Azaroaren 9tik 10erako gauean Genevan Errusia, Amerikako Estatu Batuak, Frantzia, Britainia Handia, Alemania gehi Txinak (5+1) Iranekin arma nuklearren proliferazioa eragozteko negoziaketan adostasuna hatzen punttekin ukitu zuten. Frantziak egin zuen ezinezko. 20an saiatuko dira berriro. Ekialde Hurbileko bakea eta gerra daude jokoan.
Munduak asko dauka jokoan Genevako negoziaketan. Iranek energia nuklearra eskuratzeko daukan egoskorkeria dago mahai gainean, baina horri loturik daude Israelen nagusitasun militarra, Siriako gerra, Golkoko monarkia islamista petrolioz ustelduen indarra, Irakeko petrolioa bera...
Pierre Haskik Rue89 gunean –ildo editorial sozialdemokrata ezaguna daukan Le Nouvel Obesrvateurren adarra– bere analisia “Pourquoi Laurent Fabius a torpillé l’accord de Genève avec l’Iran” titulatu du. Alegia, Laurent Fabius lehen ministro sozialista izandako eta gaur Frantziako atzerri ministro denak torpedoz hondoratu zuela sinatzeko punturaino umotutako ituna.
Mundua harritu da ikusiz AEBak eta azken hamarkadotan bere etsai nagusia izan den Iraneko errepublika islamiarra harremanak normaltzen hasi zitezkeen unean operazioaren eragozle nor eta Frantzia izan dela. Baina ez Nicolas Sarkozy baizik François Hollande, Laurent Fabius beteranoaren ahotik mintzatuz.
Fabiusek argudiatu du Genevara maneaturik eramandakoa “itun txarra” zela eta “pagotxa beldurgarria”, irandarren aldekoa esan nahi baita. Kazetariari diplomatiko frantses batek esan dio tratu honetako ezerk ez ziola eragozten Irani bere egitarau nuklear militarrean aurrera egitea, eta, aldiz, hori bermatu gabe sei hilabeteko epe bat emanez arindu egingo zuela iraniarrek nozitzen duten blokeo ekonomikoaren gogortasuna.
Le Monde egunkariak, Frantziako errepublikaren interesen zaindari zorrotz, porrotaren biharamunean plazaratu editorialean esan du: “Frantzia negoziaketa baten oztopo? Irakurketa errazegia. Aitzitik, arma nuklearren ez ugaritzeko arauen zaindari lana egiten du. Badirudi Obamaren ekipoari aurpegiratzen diola azkarregi ibiltzea. Frantzia ziur dago Irani lasaitu baino lehen presio ekonomikoa, zeinak behartu baitu negoziaketen mahaira joatera, lortu behar dituela Iranek bonba atomikoa egitea ezinezko egingo dituzten bermeak. (...) Frantziak badauka azken karta bat gorderik: Irani ezarritako zigorrak ezin dira desegin europar guztiak ados etorri gabe”.
Obamaren eta Hollanderen paper banaketa irudikatu ote da Genevan, yanki beltza polizia ona, sozialdemokrata frantsesa jendarme gaiztoa? Ez dute itxura hori ematen negoziaketen ingurutik filtratu direnek.
Ekialde Hurbilekoen jarraipen zorrotza egiten duen Alain Greshek Le Monde Diplomatiqueko bere blogera ekarri du Twitterreko zenbait txio argigarri. Carl Bildt atzerri ministro suediarrarena: “Badirudi Genevan eztabaida gogorrenak ez direla izan Iranekin, Mendebaldeko talde barruan baizik. Ez da gauza ona”. AEBetara erbesteratutako iraniarren National Iranian American Councileko zuzendariarena: “Fabiusek bizitza infernu bihurtu dio Kerryri (...). Adostasuna begien aurrean ikusten zen, harik eta frantsesek granada bat jaurti duten arte. Egun osoa behar izan da kalteak konpontzeko”.
Zertan dabil Frantzia azken hilabeteotan? Genevako hau ez baita lehena. Siriako arma kimikoak kontrolatzeko Errusiaren iniziatibaz landu eta lortu zen ituna, denborak erakutsi duenez gatazka negoziaketa bidera hurbiltzeko balio izan duena, Frantziak oztopatu zuen duela hilabete.
Alain Greshek alderatu ditu Lorent Fabiusek aukera galdu honetan erakutsitako jarrera eta 2003an, Iraken kontrako gerraren hasieran, Nazio Batuen Erakundearen aurrean gerraren kontra Dominique de Villepinek egindako mintzaldia. Geroztik Nicolas Sarkozyk, ez bere kasa baizik eta Frantziako Estatuko botere nagusien interes geopolitikoengatik, aldatu zuen diplomaziaren tonua. François Hollandek ez du hori aldatu, areagotu baino. Gaur aditu askorentzako Frantziaren atzerri politika hurbil dago AEBetako neocon eskuindarrenetik. Agur De Gaullen grandeur ametsak!
Netanyahuk ez du batere disimulatu: “Israeli ez dio eragiten akordio horrek”, “Iranek inoizko negoziorik onena eginen du, dena beretzako ezerezen truke”, “Hobe itunik ez izatea itun txar bat baino”, “Irani zigorrak kentzen bazaizkio, berriro ezartzea oso zaila izango da”... Eta ororen buru, mehatxu unilaterala: “Israelek ez dio baimenduko Irani arma atomikorik edukitzea. Puntu”.
Aditu askok diote, tartean Israelen kontuak tentu handiz neurtzen dituen ingelesezko Wikipediak, Israelek berak 200 bonba atomiko dauzkala. 1950eko hamarkadatik landu du atomoa Israelek, hasiera batean Frantziako militarren eta industriaren laguntzaz. Bitxikeria eskandalagarri baldin bada bonbak dauzkanak oztopatzea bonbak nahi dituen auzokoarekiko negoziaketak blokatzea, are bitxiagoa da beste hau: Irani aurpegiratzen zaio ez diela aski libertate ematen nazioarteko begiraleei bere usina nuklearretan arakatzeko, eta bitartean bonbak dauzkan Israeli ezin zaio ezein begirale bidali... inoiz ez duelako arma atomikoak ugaritzeko ituna sinatu, Iranen alderantziz.
Ororen buru, azaroaren 9ko porrotaren ostean, zertan saiatuko dira 5+1 potentzien ordezkariak negoziatzen Irangoekin azaroaren 20a arte? Iranek dio uranioa %3,5ean aberasten duela Bouxehrreko zentral elektrikorako eta %20an Teheran, Natanz eta Fordowen, daukan ikerketako erreaktoreentzako.
Dagoenekoz %20an aberastuta dauzka (AIEA nazioarteko erakundearen ustez) 186,3 kilo eta 240 aski lituzke bonba bat ekoizteko. Obamak martxoan esan zuen Iranek urte bete beharko zuela horretarako; gaur sei hilabete aipatzen dira. Ez geratzekotan Israelek eraso militarra joko du lehenago.
Azken bi urteotako negoziaketetan Mendebaldeko potentziek Irani eskatu diote %20an aberastutako uranioa atzerrira eramatea, Fordowko zentrala ixtea, AIEAko ikuskatzaileen bisitak zabaltzea, trukean eskainiz uranioa %3,5 eta %5ean aberastea eta medikuntzarako isotopoak atzerritik eramatea.
Hasan Rohani presidente hautatu ondotik, urrian elkarrizketa berriak hasitakoan, Iranek proposamen berria egin zuen: sei hilabeteko lehen fasean “elkarrekiko konfidantza lantzea” eta bigarrenean AIEAren ikuskaritza bermatzeko neurri gardenak zehaztea, behatzaileen ezusteko kontrolak barne.
Abiapuntu horretatik aurreratutako bidea eten da 9an. Azaroaren 20an jakingo dugu sei hilabeteko eperik badagoen ala Israelgo armadak noiz erasoko zain jarri behar dugun.
Horixe da datorren irailaren 10ean Frantziako Estatua hankaz gora jarriko duen deialdi herritar berriaren lema. Sarean gaia lantzen ari diren gune asko daude, baina bi interesgarrienak aipatzearren, hor daude, besteak beste, @lessoulevements edota @bloquonstout atariak.
Izan... [+]
Uztailean Keir Starmerren gobernuak erakunde "terrorista" gisa izendatu zuenetik, Palestine Action taldearen aldeko mezuak erakusteagatik ehunka lagun atxilotu dituzte. Larunbatean manifestazioa antolatu dute Londresen eta beste mila pertsonatik gora atxilotzeko... [+]
2010ean "Mavi Marmara" itsasontzia abiatu zenetik, Palestinarekiko elkartasun itsas operaziorik handiena osatzen du Global Sumud Flotillak. Israelgo Gobernuak terroristatzat jo ditu nazioarteko ekintzaileak.
Bilboko erdigunean amaitu behar zuen txirrindularitza etapak, baina Deustun sartzear zirela antolakuntzak erabaki hori hartu du, helmuga ingurua manifestariz beteta zegoelako. Aurretik ere igaro dira helmuga puntu horretatik, eta istiluak izan dira. Ertzaintzak gutxienez hiru... [+]
Kontratua segi ala eten, enpresaren erabakia "errespetatuko" lukeela argi utzi nahi izan du Imanol Pradales lehendakariak, Euskadi Irratiari egindako elkarrizketan. Beasaingo enpresaren akzioen %3ren jabe da Eusko Jaurlaritza.
Guatemala da. baina izan zitekeen El Salvador edo Honduras. Erdialdeko Amerikako kaleak husten ari dira, segurtasunaren eta herrialdearen garapenaren izenean, eta kartzelak bete. Munduan, proportzioan, preso gehien dituzten herrialdeen artean daude. Baina ziegetan ez daude... [+]
“Israelgo Estatuaren enbaxadore” gisa datozen txirrindulariei parte hartzen uzteagatik, zale ugarik protesta egin du Vueltaren aurka, hamargarren etapan. Irunberrin, errepidea mozten saiatu diren herritarrak baztertu eta bi pertsona identifikatu ditu Poliziak.
Trumpek asteartean baieztatu du Venezuelako ontzi bati eraso egin eta bertan zeuden 11 lagunak hil dituela. Hildakoak Tren de Aragua "talde terroristako" kideak zirela eta droga trafikoan ari zirela adierazi du Donald Trumpek. Venezuelak dio bideoa Adimen Artifizialez... [+]
Kanaria uharteetako kostaldera iritsi nahian ari ziren, baina Mauritanian urperatu zen ontzia. Desagerturik jarraitzen dute 100 pertsonak baino gehiagok.
Duisburg (Germaniako Erromatar Inperio Santua), 1569. Gerard De Kremer (1512-1594) geografo, matematikari eta kartografo flandriarrak, Gerardus Mercator izen latinizatuaz ezagunak, proiekzio kartografiko berri bat diseinatu zuen. Proiekzio mota zilindrikoa zen, ekuatorearekiko... [+]
Oporretan nengoela, gorputza eta burua gozatzera bideratu ditut. Turista bilakatu naiz, eremu digitalean zenbait trebezia dugunontzat, oso erraza. Motxila hartuta familiarekin handik hona ibili naiz, poltsikoan dibisa asko barik, mapa fisiko barik, plan asko barik…... [+]
Plastikoaren kutsadura saihesteko azken gailurra porrot izugarriarekin amaitu da Suitzako Geneva hirian, abuztuan. Hori zuten bilatzen petrolio-herrialdeek, plastikoa milioika tonatan sortzen jarraitzeko. Birziklapena da beraien tekno-soluzioa, baina gero eta garbiago dago... [+]
Urtebetean %0,8 handituta (165 milioi euro gehiago), Espainiako zentral nuklearrak itxi eta hondakin erradioaktiboa tratatzeko aurrekontua 20.367 milioi eurokoa da jada, Enresa enpresa publikoak emandako datuen arabera. Diru-partidaren zatirik handiena (17.520,5 milioi euro)... [+]
6,0 graduko lurrikara bat eta hainbat erreplika izan dira igandetik astelehenerako gauean. Kalte oso larriak eragin ditu herrialdearen ekialdean. Ehunka etxe suntsitu ditu dardarak.
Hamar egun baino gutxiagoan, parlamentuko kideek euren buruari esleitutako pribilegio ganoragabeen aurkako ikasle-protestak, polizia-indarrek manifestari bat hil eta gero, benetako matxinada bilakatu dira.