Baserriak energia autonomiarako bide berrien bila
Ekoizpen ekologikoan ziharduten zenbait abeltzainek egin zuten lehen proposamena: zer egin zezaketen baserritarrek beren autonomia energetikoan sakontzeko?”. Mirene Begiristain EHUko ikerlariaren hitzak dira. Baserritarren proposamena hartu eta Energia Sortzen proiektuan lanean aritu dira Gipuzkoako hainbat eskualdetako bost abeltzain proiektu, Biolur, Lurgintza eta Goiener elkartea. Lehen helburua? Gipuzkoako bost baserriren jarduna oinarri hartuta diagnostikoa osatzea: energia kontsumoa murrizteko eta baliabide propioekin energia sortzeko eman daitezkeen pausoak aztertu dituzte ENEEK (Euskadiko Nekazaritza eta Elikadura Ekologikoaren Kontseilua) eta, Gipuzkoako Aldundiaren bitartez, Landaola Federazioaren erakundeen finantzaketarekin.
Ikuspegi ekonomikotik harago
Baserritarrekin euren energia kontsumoa nola hobetu ikusteaz gain, energia iturri berriztagarri propioak martxan jarriz –eguzki plaken aukera jaso dute bereziki– aurreztuko luketena ere aztertu dute diagnostikoan, ekoizpen proiektuen logika ekologikoari koherentzia indartuz. Ikuspegi ekonomikotik egin dute lanketa, baina ez dira horretara soilik mugatu: proiektuaren bultzatzaileek argi dute baserrietan energia burujabetzaren aldeko apustuak dimentsio ekologiko, sozial eta politikoa ere badituela.
Ikuspegi ekonomikoari dagokionez, urtean 10.000 kWh kontsumitzen dituen baserri “eredu” baten azterketa egin dute diagnostikoan: 4kWp-ko eguzki plakak jarriz gero, energia kontsumoaren %33 autohornikuntza bidez jasoko luke baserriak. Plaken instalakuntzak 7.200 eta 2.520 euro arteko inbertsioa ekarriko luke, baserritarrek hamasei eta hamazazpi urteren bitartean amortizatuko luketena. Eta zer gertatzen da, esaterako, ikuspegi ekologikotik? Bada, ereduko baserri berak urtean 2,2 tona CO2 gutxiago isuriko lituzkeela, 242 zuhaitz landatzearen pareko litzatekeena.
Aliantza berriak sortzen
Garrantzitsua izan da Begiristainen ustez proiektuan elkarte ezberdinen artean aliantza eta sinergiak sortu izana: “Eragile batzuen artean bazegoen lotura, baina Goienerrekin, esaterako, proiektu honen bidez harremana eraikitzen joan gara, eta Energiaren Euskal Erakundearekin ere lehen hurbiltzea egin dugu diagnostikoa osatzean”.
Orain baserritarrekin hainbat diru laguntza aztertzen ari dira diagnostikoan landutako proiektuok errealitatera eraman ahal izateko. Lehen sektoreari zuzendutako diru laguntza lerro berriak egon daitezkeela ere aurreikusten dute. “Inbertsio hauek beraien ekoizpenean eta prezioetan eragin positiboa izan dezaketela baloratu dute baserritarrek, eta honekin aurrera jarraitzeko interesa erakutsi dute”. Paperekoa praktikan jartzeko bideak arakatzen ari dira.
Artzain gisa hirugarren kanpaina du aurtengoa Koldo Vicente Eseberrik. Familia Otsagabikoa izan arren, Iruñean bizi izan zen txikitatik, baina abeltzaintzaren munduarekin harreman estua izan du beti. “Osaba artzaina zen, haragitarako ardiak zituen hemen, eta txikitan... [+]
Irulegi eta Anhauze artean ditu mahastiak Joanes Haritschelharrek, Amama proiektuaren bultzatzaileak. “Mahastiak ene amarenak ziren, eta bera jubilatu zenean hartu nuen nik etxaldea, 2022an”, azaldu du. Ama mahastizaina eta aita ardi gasnagilea ditu, eta beraz, beti... [+]
Historikoki, artzaintzari eta abeltzaintzari guztiz lotuta egon den bailara da Erronkaribarrekoa, baina azken hamarkadetan nabarmen eraldatu da eta turismoa bihurtu da jarduera nagusia. “Ekonomia horrela aldatu da, eta hamarkadaz hamarkada ardi, behi eta behor kopurua... [+]
Urtero bezala, aurtengoan ere martxan dira Araban, Bizkaian eta Gipuzkoan Udako Azoka Ekologikoak. Euskadiko Nekazaritza eta Elikadura Ekologikoaren Kontseiluak antolatzen ditu azokak, Gipuzkoako Biolurrekin, Bizkaiko Ekolurrekin eta Arabako Bionekazaritza elkarteekin batera... [+]
Pandemia garaian erabaki zuten Bea Lopez de Suso Marinak eta Iker Gonzalez Dominguezek landa eremura bizitzera joatea. “Nolabait, orduan berpiztu zen aspalditik landa eremuan proiektu bat sortzeko genuen grina”, azaldu du Lopez de Susok. Kuartangora iritsi zen... [+]
Pandemia garaian erabaki zuten Bea Lopez de Suso Marinak eta Iker Gonzalez Dominguezek landa eremura bizitzera joatea. “Nolabait, orduan berpiztu zen aspalditik landa eremuan proiektu bat sortzeko genuen grina”, azaldu du Lopez de Susok. Kuartangora iritsi zen... [+]
Marurin kokatutako proiektua da Mustai Ortua, Gorka Areitio Elorduik eta Marcela Pava Gomezek bultzatua. Diseinu grafikoko ikasketak egin zituen Areitiok eta horretan ari zen lanean, baina gainezka eginda zebilen. Pava, berriz, abokatua da lanbidez, baina ezin zuen horretan... [+]
Aramaioko Beñat Ibarguren Arrizabalaga da Larrinbarri ahabi ekologikoak ekoizteko proiektuaren bultzatzailea, eta 2012tik ari da Anbotopeko bere lursailetan fruitu gorri landareak eredu ekologikoan lantzen. “Lagun batek eta biok sortu genuen proiektua, hasiera batean,... [+]
Burujabetzan sakontzeko egitasmoa da Oiartzun Burujabe proiektua, udalaren, herriko ehun ekonomikoaren eta herritarren artean bultzatu dutena. “Oiartzungo herritarrek bertako baliabideak eta produktuak, bertan ekoizten dena erabiltzea bultzatu nahi dugu, kanpoko... [+]
David de Blasek abiatutako proiektua da Azpigorri Ahuntz Txorizoak, eta izenak argi uzten duenez, azpigorri arrazako ahuntzekin ari da lanean. “Urteetan industrian aritu nintzen lanean, baina pandemia garaian artzain eskolara joan nintzen, eta ikasketak amaitutakoan... [+]
Hamabost urte baino gehiago daramatza martxan Bizkaiko Kimuak ernamuinduen proiektuak, baina hasierako bultzatzaileak erretiratu dira eta erreleboa hartu berri dute Mikel Landa Luzarragak eta Asier Iñigo Oraindik. Ernamuindutako kimu freskoak ekoizten dituzte batik bat,... [+]
Ekoizleen eta kontsumitzaileen arteko zuzeneko harremanak sustatzeko asmoz azoka berria jarri du martxan Iruñeko Udalak, INTIA-Reyno Gourmetekin, Nafarroako Nekazal Produkzio Ekologikoaren Kontseiluarekin (NNPEK), Elikagai Artisauen Elkartearekin eta Bizilurrekin... [+]
2024ko irailetik martxan dute Urduñan Belardi hiltegia eta haragi-eraldaketarako gunea. Elikadura burujabetzaren bueltan herrian urte askoan egin duten prozesuaren ondorio da proiektua, Bedarbide abeltzainen elkarteak bultzatu duena. “Sektorean egindako ikerketatik,... [+]
Pirinioetan dago ezpel basatien munduko eremurik handiena, eta hain zuzen Nafarroako Pirinioan, Abaurregainan, sortu zuten 2020an Ezpelzaintza 2050 egitasmoa. Cydalima perspectalis sitsa hondamendi handia eragiten ari da ezpeldietan azken urteotan, eta espeziea babesteko eta... [+]