Zer den heriotza aurrean izatea

Minbizia, hitz bakarra da, baina hamaika adar eta bizipen ditu. Imanol Irizar Intxaustik duela 13 urte pasa zuen, linfoma detektatu ziotenean: “Fisikoki oso ongi nengoen, baina egun batean sekulako ziztada izan nuen saihets aldean. Konplexua da. Linfoma klase honek ez du apenas sintomarik, baina garatzen doa. Hori zen harrigarriena, osasun betean nengoela”.

Diagnostikatzea zaila izan zen. Amerikako Estatu Batuetan zegoen orduan lanean, 48 urte zituela. Osasun sare pribatuan probak eta probak egin ostean ezagutu zuen emaitza. 2006ko maiatza aldean eman zioten gaixotasunaren berri eta segituan erabaki zuen Euskal Herrira itzultzea. “Behar nuen babes emozional hori: etxea, familia, lagunak eta inguruaren beharra”. Hemen, ordea, prozesua berriro hasi behar izan zuen: X izpiak, eskanerrak, biopsia, ziztadak... Azkenean, zein linfoma mota zuen eta zein garaturik zegoen ikusi zuten eta tratamendu zehatza ematen hasi ziren. “Kimio saioak, zaldientzako moduko dosiak. Hilean behin ospitalera joan eta egun osoa pasatzen nuen bertan. Ziztadak ematen zizkidaten eta hilabeteko epean erantzun behar nion horri, hurrengo dosia emateko beharrezkoa. Gorputza guztiz pozoinduta gelditzen da”. Irizarren kasuan prozesuak sei hilabete iraun zuen eta tratamenduari erantzun zion, “lur jota”, baina gaindituta.

Bizitza helduleku

Diagnostikoa zehatza zen eta tratamendua ere bai. Alternatibarik ere bilatu ez zuela aitortu du, “konbentzimenduz eta konfiantzaz” jarraitu zuela medikuen bidea. Hala ere, hasieratik argi zuen ez zela soilik medikuen gaia izango: “Ordurako testu bat nuen gaiarekiko erreferentzia gisa: Medikuak esan dit minbizia dudala, Joxe Aranzabalena. Baina oraingoan bestela zen: niri ere medikuak esan dit minbizia dudala”. Testu hark bere burua kokatzen lagundu ziola azpimarratu du.

Lehen intuizioa bizitzan aldaketak eman behar zituela izan zen: “Ez pentsa minbizia tokatu zaizula, medikuek sendatu eta lehen bezalako bizitza egingo duzula. Inola ere ez. Hemendik ateraz gero nola bizi behar dut bizitza?”. Egoeraren aurrean jarrera aktiboa hartzera bultzatu zion eta pozik mantentzen du horrek Irizar. “Bide batzuk ireki nituen tratamendu bitartean, gerora mantendu ditudanak”. Gehienbat elikadura, ariketa fisikoa, lanaren karga eta barne mundua landu dituela kontatu digu. Jaten dugunaren kontzientzia hartu eta kontsumo talde bat bultzatu zuen Pasai Donibanen, bizilekuan. Mendibueltak maiz egiten hasi zen eta eguneroko ariketa minimoa modu sistematikora eramaten. Lan karga %20 inguru gutxitu, xahutzen duen energiaz jabetu eta lana bizitzako lehen planotik atera zuen. Eta barnea ezagutzeko Chi Kung teknika probatzen hasi zen. “Inoiz ez dut jakingo zenbaterainoko eragina izan duen honek guztiak emaitzetan. Baina eragin ona izan dutela ziur. Pertsona bezala, gainera, oso ongi sentitzen naiz”.

Gaixotasunak bizitza aldatzeko aukera eman dio. Baita heriotza naturaltasunez bizitzeko ere. “Ez gaituzte horretarako hezi”, dio. “Azken fasean” zeuden zenbait pertsonarengana hurbiltzeko pausua eman duela sentitzen du, haiengandik urrundu ordez: “Ez dut ihes egiten, gerturatu egiten naiz”.

Zer da, beraz, heriotza aurrean izatea? “Bizitzaren ikuspuntua aldatzen da, derrigor. Bizitzari garrantzi handia ematen diot. Laboak dio: ‘bizitza da handiena, galtzea litzake galtzea dena’”.