Vikingoak, bizitza erdia eskien gainean

  • Kalvträsk (egungo Norvegia), duela 5.200 urte. Eskandinavian bizi ziren gizakiek eskiatu egiten zuten, garai hartako eski bat topatu baitzuten. Ez da hori elurretako jarduera horren arrastorik zaharrena; Vis-en (egungo Errusia) duela 8.000 urteko arrastoak topatu dituzte eta bada Txinan duela 10.000 urte eskiatzen zutela uste duenik ere. Hortaz, eskiaren jatorria ez dago argi. Baina argi dago Eskandinavian Antzinarotik eskiatzen dutela

Eskandinaviar mitologian ere eskien gainean irristan ibiltzen ziren jainko-jainkosa batzuk. Badirudi Ullr jainko nagusietakoa zela antzina, baina garrantzia galdu zuela, eta, horregatik, iturri idatzietan hari buruzko informazio gutxi jaso zen. Haren irudiek, ordea, informazio gehiago ematen dute: eskiekin agertzen da gehienetan. Skaði, bestalde, neguaren, mendien eta ehizaren jainkosa zen, eta bera ere arkua eskuetan eta eskien gainean irudikatu ohi zuten.

Vikingoak gerrari anker eta basatitzat ditugu, baina denbora gutxi ematen zuten horretan. Arpilatzea ez zen haien jarduera ekonomiko nagusia, nekazaritza baizik. Negu luzeko elurrak eta izotzak urtuta, udaberri amaieran, lurrak prestatu eta laboreak ereiten zituzten. Ekainean, Ipar itsasoko urak baretzen zirenean irteten ziren itsasora. Eta orduan ere, denbora gehiago ematen zuten nabigatzen beste herriak sarraskitzen baino. Gainera, uztailaren amaieran itzuli ohi ziren, uzta biltzen hasteko. Iraila amaieran, negu gogorrerako prestatzen hasten ziren: uztak ondo gordetzen zituzten, abereak  aterpean babesten zituzten, tresnak egiten eta konpontzen zituzten… Ia urte erdian elurrak lurra estaltzen zuenez, ehizan aritzeko edo batetik bestera joateko eskien gainean ibili behar zuten.

Beraz, iparraldeko gerlari beldurgarriek askoz denbora gehiago ematen zuten eskiatzen, borrokan baino.


Kanal honetatik interesatuko zaizu: Denboraren makina
Nabigazioaren historiaren argazkia

2019an, Greziako Kasos uharteko uretan, ikerlan bat abiatu zuten Ikerketa Helenikoen Fundazio Nazionalak eta Greziako Kultura Ministerioak. Lanaren emaitza berriki jakinarazi dute: guztira, hainbat garaitako hamar ontzi-hondar aurkitu dituzte. Zaharrenak 5.000 urte inguru ditu... [+]


Fra Mauroren mundu zehatzagoa

Venezia, 1459ko apirilaren 24a. Fra Mauro monje eta kartografoak bere munduko mapa amaitu zuen San Michele de Murano monasterioan zeukan kartografia tailerrean. Portugalgo errege Alfontso V.aren enkarguz egin zuen lan hura, eta, mapa amaitu bezain pronto, Portugalera bidali... [+]


Ia denak du prezioa

Filadelfia (AEB), 1838ko uztailaren 11. John Wanamaker jaio zen, gerora marketinaren alorrean eragin handia izango zuen enpresaria. Koinatuarekin batera hasi zen merkataritza eremuan lanean, 22 urte zituela. Biek denda bat ireki zuten orduan; eta negozioa pixkanaka hazten joan... [+]


4.000 urteko ezpain-margoa

Paduako (Italia) unibertsitateko ikerlari talde batek Iranen 2001ean aurkitutako harrizko ontzi txiki bat aztertu du. Zehazki, flasko  barruan zeuden arrastoak aztertu dituzte, eta hainbat osagai dituela ikusi dute: hematita xehetua –kolore gorri biziko mineral... [+]


Industria agortu eta gero, zer?

Beriain (Nafarroa), 1974ko otsaila. Potasas de Navarra enpresako langileek greba egin zuten, besteak beste, aurreko urtean Motor Ibérica lantegiko langileek egindako grebak bultzatuta. Ez zen, beraz, Nafarroako industriako lehen greba, ezta Potasasena ere. Baina Potasas... [+]


Eguneraketa berriak daude