Aurtengo urriaren 27an urtea bete zen Teslak Suedian duen sukurtsaleko (TM Sweden) IF Metall sindikatuko langile afiliatuek greba hasi zutela, enpresak hitzarmen kolektiboa negoziatzeari uko egin ziolako. Nahiz eta Elon Musk ahalguztidunari aurre egitea Goliaten aurkako Daviden borroka iruditu, IF Metall eta bere 300.000 afiliatuak arroka gogorra dira. Bere ekintzek (urtebeteko grebari eustea tarteko), sektore arteko Eskandinaviako eta nazioarteko langileen elkartasunak, eta mobilizazio indartsuek gatazka hau suhesi bihurtu dute trantsizio berdea deiturikoan enpresa handien abusu korporatiboen aurrean.

Gatazka horri eta trantsizioari buruz hitz egin dugu Arturo Vazquezekin, IF Metallen defendatzaile sindikalarekin, afiliatuen eskubideak defendatu, gatazkak konpondu eta bitartekari lanak egiteko ardura duenarekin.

Nola hasi zen gaur arte luzatu den Teslarekin gatazka?
Stockholmeko iparraldean dagoen Upplands Väsby herrian ezarri zen TM Sweden, autoen salmenta dinamizatzeko eta mantentze- eta konponketa-zerbitzuak eskaintzeko. Zeregin horiek oso espezializatuak dira, Tesla ibilgailuen konplexutasun teknikoa dela eta. Enpresarekin hitzarmen kolektiboa negoziatzen saiatu ginen, baina ez zen modurik izan.

Zergatik da hain garrantzitsua IF Metallentzat hitzarmen kolektiboa sinatzea?
Langileentzat oso garrantzitsua dela ulertzeko, Suediako testuingurua ezagutu behar da. Suedian ez dago lanbide arteko gutxieneko soldatarik, eta lan-harremanen beste xehetasun asko hitzarmen kolektiboetan ezartzen dira. Patronalaren eta sindikatuen artean negoziazioak aurrera eramateko erakunde publiko bat ere badago: Medlings-Institutet.

Puntu horren garrantzia ezagututa, Teslak hitzarmenei buruzko objekzio zehatzik edo osoko zuzenketarik egin al zuen?
Ezer ez, enpresak ez zuen ezer nahi! Hasieratik, Teslakoek ez zuten inolako hitzarmen kolektiborik nahi. Ez dute nahi lanean ari den jendeak iritzia emateko eskubiderik izatea. Guretzat hitzarmenetan garrantzitsuena kodeterminazioa da, askatasunez iritzia emateko eskubidea lanean giro hobea izateko. Gure aldetik, beti saiatzen gara elkarrizketa bermatzeko ahalik eta esfortzurik handiena egiten, baina haiek ez zuten ezertxo ere nahi! Halere, ikusi ditugu AEBetako beste enpresa batzuk Suediara iritsi eta hitzarmenik nahi ez zutela esaten, baina azkenean horiek ere sinatu egin dituzte.

Esan duzuna ez dator bat Teslaren irudiarekin, enpresa cool, berde eta modernoa dela dioen horrekin, ezta adierazpen askatasunaren defendatzaile gisa bere burua izendatu duen Elon Muskenarekin ere.
Suedian, Teslaren irudi publikoa hondatzen ari da. Teslarentzat lan egin nahi zuten gazteek jada ez dute interes bera erakusten, argitara atera baitira langileek enpresan jasotzen dituzten lan-baldintzak eta tratua.

Urtebeteko erresistentzia ez da gutxi. Zeintzuk izan dira unerik zailenak?
Suedian inoiz gertatu ez diren gauzak gertatu dira. Langileak greban daudenean, ezin dira beste langile batzuk kontratatu horiek ordezkatzeko. Teslak Europar Batasuneko langileen zirkulazio askea baliatu du Ekialdeko Europatik pertsonak ekarri eta lanean jartzeko. Oso egoera larria da. Gainera, Teslak hitzarmena sinatzen ez badu, beste patronal batzuk atzetik joateko arriskua dago.

Une txarrak izan arren, egoera positiboak ere bizi izan dituzue, ezta?
Dudarik gabe. Elkartasuna ikaragarria izan da. Eskandinaviako sindikatuek (Norvegia, Danimarka eta Finlandia) borrokarekin bat egin zuten. Hasieran, ontzijabeek eta portuetako langileek esan zuten ez zutela Tesla autoz betetako ontzi bakar bat ere deskargatuko beren portuetan. Boikota antolatu da. Teslak bide alternatibo bat bilatu behar izan zuen, eta orain autoak kamioetan ekartzen ditu Alemaniatik. Gainera, Suediako argindar sindikatuek ez dute kargaleku berririk instalatzen, eta posta sindikatuek ere ez diote gutunik banatzen Teslari.

Horrek guztiak nola eragin du Teslan?
Tailerrak ez dira autoen mantenuari eusteko gai. Konponketarako edo mantentze-lanetarako itxaronaldia hainbat hilabetetakoa da, eta gero eta gehiago ari zaie zailtzen.

Inpaktuak gorabehera, Muskek superbotereak dituela dirudi. Zergatik uste duzue Tesla menderatuko duzuela?
500 urtez erresistitzeko gai gara! Suediako, Eskandinaviako, Europako eta munduko gainerako sindikatuen babesa dugu. Guk azkeneraino jarraituko dugu borrokan.

Zuen borroka eskala handiago batetik aztertzen badugu, trantsizio berde eta digital baten ondorioa da, transnazional handiek menderatzen dutena, eta erakunde publikoak bideratzaile huts izatera mugatuta dituena. Gainera, megalomanoak sortzen ari dira, Musk, Bezos, Gates eta enparauak. Zer iritzi duzue?
Beren etekinak maximizatu nahi dituzten kapitalistak dira denak. Merkatuaren jabe izan nahi dute. Elon Musken kasuan, berak bere burua ikusten du autoen merkatuaren etorkizuneko jabe.

Baina gauza garrantzitsuenetako bat da trantsizio berdea ea benetan berdea ote den galdetzea. Ingurumenaren mesedetan egindako trantsizioa al da? Nire ustez, ez. Greenwashing-a da. Adibidez, ibilgailu elektrikoa auto berdea al da? Auto kutsatzaileak saltzen dira berdeak bailiran, baina fabrikazio-materialak jendeak esklabo gisa lan egiten duen herrialdeetatik datoz. Ez dago bateriak birziklatzeko sistema eraginkorrik, eta, azkenean, herrialde pobretuetara esportatzen dira. Ez dago zirkulartasunik. Aurrerapen tekniko globala behar dugu, birziklatu eta natura gehiago ez suntsitzeko.

Badira, halaber, automobil-parkea murrizteko norabidean doazen proposamenak, baita ibilgailu pribatuen kopurua jaistearen aldekoak ere.
IF Metall-en ustez, trantsizio berdea oso garrantzitsua da, baina onartzen dugu gure afiliatu askok planeta suntsitzen ari diren sektoreetan lan egiten dutela. Greta Thunbergek gauzak diren bezala esan dituen arren, gero ez da ezer gertatu. Estatu demokratikoek ekoizpen- eta kontsumo-eredua aldatzearen alde egin behar dute. Mugak egon behar dira, eta ekoizpena eta kontsumoa planifikatu behar dira, ingurumena ez suntsitzeko. Gure jarrera da teknika hobeto erabili behar dela ekonomia benetan zirkular baterantz joateko.

Azkenik, Suediako iparraldean egin duten trantsizio berdearen apustuari buruz galdetu nahi dizut, Kirunatik Luleiusera doan berrindustrializazio-korridoreaz. Inbertsio handiak eta langile gehiago behar dira iparraldean, eta Suediako Demokraten eskuin muturrak gogor kritikatzen du horiek migratzaileak izatea. Aldi berean, NorthVolt baterien enpresak langileen kopurua %20 murriztu nahi du. Nola ikusten duzu trantsizio berdearen etorkizuna Suedian?
NorthVoltek 2.500 pertsona kaleratuko ditu, batez ere, langile atzerritarrak. Eta bateriak ekoitzi behar dira jendea lanean hil gabe.

Nola?
NorthVolteko lau langile hil dira etxean eta oraindik ez dakite zergatik. Guretzat ez da ohikoa lantegi berri bateko langileak hiltzea.

Funtzionatuko al du trantsizioak?
Uste dut funtzionatuko duela, baina arriskua kapitalismoa bera da. Hain handia den zerbait antolatzeko, aldez aurretik esperientzia izan behar da. Egin diren inbertsioak oso azkarrak izan dira, gehiegi.