Yaganeraren azken hiztuna hil da

  • Hego Amerikako yagan herriaren hizkuntzan mintzo zen azken hiztuna hil da: Cristina Calderon. 93 urterekin hil da Cristina Calderon otsailaren 16an. Bere ahizpa 2003an hil zenetik, yaganeraren hiztun bakarra zen. Bere ezagutza gal ez zedin, yaganera-gaztelania hiztegia sortu zuen.


2022ko otsailaren 18an - 07:13
Azken eguneraketa: 08:51

Bere alaba Lidia Gonzalezek sare sozialetan zabaldu duen txioak erakusten du bideoan amak izandako bizitza gogorra, eta umetan yaganera soilik hitz egiten zutenaren testigantza:

Bideo hau Txileko Jatorrizko Hizkuntzak bideoaren zati bat da.

Lidia Gonzalezek kontatu du amak hizkuntza gorde zuela baina bederatzi seme-alabek ez zutela ikasi, "diskriminatuak izateko beldur". "Hala ere, hizkuntzaren sustatzaile indartsua izan zen. Bere biloba Cristina Zarragarekin hiztegi bat sortu zuen eta kondaira liburu bat".

Hemen ikus daiteke biloba Cristinak idatzitako Cristina Calderón, nire amona yaganaren memoriak liburua.

Eta Unescok egindako beste bideo honetan, Cristina Calderonen testigantza.

Hizkuntza berreskuratzeko eta yagan herriaren memoria zaintzeko erronkak

Alaba Lidiak onartu du ama hilda "hizkuntzarentzat bereziki baliotsua den ezagutza enpirikoa galdu dela, baina hizkuntza berreskuratzeko eta sistematizatzeko aukerak zabalik dirauela".

Amari zuzendu zaio Lidia: "Ama, yaganentzat, zu joateak hutsune beteezin bat sortzen du kulturalki, humanoki eta afektiboki. Eta zure memoria eta horrekin gure herriarena gordetzeko lana ezartzen digu". Lidiak aitortu du lan hori izendatu ziola amak eta "beteko dut, zugatik eta gure herriagatik".

 

 

 

Ilustrazioa: La Negra Maria.

 

 

 

Unescok 2009an "Altxor bizi" izendatu zuen

Lidia Gonzalezek kontatu duenez, 2009an Txileko Kultura eta Arteen Kontseiluak, Unescoren Ondare Inmateriala Zaintzeko Konbentzioaren barnean, "Altxor bizi" izendatu zuen Cristina Calderon.

Sarean ikus daiteke yaganera-gaztelania hiztegi bat, Giacomo Bovek 1983an egina.


Kanal honetatik interesatuko zaizu: Hizkuntza gutxituak
Judith Bilelo Biachó
"Erakundeek ez digute lagunduko, guk geure hizkuntzan hitz egitea lortzen ez badugu"

Judith Bilelo Biachó gure artean izan zen iragan udazkenean, Garabideren Aditu programaren karietara. Ekuatore Ginean jaioa (Malabo, Bioko, 1975), bubi etniako kide da, bubiera hiztun eta hizkuntzaren aldeko militantea. Iraganaz bezainbat mintzo da orainaz, geroari... [+]


Carolina Gandulfo, doktorea eta guaraniera ikertzailea
“Haurrak ‘isilak’ ziren, gaztelaniaz, ez guaranieraz, baina hizkuntza honek ez zuen balio”

Carolina Gandulfo doktorea. Argentinan jaioa, Ipar-ekialdeko Unibertsitate Nazionaleko Humanitate Fakultateko irakaslea. Iragan udazkenean Garabidek gonbidaturik egonaldia egin zuen gure artean, eta mintzatu zitzaigun Argentinako guaranieraz. Ikastetxe bateko esperientzia... [+]


Hizkuntza gutxituen artean, euskara hirugarren erabiliena da Europako streaming plataformetan

Netflix, Amazon Prime eta Disney+en, Hizkuntza Gutxituen Europako Gutunak onartzen dituen bost hizkuntza baino ez dituzte erabiltzen. Bosten artean nagusi da, alde handiz, katalana. Ondoren datoz galiziera, euskara, luxenburgera eta Eskoziako gaelikoa. EHUko Nor Ikerketa Taldeak... [+]


Eguneraketa berriak daude