Maria Enriquezen alabak (ez du izena eman nahi) 16 urte ditu. Garun-paralisia du, eta horrek lau gorputz-adarrei eragiten die, mugikortasun arazo handiak ditu. Gurpildun aulki elektrikoa behar du, ikusmen arazoak ditu eta eskuineko eskua mugitu dezake, baina zailtasunekin. Hala, “ikas-materiala egokitzea behar du eta papera edo ordenagailua erabiltzeko laguntza behar du, ezin baitu gelakideen abiaduran egin, eta idatzi ere geldoago egiten du”, azaldu du Enriquezek.

Ikasturte honetan Usurbilgo Lanbide Heziketan Kudeaketa Administratiboa zikloa egiteko, baina, orain arte bezala laguntzailea jardunaldi osorako esleitu beharrean, ikastorduen erdirako jarri diote eta gainerako orduetan berak bakarrik moldatu behar du. Eusko Jaurlaritzako Hezkuntza Sailaren argudioa, nahikoa izan zitekeela jardunaldi erdia, baita onuragarria ere, autonomia garatzeko. “Eszeptizismoz hartu genuen, eta uste dugu argudioa baino gehiago aitzakiak direla ekonomikoki murrizketak egiteko, baina aukera ematea erabaki genuen, ea benetan hala zen. Berehala ikusi genuen ezetz: hasieratik ikusi zuen alabak ezin zuela ikaskideen erritmoa jarraitu, atzean geratzen hasi zen, gero eta galduago, frustratuago… Autoestimuan izugarri eragin dio, zama bat dela pentsatu eta ikasketak utzi nahi izan ditu, harremanei ere eragin die, isolatzeraino”, dio amak.

Egoera konpontzeko eskaerek administrazioaren ezezkoa jaso dute bueltan. “Urte oso gogorra izan da, eta osasunean eta bizitza pertsonalean eragin dio. Ikasten jarraitzen du, eta baita terapia psikologikoan ere. Asko hitz egiten da nerabeen buru osasunaz; badakite zer nolako ondorioak dituen egiten ari direnak, zenbat jendek sufritzen duen honekin, nire alabarengandik hasita?”.

Garbi utzi du Enriquezek: zentroaren eta irakasleen aldetik, erabateko inplikazioa izan dute eta ondoan izan dituzte denbora guztian. Denetik egin dute: bi ikasgairi uko egin zien ikasleak (hurrengo ikasturterako utziz), malguago aritu ahal izateko, baina zailtasunak berak ziren; Berritzegunearen bigarren balorazio bat ere eskatu zen eta aholkulari psikopedagogoek zailtasunak zituela berretsi zuten, aholkuak eman zizkien irakasleei. Azkenean, bigarren hiruhilekoaren hasieran eskaera egin zion zentroak berak Hezkuntza Sailari: lanaldi osoko laguntzailea behar zuen ikasleak, “agerikoa zelako ez zegoela autonomiarik jardunaldi erdian”. Administrazioak uko egin zion eskaerari. “Argudioa izan da esleitutako laguntza ikasturte horretarako aurreikusi diren baliabideekiko egokia dela. Alegia, hasieran esleitu zitzaiona dela izango duena, eta ez dagoela aldatzeko aukerarik”.

Ezezkoaren ondoren, erreklamazioa

Ez ikastetxeak, ez familiak ez zuten amore eman. Hirugarren hiruhileko hasieran, erreklamazioa egin zioten Hezkuntza Sailari, “ez delako bideragarria horrela jarraitzea eta jarritako baliabidea argi eta garbi ez delako nahikoa”. Datu eta informazio andana gehitu du ikastetxeak, “zenbat neurri hartu dituzten, eta hala ere zailtasunek bere horretan jarraitzen dutela”, azaldu du Enriquezek. Desgaitasuna duten pertsonen eskubideen defentsan lan egiten duen Gipuzkoako Elkartu Federazioak ere txostena gehitu du, lanaldi osoko laguntzailea eskatuz eta hori legalki argudiatuz. Ikasturtea amaitzear, ez dute erantzunik jaso, “eta oraintxe bertan, ez dut erantzunik espero, hurrengo ikasturterako laguntza esleitu diotelako dagoeneko: %50ekoa berriz ere. Alabak esperoan jarraitzen du, jardunaldi osoko laguntza jarriko dioten esperantzaz, badakielako hori gabe ezin duela”.

“Amore emango duzula pentsatzen du administrazioak”

Maria Enriquezen hitzetan, “utzi dioten alternatiba bakarra ikasketak bertan behera uztea da, bertan behera uztea formatzeko, garatzeko eta enplegua eta etorkizun oparoa izateko aukera. Behin derrigorrezko hezkuntza amaituta, kito? Hezkuntza inklusibo baterako eskubidea oztopoz eta trabaz betetako ibilbidea da, erreklamazioz eta itxaronaldiz josia, hurrengo ikasturtean zer gertatuko den ez dakizun angustiarekin… Desgaitasun bat izateagatik alabak muga batzuk ditu, baina kanpoan utzi duena Hezkuntza Saila da”, salatu du. “Ez duzula borrokatuko eta amore emango duzula pentsatzen du administrazioak, familia askok hala egiten duelako, ez baitute indarrik edo aukerarik… Oso zaila da honi guztiari aurre egitea”.

Zer dio legeak?

Usurbilgo ikaslearen amak dio une batean iritsi zirela pentsatzera agian alabak ez zuela Lanbide Heziketa egiteko eskubiderik, derrigorrezko hezkuntza ez delako. “Baina ez, eskubidea du”. Legea eskuan, desgaitasunen bat duten pertsonen inguruko hitzarmenak dio sistema inklusiboa bermatu behar dela hezkuntza maila guztietan, tartean Lanbide Heziketan, eta Espainiako Estatuko eta EAEko legedietan ere, mezuak ildo berekoak dira: Enriquezen arabera, legeak azpimarratzen du “behar diren baliabideak eskuratzeko eskubidea dutela ezgaitasun motorra duten ikasleek, ikasketak aukera berdintasunean egiteko”.

Galdera airean utzi du Maria Enriquezek: “Hezkuntza Sailak benetan sinesten du inklusioan?”.