Txikiagoak
Animalion uzkurtze betierekoez aritu ginen behin orriotan, eta bete da profezia. Ipar Atlantikoko baleak txikiagoak dira orain duela berrogei urte baino; gaur jaiotako balea batek 1980an jaiotakoak baino metro bat gutxiago hartuko du, bataz beste. Itsas-biologoen arabera, zenbait arrain espezie gain-esplotaturengan atzeman izan dira antzerako aldaketak, baina hau da ugaztun handi batengan halako zerbait erregistratzen den lehen aldia.
Animalia erraldoi, arnas luzeko eta mugimendu geldoko horri zerbaitek ez dio uzten lasai hedatzen, berez itsasoa bezain zabal eta eder hazi zitekeenean alboetarantz zein luzetara, begiratze hutsez lilura gaitzan bere handitasunak eta loditu dezan denbora, eta bizitza bera. Badirudi estresa bezalako berba humano eta tranpatia ikasarazi diogula egunero itsasoa ebakitzen duten milaka ontziren zaratekin, eta arrantza-aparailuek eta sareek eragindako kateatze eta zauriekin.
"Murriztuz baikoaz geu ere, buruz zein osasunez, lurrari txatalak lapurtu eta diru bilakatu ahala, eta diru horren arabera berrantolatu ahala espazioak, bizimoduak"
Lasai hazteko bakea behar da, zentzu askotakoa. Bestela hesteak korapilatu egiten dira arrantzako sareak bezala, eta gorputzak erabakitzen du agian gauzak errazago joango zaizkiola txikiagoa izanda, uzkurragoa. Ikusezinagoa, azkenean. Biologoek hogei urte eman dituzte hegazkinen eta dronen bidez baleei argazkiak egiten, milimetroka neurtzen azkenean begi-bistako bihurtu dena.
Neurtu ote daiteke gure txikitze apurkako hau ere airetik? Murriztuz baikoaz geu ere, buruz zein osasunez, lurrari txatalak lapurtu eta diru bilakatu ahala, eta diru horren arabera berrantolatu ahala espazioak, bizimoduak, eta, oro har, norbere izaeraren euste-hormak. Metro bat txikiagoak ez al dira bizitzak, irailetik irailera? Metro bat txikiagoak eztabaidak eta ideiak, geroz eta nekatuagoak eta argalagoak, pisurik gabeak. Berdin irudimena, berdin utopiak. Telebistatik dator ontzien burrunba, gure sentsoreak mindu eta noraezean uzten gaituena uraren erdian. Burrunbara ohitutakoan, badirudi isiltasuna hori dela, eta molde horrexen barruan hazten dira garunak, plastiko zatietan trabatutako dortokak bezala, metro bat estuago aurten, hamar urte barru auskalo.
Balea kumeak ere txikiago jaioko dira laster, gerora alferrikako lanik ez hartzearren. “Txikitu gara orain ere”, pentsatzen dut, ezerk ez gaituenean asaldatzen, ez heriotzek, ez gerrek, ez Poliziak jendea are gogorrago jazar dezan eskatzen duen jendeak, “txikitu naiz orain ere”, pentsatzen dut, amore ematea jasangarriago zaidanean kontra egin ezinaren frustrazioa baino.
Bidali zure iritzi artikuluak iritzia@argia.eus helbide elektronikora
ARGIAk ez du zertan bat etorri artikuluen edukiarekin. Idatzien gehienezko luzera 4.500 karakterekoa da (espazioak barne). Idazkera aldetik gutxieneko zuzentasun bat beharrezkoa da: batetik, ARGIAk ezin du hartu zuzenketa sakona egiteko lanik; bestetik, egitekotan edukia nahi gabe aldatzeko arriskua dago. ARGIAk azaleko zuzenketak edo moldaketak egingo dizkie artikuluei, behar izanez gero.
2024ko irailaren 11n, "Lortzear ote gaude?" izeneko artikulua argitaratu ziguten hainbat hedabidetan. Urtebete igaro da eta garbi esan dezakegu: EHUko gobernu aldaketak (Ferreira zen buru, Bengoetxea da orain) ez digu aurrerabiderik ekarri. Orduko zailtasunek zailtasun... [+]
Aurtengo ekainaren 25ean Eutanasiaren legeak laugarren urtemuga bete zuen. Nire iritziz, lege hori hainbat biztanleren lanari esker lortu da, eta, nolabait, pentsa dezakegu merezitako saria izan dela; izan ere, lege hori lortu bitartean pertsona askok erailketa salaketak,... [+]
2023ko uztailean jaso genuen berria antzuolarrok. Irimon bi aerosorgailu erraldoi jartzeko proiektu bat aurrera eramateko eskaera jaso zuela Udalak. Hasieran zalantzak eta galderak: nor zegoen proiektuaren atzean? Zein zen proiektuaren benetako helburua? Zein izango... [+]
Bizipen multzoa da gure historia. Esperientziek osatutako atal eta kapituluak. Errutina eta egunerokoa zipriztintzen dituzten gertaerak. Baina adin batera iritsita, bizi izandako momentu batzuk atzenduta geratzen dira, buruaren zokoren batean ostenduta. Ez ahaztuak,... [+]
Aste honetan, etxeko lanak jarriko dizkizuet. Hori gertatzen zaigu urte luzetan irakaskuntzan aritu garenoi: dena bihurtzen dugu arbel, etxeko lan eta ikas-egoera. Demagun euskal jai bat antolatu behar dugula herrian. Zer egitarau proposatuko dugu? Nola ospatu, dantzatu eta... [+]
Arantzaren buruko loreek ez zuten arantzarik, Arantzaren bizitzak, ordea, asko. Emakume izatearekin batera, jaiotzetik batzuk. Besteak gaztetatik eransten joan zitzaizkion, komisarian torturak ezarriak, Burgosko prozesuan eta kartzelan, arantza horiek denak patriarkatuak... [+]
Ez dira gauza bera. Sistema demokratiko bat, edozein eskalan, parte-hartzailea ez bada ez da demokratikoa. Demos batek ez badu lehentasunik erabakiak hartzerakoan, demokrazia eredu hori hutsala da. Israelgo Estatuan hauteskundeak egiten dira, baina ariketa politiko horrek ez dio... [+]
Teknologien azken joerengatik galdezka aritu da mastodon.eus-eko erabiltzaile bat, ezagutzen zuenak ez baitzion zirrararik eragiten. Zer pentsatua eman digu zenbaiti, eta jaso dituen erantzunak oso ezberdinak izan dira.
Nik adierazi diot teknologiek gizakion arteko... [+]
Ez dut ikusi nahi gorputza arimaren kartzela gisa. Baina ezin dut saihestu gorputz atletikoak, gazteak, osasuntsuak, ulertzea luxuzko ibilgailuak balira bezala, jabeen eramaile arinak. Gazte (osasuntsu, atletiko) ez garenon gorputzek ere bere jabeok eramaten gaituzte, baina kasu... [+]
Ikasturtearen hasiera, lankideekin, laneko deskantsuan, kafe baten inguruan, atzean utzitako hilabeteen oroimenak mahairatuz. Deskantsua paraje desberdinetan egin izanagatik ez ditugu alboratu gizarte gisa ibiltzen dugun garaia. Distantzia hartu eta geldiunean gaudenean gai gara... [+]
Trumpen muga-zergen dantza da azken hilabeteetako berri nagusietako bat. Gerra komertziala eta ekonomikoa hedabideen eta analisten ahotan daude oraindik ere. Gehienetan, baina, herritarrei gauzak era oso sinplean azaltzen zaizkie, gutxi-asko esanez Etxe Zurian ero bat dagoela... [+]
Horixe da datorren irailaren 10ean Frantziako Estatua hankaz gora jarriko duen deialdi herritar berriaren lema. Sarean gaia lantzen ari diren gune asko daude, baina bi interesgarrienak aipatzearren, hor daude, besteak beste, @lessoulevements edota @bloquonstout atariak.
Izan... [+]
Usaiako "süjetik" gabea, esku andana batek idatzia, errejent multzo batek zuzendua, gertakizun askoren kontari, gisa guzietara kolektiboa da.
Akordatzen naiz Blanca Llum Vidal poeta maitasunaz hizketan entzun nuen lehendabiziko aldiaz. Bere esperientziaz aritu zen, besteak beste. Esan zuen bere ordura arteko bizitzan maitasuna beti amaitzen zela, baina maitasunak ez lukeela amaitu beharko sentituz bizi dela. Ez dela... [+]