Sahara “a feira”
Urtero, uztailaren lehen astean, nire amama eta aititek Barakaldotik Galiziarako bidaia egiten dute, euren jaioterrian, Boiron, udapasa egiteko. Lehenengo afaria beti berdina da: olagarroa a feira eran. Barakaldon A nosa terra tabernaren aurrean bizi dira, galegoa euskara baino maizago entzuten den auzo batean. Hala ere, olagarroa Boirorako edota ospakizun oso berezietarako erreserbatzen dute. Erritual bat da.
Amak aitite pulpo a feria jaten ari dela ateratako argazkia bidali zidan egun berean, olagarroaren jatorriari buruzko erreportaje bat ikusi nuen telebistan. Ba al dakizue nondik datorren jatetxeetan eskaintzen duten olagarro gehiena? Mendebaldeko Saharatik eta Mauritaniatik.
Dakhlaneko kalak Marokoko kostaldeko aberatsenak dira: esportatutako arrainaren %84 arrantzatzen dute, Nazio Batuen Elikadura eta Nekazaritza Erakundearen arabera. Bitartean, kanpamentu sahararretan bizi baldintzak larriak dira. Ez dute ur-horniketarik eta euren kostaldean arrantza egitea debekatuta dute
Ez nau harritzen supermerkatuetan saltzen duten olagarroa Hegoaldeko herrietatik inportatzen dugula jakiteak, baina erreportajean Ourenseko azoka oso ospetsu batera jotzen dute eta saltzaileek argi uzten dute aspaldi ez dutela tokiko olagarrorik saltzen. Europan produktu preziatu horren eskaera izugarri hazi da azken urteotan. Galizia oraindik ere erreferentzia da, baina egun inportatutako animaliak jasotzea, prozesatzea, poteratzea eta atzerrira esportatzea da bere zeregina. Ba al daki nire aititek argazkian irrikaz dastatzen ari den janari hori bere auzoko Eroskin erosiko lukeena bezain arrotza dela?
Dokumentala Mendebaldeko Saharan egina da, horrek esan nahi du Marokok lurralde okupatuetan legez kanpo egiten duen espoliazioa elikatzen ari garela. Dakhlaneko kalak Marokoko kostaldeko aberatsenak dira: esportatutako arrainaren %84 arrantzatzen dute, Nazio Batuen Elikadura eta Nekazaritza Erakundearen arabera. Bitartean, kanpamentu sahararretan bizi baldintzak larriak dira. Ez dute ur-horniketarik eta euren kostaldean arrantza egitea debekatuta dute. Erreportajean, kazetariak hori kontatzen ari direla, Marokoko polizia agertzen da eta aireportura itzultzera behartzen dituzte; deportatuak izango dira bidegabekeria horren berri emateagatik.
Bi ondorio barrundatzen ditut: 1. Israelekin bezala, Marokoko produktuei boikota egiten saiatu behar dut. 2. Sasoiko produktuak jatea kolonialismoaren aurkako erresistentzia forma da. Kontsumo kultura honek gustuko duguna edozein momentuan eta edozein lekutan lortzera ohitzen gaitu. Mangoak, papaiak, marakuiak. Ba al zenekien kinoa modan jartzearen ondorioz, produktu horren prezioa igo dela eta Andeetako biztanle askok ezin dutela euren oinarrizko elikagaia ordaindu? Elikadura burujabetzaren alde eguneroko keinu ugari egin ditzakegu. Nik aurten bete dudan asmo ona, sasoiz kanpo tomaterik ez erostea eta kontsumo taldeko otzaran jaso arte itxarotea izan da. Merezi izan du.
Nire amama neska txikia zen bere herrixkako itsasertzean olagarro bat topatu zuen egun ahaztezin hartan. Korrika joan zen saskian kargatzera, bere amari sorpresa emateko irrikan. Auzoko gizon bat ziria sartzen saiatu zen, garro pare bat lapurtzeko asmoarekin: “Bigun egon dadin, kapatu behar duzu, barruko garroak moztuz”. Nire amamak ez zuen sinetsi eta irmo erantzun zion: “Alde egin edo oihuka hasiko naiz”. Amamaren pasadizo kutunena da hori.
Erreportajea abisu triste batekin bukatu da: Sahara eta Mauritaniako olagarroak ere agortzen ari dira. Laster animali mitologiko hauek arrain-haztegietan jaio eta biziko dira.
Bidali zure iritzi artikuluak iritzia@argia.eus helbide elektronikora
ARGIAk ez du zertan bat etorri artikuluen edukiarekin. Idatzien gehienezko luzera 4.500 karakterekoa da (espazioak barne). Idazkera aldetik gutxieneko zuzentasun bat beharrezkoa da: batetik, ARGIAk ezin du hartu zuzenketa sakona egiteko lanik; bestetik, egitekotan edukia nahi gabe aldatzeko arriskua dago. ARGIAk azaleko zuzenketak edo moldaketak egingo dizkie artikuluei, behar izanez gero.
Duela gutxi, Netanyahuren gobernuak, AEBen baimenarekin, legez kanpoko jarduerarekin jarraitzea erabaki du Gazan, eta zerrenda osoaren kontrola hartzea. Historia pixka bat egingo dut ez zaidalako zuzena iruditzen komunikabide edo kazetari batzuek Gazan gertatzen ari dena 2023ko... [+]
Abuztu honetan polemika berri bat piztu digute, beste behin, belarrondokoa ematea baino larriagoa izan dena. Azken hamabost urte baino gehiagoan, Glen Cree ekimenetik hasi, Estatu bortxaren biktimei aitortza legala emateko mekanismoen sorreratik segitu eta herri honetan ireki... [+]
Abuztuaren 15ean Vladimir Putin eta Donald Trump Alaskan bildu ziren. Ofizialki, Ukrainako gerrari amaiera emateko bidean beste urratsen bat emateko. Baina Gazan milaka pertsona hiltzeko gupidarik ez duen politikariak serio esan al dezake penagarria eta tristea dela Ukrainan... [+]
Duela egun gutxi 6.000 alegazio baino gehiago aurkeztu dira Azantzan eta Sarbilen poligono eoliko berri bat eraikitzeko proiektuaren aurka. Antzeko beste proiektu batzuetan bezala, herritar eta talde antolatuen ahaleginari, antolaketari eta lanari esker egin da alegazioendako... [+]
Artikulu bati zer nolako izenburua jarri ez da aise hautatzen, ezta? Hasiera batean, “euskaldun gezurti, tranpatiak” bezalako izenburua idazteko asmoa nuen, baina inor mintzeko gogorik ez dudanez, goikoari eutsi diot, ene gogoetaren muina hobeto ulertaraziko... [+]
2025ean hazkunde ekonomiko txikia (%0,6) ez da gai izango langabezia-tasak %8ko muga gainditzea saihesteko; Zor Publikoak bi bilioi euro (BPGren %115) gainditzen ditu EK-k ezarritako %60aren oso gainetik, eta Gastu Publikoak estratosferan jarraitzen du.
Horri gehitu behar... [+]
Eskubide linguistikoen ikuspegi integratzaile baten eskaintza dugu gaurkoa.
Espainiako supremazismo linguistikoa osasuntsu eta bizkor ageri zaigu, “hooligan” samalda anitz baten babesaz eta komunikabide indartsuez sustatua. Azken aurreko lagina Santi Martinezena... [+]
Euskal Herri osoan —beste herrialdeetan bezalatsu— jairik ez da falta. Negu giroan ere asko badira ospatzen direnak, uda-garaian ez da festa gabeko egunik. Egun-argi luzeak eta gau epelak jendea etxe zuloetatik kanpora, kalera ateratzeko aproposak dira eta jai giroan... [+]
Azken asteetan bolo-bolo dabil Poliziaren eta, zehatzago esanda, Ertzaintzaren gaineko eztabaida. Tamalez, eztabaida piztearen arrazoia ez dira horiek Euskal Herri Langilearen kontra erabiltzen dituzten biolentzia eta jazarpen sistematikoa. Horren ordez, Ertzaintzaren eta bere... [+]
Artikulu honek badu testuinguru bat lerroburuaren gainetik, Hernaniko Udalean Kontxita Beitiak aurkeztutako Euskal Euskal Errepublikaren aldeko mozioa onartu ez izana. Harira!
Prozesu heterokronikoa
Kultura judeokristau, musulmana eta platonismoaren ustez, denbora aurrera... [+]
A zer zortea gurea! Inork nahi ez duen edozein industria-proiekturentzako puntu bero gogokoena gara gu! Ezkerraldea eta Meatzaldea, beti prest beste leku batzuetan gogaitzen duen guztia beso zabalik hartzeko. Petronor? Ederto. Lindane-hobi bat? Aurrera. Dorre elektrikoak gure... [+]
Hemengo politikariek haien diskurtsotan immigranteen etorreraren alde edo kontra egiten dute. Immigrante ez-zurien etorreraren alde edo kontra, noski. Beste mugimenduak ez dut uste gehiegi inporta zaizkienik, edozein alderditakoak izanik ere. Tronu altu-altu batetik begiratzen... [+]
Euskarak urte luzeetan ezaguturiko zapalkuntzaren ondorio larriak, frankismoaren errepresio itogarriak, baita gure hizkuntzarekiko erakutsi zuen jarrera erasokorrak ere, piztu zituzten herri honen euskaldungoaren kontzientzia eta oldarra. Eguneroko esperientziaren egoera larriak... [+]
Duela gutxi Eusko Jaurlaritzak bultzatutako "Euskadiko Osasun Ituna" izenekoaren porrota ez da anekdota politiko soil bat, ezta osasun-kudeaketan unean-uneko estropezu bat ere. EAEko osasunaren ikuspegi kolektibo, inklusibo eta benetan publiko bat galtzea politika... [+]
Sentitzen dut, baina kosta egiten zait sinestea. Yeray Alvarez Athleticeko jokalariak analisi batean positibo eman izanak berriro azaleratu du kirolean existitzen den dopinaren inguruko eztabaida. Eliteko kirolean, hobeto esanda; eta horra hor auziaren gakoa. Kirolari... [+]