundiaren aurrean

Subflubialaren behin betiko proiektua onartu zuenez Aldundiak pasa den astean, eta dozenaka pertsona batu dira proiektua gelditzea eskatzeko.


71 urteko espetxe zigorra ezarri diote Hondarribiko surf irakasle bati, 11 adin txikikori sexu abusuak egitea egotzita

2011tik 2021era bitarte egin zituen erasoak, klaseak eman bitartean. Gipuzkoako Lurralde Auzitegiak sexu abusuen delitu bakoitzeko lau urte eta hilabete bat eta hamabi urte bitarteko kartzela zigorra ezarri dio. Horrez gain, 40 urteko gizonak adin txikiko bakoitzari 3.000 eta... [+]


Frankismoko dokumentu klasifikatuak argitaratuko dituen legea onartu du Espainiako Gobernuak

Bide parlamentarioa egin beharko du orain. Lege testu honen arabera, 30 urteko epea ezarriko dute sekretuak desklasifikatzeko, eta 45 urtekoa "goi mailako" sekretuendako. Bakoitza hamabost urtez luza daiteke.


Espainiako Auzitegi Gorenak Loiolako kuartelari babes berezia ematen zion epaia bertan behera utzi du

2022an EAEko Justizia Auzitegi Nagusiak ebatzi zuen kuartela Hirigintza Ondare Eraikia Babesteko Plan Berezian sartzea, Voxek jarritako helegite bat onartuta. Gorenak baliogabetu egin du epai hori, eta bidea ireki dio Donostiako Udalari eremu horretan 1.500-1.700 etxebizitza... [+]


Galizieraz egiteagatik eraso egin diote espainiar batzuek turismo-gida bati Galizian

Inguratu, iraindu eta besotik heldu eta bultzatu ere egin zutela salatu du Galiziako gida gazteak. Valladolidekoak dira sei pertsona galegofoboak.


Legazpiko Udala eta Sidenor kalte ordainak ordaintzera zigortu dituzte langile bat amiantoaren eraginpean jartzeagatik

Langileak amiantoak eragiten duen minbizi mota bat dauka eta 376.305 euroko kalte ordaina eman beharko diote, EAEko Auzitegi Gorenak zigorra berretsi baitu. 


Zabaltzen ari den morofobiaren azken adibidea, Gasteizen

Gasteizko hainbat auzotan ezarri dituzten “Moros fuera de España” kartel eta pegatinak ikertzen ari da Ertzaintza. Irun, Hernani, Barakaldo… Ez dira kasu isolatuak, eta “etorkinen kontura jarraitzaileak irabazi nahi dituen ideologia” ikusten du... [+]


Donostiako auzitegi batek ebatzi du zaharren egoitzako langile denek ez dutela euskarazko B2 maila eduki beharrik

Euskarazko B2 maila dutela ez ziurtatzeagatik Eibarko Egogain zaharren egoitzako lan eskaintza publikotik kanpo utzi zituzten bi langileen alde ebatzi du Donostiako Lehen Auzialdiko 3. Epaitegiak, CCOOk jakinarazi duenez. 2024ko urrian, Gonzalo Pérez Sanz epaileak... [+]


Jesus Maria Gomez Ezkerro preso iruindarra aske geratu da zigor osoa beteta

Jesus Maria Gomez Ezkerro 'Txutxo', 2001eko urtarrilean atxilotu zuten, 2021ean hirugarren gradua ezarri zioten, eta 2023ko otsailean baldintzapeko askatasuna eman zioten. 24 urte geroago aske geratu da. 


2025-07-22 | Estitxu Eizagirre
Frutazaintza ekologikoa ezagutzeko txangoa deitu du Biolurrek

Biolur laborantza ekologikoaren aldeko elkarteak frutazaintza sustatu nahi du eta horretarako egun-pasa ederra antolatu du uztailaren 29rako; hiru proiektu ezagutuko dituzte bertatik bertara: Erroak mintegia Ahatsan (Nafarroa Beherea), Kibbi Sat Donezteben (Nafarroa) eta... [+]


2025-07-22 | Mikel Aramendi
ANALISIA
Japoniar nazionalismoa hasi da berragertzen mozorrorik gabe

Japoniako goi-ganberaren erdia berritzeko uztailaren 20an egindako hauteskundeek berretsi eta ondu egin dituzte aurreikuspenak: Alderdi Liberal Demokratikoak eta haren ia betiereko aliatua den Komeito konfesional eskuindarrak galdu egin dute Aholkularien Batzar horretan zuten... [+]


2025-07-22 | Mara Altuna Díaz
Haien hizkuntzak hiltzen uzteko prest ez dauden zortzi gazte grinatsu

Uztailaren 14tik 18ra munduko hizkuntza gutxituen hiriburua izan da Gasteiz. HIGA, hizkuntza gutxituetako gazte hiztunen topaketetan, lau kontinenteko dozenaka gazte elkartu ziren esperientziak eta estrategiak trukatzeko. Hizkuntza “txikiak” babestea dute helburu... [+]


2025-07-22 | Kote Camacho
Aurtengo baraualdirako jada hamalau lagunek eman dute izena

Barau kolektiboak beti erdaraz izaten ziren, baraualdi bat euskara hutsean antolatzen hasi ginen arte. Irakurketa dramatizatuak taldean, abestu, dantzatu, arnasketa kontzientea, masaje trukaketa, Bergarako igerilekura jaistea, kanten liburuxka... eta pilota partiduak.

Aurten,... [+]


2025-07-22 | Bertsozale.eus
Bertsolaritzaren dokumentazio bilketa sendotzeko aurrerapausoetan

 Xenpelar Dokumentazio Zentroak dokumentazio bilketan sakontzeko aurrerapausoak eman ditu: Bertsozale Elkarteko egitasmoen bilketa prozesuak berrikusi dira eta tokian tokiko eragileekin harremanetan jarrita, eremu horretako jarduna aztertu eta hobekuntzak bideratu... [+]


Eguneraketa berriak daude