Azaroaren 9tik 10erako gauean Genevan Errusia, Amerikako Estatu Batuak, Frantzia, Britainia Handia, Alemania gehi Txinak (5+1) Iranekin arma nuklearren proliferazioa eragozteko negoziaketan adostasuna hatzen punttekin ukitu zuten. Frantziak egin zuen ezinezko. 20an saiatuko dira berriro. Ekialde Hurbileko bakea eta gerra daude jokoan.
Munduak asko dauka jokoan Genevako negoziaketan. Iranek energia nuklearra eskuratzeko daukan egoskorkeria dago mahai gainean, baina horri loturik daude Israelen nagusitasun militarra, Siriako gerra, Golkoko monarkia islamista petrolioz ustelduen indarra, Irakeko petrolioa bera...
Pierre Haskik Rue89 gunean –ildo editorial sozialdemokrata ezaguna daukan Le Nouvel Obesrvateurren adarra– bere analisia “Pourquoi Laurent Fabius a torpillé l’accord de Genève avec l’Iran” titulatu du. Alegia, Laurent Fabius lehen ministro sozialista izandako eta gaur Frantziako atzerri ministro denak torpedoz hondoratu zuela sinatzeko punturaino umotutako ituna.
Mundua harritu da ikusiz AEBak eta azken hamarkadotan bere etsai nagusia izan den Iraneko errepublika islamiarra harremanak normaltzen hasi zitezkeen unean operazioaren eragozle nor eta Frantzia izan dela. Baina ez Nicolas Sarkozy baizik François Hollande, Laurent Fabius beteranoaren ahotik mintzatuz.
Fabiusek argudiatu du Genevara maneaturik eramandakoa “itun txarra” zela eta “pagotxa beldurgarria”, irandarren aldekoa esan nahi baita. Kazetariari diplomatiko frantses batek esan dio tratu honetako ezerk ez ziola eragozten Irani bere egitarau nuklear militarrean aurrera egitea, eta, aldiz, hori bermatu gabe sei hilabeteko epe bat emanez arindu egingo zuela iraniarrek nozitzen duten blokeo ekonomikoaren gogortasuna.
Le Monde egunkariak, Frantziako errepublikaren interesen zaindari zorrotz, porrotaren biharamunean plazaratu editorialean esan du: “Frantzia negoziaketa baten oztopo? Irakurketa errazegia. Aitzitik, arma nuklearren ez ugaritzeko arauen zaindari lana egiten du. Badirudi Obamaren ekipoari aurpegiratzen diola azkarregi ibiltzea. Frantzia ziur dago Irani lasaitu baino lehen presio ekonomikoa, zeinak behartu baitu negoziaketen mahaira joatera, lortu behar dituela Iranek bonba atomikoa egitea ezinezko egingo dituzten bermeak. (...) Frantziak badauka azken karta bat gorderik: Irani ezarritako zigorrak ezin dira desegin europar guztiak ados etorri gabe”.
Obamaren eta Hollanderen paper banaketa irudikatu ote da Genevan, yanki beltza polizia ona, sozialdemokrata frantsesa jendarme gaiztoa? Ez dute itxura hori ematen negoziaketen ingurutik filtratu direnek.
Ekialde Hurbilekoen jarraipen zorrotza egiten duen Alain Greshek Le Monde Diplomatiqueko bere blogera ekarri du Twitterreko zenbait txio argigarri. Carl Bildt atzerri ministro suediarrarena: “Badirudi Genevan eztabaida gogorrenak ez direla izan Iranekin, Mendebaldeko talde barruan baizik. Ez da gauza ona”. AEBetara erbesteratutako iraniarren National Iranian American Councileko zuzendariarena: “Fabiusek bizitza infernu bihurtu dio Kerryri (...). Adostasuna begien aurrean ikusten zen, harik eta frantsesek granada bat jaurti duten arte. Egun osoa behar izan da kalteak konpontzeko”.
Zertan dabil Frantzia azken hilabeteotan? Genevako hau ez baita lehena. Siriako arma kimikoak kontrolatzeko Errusiaren iniziatibaz landu eta lortu zen ituna, denborak erakutsi duenez gatazka negoziaketa bidera hurbiltzeko balio izan duena, Frantziak oztopatu zuen duela hilabete.
Alain Greshek alderatu ditu Lorent Fabiusek aukera galdu honetan erakutsitako jarrera eta 2003an, Iraken kontrako gerraren hasieran, Nazio Batuen Erakundearen aurrean gerraren kontra Dominique de Villepinek egindako mintzaldia. Geroztik Nicolas Sarkozyk, ez bere kasa baizik eta Frantziako Estatuko botere nagusien interes geopolitikoengatik, aldatu zuen diplomaziaren tonua. François Hollandek ez du hori aldatu, areagotu baino. Gaur aditu askorentzako Frantziaren atzerri politika hurbil dago AEBetako neocon eskuindarrenetik. Agur De Gaullen grandeur ametsak!
Netanyahuk ez du batere disimulatu: “Israeli ez dio eragiten akordio horrek”, “Iranek inoizko negoziorik onena eginen du, dena beretzako ezerezen truke”, “Hobe itunik ez izatea itun txar bat baino”, “Irani zigorrak kentzen bazaizkio, berriro ezartzea oso zaila izango da”... Eta ororen buru, mehatxu unilaterala: “Israelek ez dio baimenduko Irani arma atomikorik edukitzea. Puntu”.
Aditu askok diote, tartean Israelen kontuak tentu handiz neurtzen dituen ingelesezko Wikipediak, Israelek berak 200 bonba atomiko dauzkala. 1950eko hamarkadatik landu du atomoa Israelek, hasiera batean Frantziako militarren eta industriaren laguntzaz. Bitxikeria eskandalagarri baldin bada bonbak dauzkanak oztopatzea bonbak nahi dituen auzokoarekiko negoziaketak blokatzea, are bitxiagoa da beste hau: Irani aurpegiratzen zaio ez diela aski libertate ematen nazioarteko begiraleei bere usina nuklearretan arakatzeko, eta bitartean bonbak dauzkan Israeli ezin zaio ezein begirale bidali... inoiz ez duelako arma atomikoak ugaritzeko ituna sinatu, Iranen alderantziz.
Ororen buru, azaroaren 9ko porrotaren ostean, zertan saiatuko dira 5+1 potentzien ordezkariak negoziatzen Irangoekin azaroaren 20a arte? Iranek dio uranioa %3,5ean aberasten duela Bouxehrreko zentral elektrikorako eta %20an Teheran, Natanz eta Fordowen, daukan ikerketako erreaktoreentzako.
Dagoenekoz %20an aberastuta dauzka (AIEA nazioarteko erakundearen ustez) 186,3 kilo eta 240 aski lituzke bonba bat ekoizteko. Obamak martxoan esan zuen Iranek urte bete beharko zuela horretarako; gaur sei hilabete aipatzen dira. Ez geratzekotan Israelek eraso militarra joko du lehenago.
Azken bi urteotako negoziaketetan Mendebaldeko potentziek Irani eskatu diote %20an aberastutako uranioa atzerrira eramatea, Fordowko zentrala ixtea, AIEAko ikuskatzaileen bisitak zabaltzea, trukean eskainiz uranioa %3,5 eta %5ean aberastea eta medikuntzarako isotopoak atzerritik eramatea.
Hasan Rohani presidente hautatu ondotik, urrian elkarrizketa berriak hasitakoan, Iranek proposamen berria egin zuen: sei hilabeteko lehen fasean “elkarrekiko konfidantza lantzea” eta bigarrenean AIEAren ikuskaritza bermatzeko neurri gardenak zehaztea, behatzaileen ezusteko kontrolak barne.
Abiapuntu horretatik aurreratutako bidea eten da 9an. Azaroaren 20an jakingo dugu sei hilabeteko eperik badagoen ala Israelgo armadak noiz erasoko zain jarri behar dugun.
Israelek Gazan eta Zisjordanian egindako giza eskubideen urraketak argi uzten dituen Kanpo Ekintzarako Europako Zerbitzuaren txostena esku artean, EBko Atzerri ministroek erabaki dute Israel-EB elkartze-akordioarekin berdin-berdin segitzea. EBren "ekintza-eza" ikusita,... [+]
Giza eskubideen aldeko Sudango abokatu talde baten arabera, Sudan mendebaldeko hainbat herrixkari eraso egin zieten larunbatean eta igandean, eta zibilak tiroz hil edota bizirik erre zituzten, etxeetan giltzapetuta. UNICEFek salatu du Ipar Darfurgo 40.000 haur artatu zituztela... [+]
Jazarpen arrazistak eztanda egin du Espainiako Torre Pacheco herrian, Euskal Herrian ere ezagun zaizkigun diskurtsoak hauspotuta: immigrazioa lotzea delinkuentziaren, sexu-erasoen eta segurtasun faltaren gorakadari. Baina datuek frogatzen dute gezurra direla gorroto diskurtso... [+]
Hagako Taldeak deituta, Kolonbiak eta Hego afrikak antolatu dute gailurra. Herrialdeetako ordezkariez gain, Francesca Albanese Palestinar Lurraldeentzako NBEren errelatorea ere Bogotan da, eta Israelekin harreman oro etetea exijitu die. EBk adierazi du Netanyahuri bere aire... [+]
Cervera de la Marenda (Ipar Katalunia), 1906. Herriko emakume garraiatzaileak lan baldintza eskasen aurka altxa ziren. Espainiako eta Frantziako estatuetako trenbideen zabalera desberdinak eraginda, garraiatzaileek Mediterraneoko kostaldetik zetozen zitrikoak tren batzuetatik... [+]
Twerk klasean gertatu zen, Bilbon. Merkataritza-gune batean dago dantza eskola, eta gortinek ez dituzte kristalak erabat tapatzen. Emakumezko lau ikasleok eta irakasleak luzaketak egiten geundela, gure short labur eta top-ak jantzita, bi mutiko hasi zitzaizkigun kristalaren... [+]
Carrefour, CAF, Crédit Agricole, BlackRock... Francesca Albanese Palestinar Lurraldeentzako NBEko errelatore bereziak enpresa sare handi bat egin du Israel burutzen ari den Gazako genozidioaren konplize bere azken txostenean, eta horien arduradunak ikertzeko eskatu du... [+]
Astelehenetik ostiralera bitarte, 18 eta 35 urte arteko 80 gaztek mundu osoko hizkuntza gutxituen arteko harremanak sendotuko dituzte hitzaldi, mahai inguru eta mintegien gisako jarduerekin. Guztira 68 hizkuntza gutxituk izango dute presentzia topaketan, inoizko kopuru handiena.
Etxe Zuriko maizterrak larunbatean iragarri zuen EB Europako Batasunaren esportazioei %30eko muga zergak ezarriko dizkiela abuztuaren 1etik aurrera, biak merkataritza akordio batera ez iritsiz gero. Horren aurrean, AEBei muga zergak igotzeko prest dagoela adierazi du EBk... [+]
Espainiako Gobernuaren estrategia politikoaren barruan mugitu du fitxa PSOEk: protagonista handirik gabeko irudi batekin jakinarazi dute akordioa, baina detaile gutxi emanda eta datarik ipini gabe.
Eskarmentu ikaragarria –hitzaren adiera etimologikoan, besteak beste– dugu europarrok arma-lehiaketetan. Eta, paradigmatzat hartu ohi denetik, XIX. mendearen amaiera eta XX.aren hastapeneko hartatik, mende eta laurden igaro denean arma-lehiaketa kartsuenera itzuli... [+]
Gaza Humanitarian Foundationen elikagai banaketa erabiltzen ari dira palestinarrak hiltzeko. Oraingoan, ur horniketa suntsitzeaz gain, hamar pertsona, haien artean sei adin txikiko, hil ditu Israelek Nuseirat kanpamentuan, Gaza hegoaldean.
Danimarkako Gobernuak argudiatu du, azken urteotako aldaketa geopolitikoen aurrean defentsarako baliabide gehiago behar dituela. Errusiak Ukraina inbaditu izana aipatu dute preseski, baita AEBetako Trump presidenteak Groenlandia uhartea kontrolatzeko asmoa iragarri izana ere... [+]
Hainbat gauez jarraian, gorrotoa eta arrazakeria hedatu eta "etorkinen aurkako ehiza" egin dute Murtziako herri batean, "Espainia garbitzeko". Kolektibo antiarrazistek ultraeskuinaren inpunitatea salatu dute.