Txinatar jatetxeak ia mila urte zabalik

  • Txina, XI. mende amaiera. Kaifeng, Song dinastiaren garaian Txina iparraldeko hiriburua, goren aldian zegoen. Merkataritza eta industria gune garrantzitsua zen eta 600.000 edo 700.000 biztanle inguru zituen; une horretan munduko hiririk populatuena izango zen ziur aski.

'Ibaian gora Qingming jaialdian' (1100. urtea) izeneko pergaminoaren zati bat. Eszena honetan, janaria ematen zuten hainbat toki ikusten dira. (arg.: Zhang Zeduan)
'Ibaian gora Qingming jaialdian' (1100. urtea) izeneko pergaminoaren zati bat. Eszena honetan, janaria ematen zuten hainbat toki ikusten dira. (arg.: Zhang Zeduan)

Hangzhou, hegoaldeko hiriburua, ez zen hain handia, baina hazten ari zen, eta hurrengo mendean, Kaifeng gainbehera etorri zenean, hark hartu zion erreleboa. Bi hirien arteko merkataritza jarduera oso bizia zen. Lehenago ere baziren ostatuak, tabernak, burdelak… eta horietan merkatariek jateko aukera izaten zuten. Baina maiz ez zeuden ohituta tokian tokiko jakietara. Horregatik, kanpotarrei beren jaioterriko janari tipikoak prestatzen zituzten negozioak sortu ziren. Kaifengen hegoaldeko sukaldaritza eskaintzen zuten jatetxeak ireki zituzten eta Hangzhouen, iparraldeko janariak ematen zituztenak.

Berez, lehenengo jatetxeak Parisen XVIII. mendean sortu zirela esan ohi da, gaur egun daukagun jatetxe kontzeptua kontuan hartuta behintzat. Restaurant hitzak ere orduan hartu zuen egun duen esanahia; berez salda bat zen, baina 1780ko hamarkadan salda hura bertan hartzeko aukera ematen zuten lokalei restaurant esaten hasi ziren.

Dining Out: A Global History of Restaurants (2019) lanean, Katie Rawson eta Elliot Shore historialariek 1100 urte inguruan Txinako hiriburuetan sortutako negozioak jotzen dituzte lehenengo jatetxe modernotzat. Hasieratik jatetxeen eskaintza anitza zela diote: “Gaurko hiri askotan bezala, fideo postu batera edo dim sum jatetxe batera joateko aukera zuten, toki dotore garestietara edo chop suey lokal txikietara”. Ore bilduak ematen zituen jatetxe erraldoi bat aipatzen dute, 50 labe baino gehiago zituena.

1126. urteko eskuizkribu batek jasotzen du Hangzhouko jatetxe ospetsu batean lehenengo aldiz joaten ziren bezeroei denetik mokadu bat dastatzeko aukera ematen zietela, egungo dastatze menuen antzera. Testu horren arabera, sukaldariei “eltzeetako maisu” esaten zieten eta oso azkar prestatzen zituzten platerak. Zerbitzariak gai ziren eskuetan hiruna plater eramateko eta platerak eskatutako ordena berean banatzeko, jatetxe dotore horretan behintzat.

Lehenengo jatetxeen jatorri izendapena Parisek dauka, baina duela ia mila urte propio janaria prestatu, zerbitzatu eta kontsumitzeko tokiak sortu zituzten Txinan.


Kanal honetatik interesatuko zaizu: Elikadura
2024-03-20 | ARGIA
Jasangarritasunaren Euskal Azokak hamargarren edizioa egingo du asteburuan Durangon

Berdeago Azoka egingo dute martxoaren 22tik 24ra, Durangoko Landako Gunean. Energia-eraginkortasunaz eta kontsumo arduratsuaz kontzientziatzeko helburua du Jasangarritasunaren Euskal Azokak, ingurumena babesteko irtenbideak tarteko.


1.300 urtez, elkarrekin lurra landu eta bizi

Gaubea haranean, Tobillas herriaren alboan, Serna deitzen dioten nekazaritzarako lursail bat dago. Baina ez da baratze soil bat: historiak eta arkeologiak diote 1.300 urteko bizia duela eremu horrek. Herritarren langintza kolektibo baten emaitza izateaz gain, parada ematen du... [+]


Opari ederra Bruselak transgeniko ekoizleei: bukatu dira orain arteko kontrolak

Agroindustriaren alde doan erabaki garrantzitsua hartu zuen Europako Batzordeak otsailaren 7an: NBT New Breeding Techniques teknikaren bidez genetika moldaturik duten haziak ez ditu transgeniko gisa sailkatuko. Hori horrela, transgenikoei orain arte egindako kontrol, segipen eta... [+]


2024-03-03 | Garazi Zabaleta
Azokoop
Pirinioetako Artzibarren lan eta bizi: hurbileko kontsumorako denda eta proiektua

Artzibarko Urdirotz herrian, Nafarroako Pirinioetan, proiektu berri batek zabaldu ditu ateak otsailaren 24an. "Azoka-Denda" deitu diote Txabi Bados Ruizek eta Rita Perandrés Martínezek haien etxe azpian ireki duten dendatxoari. Azokoop mikrokooperatibaren... [+]


Eguneraketa berriak daude