11 urte zituela eraman zuten Martina Euskal Herritik Sobietar Batasunera. 1937ko udaberrian, Durango eta Gernika bonbardatuta, Mola jeneralak erasoaldia abiatu zuen eta iparraldeko frontean egoerak nabarmen egin zuen okerrera: aurreko urtean sortutako Eusko Jaurlaritzak,  gurasoen baimenarekin, 3 eta 14 urte bitarteko haurren ebakuazioa antolatu zuen hainbat estatu adiskidetako gobernuekin. Frantziara 15.000 haur euskaldun inguru eraman zituzten, Erresuma Batura ia 4.000 eta Sobietar Batasunera, 1.500 inguru –Francisco Largo Caballero fundazioaren arabera, 1.495 izan ziren, baina Errusiako Gurutze Gorriak, aldiz, 1.765 haur izan zirela dio–.

Frantzia, Belgika edo Erresuma Batura eraman zituzten haur gehienak ez ziren erbestean luzaroan egon; Bigarren Mundu Gerra piztu zenean itzuli ziren etxera. Baina SESBek aktiboki parte hartu zuen 1936ko gerran, errepublikarren alde jardunez eta, ondorioz, “Errusiako haurrei” ez zieten itzultzeko aukerarik eman. Martinak bezala, askok bizi guztia emango zuten erbestean. Eta gerra batetik ihesi joan ondoren, urte gutxira alemaniarren erasoaldia jasatea egokitu zitzaien; Euskal Herritik joandako haur zaharrenetako batzuk frontera ere eraman zituzten.

“Errusiako haurrak” esaten zaie, asko beste herrialde batzuetara eraman zituzten arren, esaterako, Ukrainara. Martina Mintegui, aldiz, Moskura eraman zuten, Pirogovskaya aterpetxera. Han eman zituen lau urte, beste gerra batek berriro ebakuatzera behartu zituen arte. Martina Georgiara aldatu zuten, aterpetxeko gainerako haurrekin batera.

1966an izan zuen Martinak Euskal Herrira itzultzeko aukera. Bisitan etorri arren, Georgiara itzuli zen. Haurtzaroko oroitzapenak, Euskal Herriko ohiturak, 1937ko ebakuazioa, 1941ekoa… idatziz bildu zituen Minteguik, eta, 1972an liburu batean argitaratu.

Otar Chichinadze mediku eta filantropo georgiarrak aitortzen du negar malkotan irakurri zuela lehenengoz Minteguiren testigantza. Eta 50 urte geroago liburua gaztelerara itzuli du. Favorit argitaletxeak kaleratu du Mi País Vasco (Nire Euskal Herria) izenburupean. Martinaren alaba Nanitaren hitzetan, “liburua berrargitaratzea gurasoak berpiztea izan da nolabait”.