Hanburgo (Alemania), 1939ko maiatzaren 13a. SS St. Louis transatlantikoa Hanburgoko portutik abiatu zen Kuba helburu. Ontzian 937 bidaiari zeuden, horietatik 930 nazien jazarpenetik ihesi zihoazen judutar errefuxiatuak, gehienak alemaniarrak.
Itsasoratu eta hamar egunera, ontzia Karibeko uhartetik gertu zegoela, telegrama bat jaso zuten bidaiariek, Kuban babes politikoa lortzeko arazoak izango zituztela iragarriz, aurrez errefuxiatuek Kubak Alemanian zuen enbaxadan bisa ofizialak lortuak zituzten arren.
Urte horretan bertan Federico Laredo Bru buru zuen gobernuak atzerritarren sarrera mugatzen zuen lege dekretua onartu zuen. Haren arabera, errefuxiatuek bisa ofiziala lortu eta 500 dolarreko tasa ordaindu behar zuten Kuban sartzeko. Baina dekretuak ez zuen zehazten turisten eta errefuxiatuen arteko aldea eta, hutsunea baliatuz, sarrera baimenak saltzen hasi zen. Iruzurra eteteko, Laredo Bruk beste lege dekretu bat onarrarazi zuen berehala, aurrez emandako baimenak, besteak beste St:Louis ontziko bidaiarienak, bertan behera uzten zituena. Horixe azaldu zieten bidaiariei, baina, zenbait iturriren arabera, kubatarren ezezkoaren atzean AEBetako Estatu idazkari Cordel Hull zegoen, errefuxiatu gehienek Kubatik AEBetara joateko asmoa baitzuten. Negoziaketa tirabiratsuen ondoren, errefuxiatu gutxi batzuk, 29 besterik ez, Habanan lehorreratu ziren, dekretuak ezarritako 500 dolarren truke.
Ontzia Floridako kostaldera hurbildu zen orduan. Hasieran Roosevelt presidenteak bidaiariak onartuko zituztela adierazi arren, Estatu idazkariaren presioak atzera egitera behartu zuen. Errefuxiatuei babesa emateko kuotak beteta zeuden eta Rooseveltek ez zuen etsairik pilatu nahi 1940ko hauteskundeen atarian.
Kuba eta Floridaren artean aingura botata zegoen transatlantikoak ekainaren 4an jaso zuen estatubatuarren ezezkoa. Eta, biharamunean, Kanadan babesa lortzeko saiakerak ere porrot egin zuen.
Goseak eta etsiak hartuta, suizidioen eta mutinatzearen mehatxua geroz eta handiagoa, Gustav Schröder kapitainak Europara itzultzeko agindua eman zuen. Egun gutxiren buruan itsasontzia Anberesko portuan sartu zen eta bidaiariak Belgikan, Erresuma Batuan, Frantzian eta Herbehereetan banatu zituzten, gehienbat handik gutxira naziek okupatuko zituzten herrialdeetan, beraz. St. Louiseko bidaiari guztietatik, 240 besterik ez ziren atera bizirik Bigarren Mundu Gerratik.
Informazio askea lantzen dugu ARGIAn, langileok gara proiektuaren jabeak eta gure informazioen atzean ez duzu sekula multinazionalik, bankurik edo alderdi politikorik topatuko. Gure ustez, burujabetza guztien oinarrian dago informazio burujabetza, ezagutzen dugunaren gainean pentsatzen eta erabakitzen dugu. Horregatik diogu kazetaritza independentea dela demokraziaren oinarrietako bat.
Aldizkaria paperean etxean edo e-postan PDFan jaso nahi duzu? Pozik hartuko zaitugu ARGIAko komunitatean. ARGIAkoa izateko, nahi eta ahal duzun ekarpena egin dezakezu, eta bueltan egoki ikusten duzuna eskatu. Indartu dezagun indartzen gaituena!
Bartzelona, 1939ko maiatza. Teresa Amatller (1873-1960) filantropoa eta Antoni Amatller txokolategile ezagunaren alaba etxera itzuli zen, Espainiako Gerra Zibila amaituta. Orain jakin izan dugunez, Donostian igaro zituen gerrak iraun zituen urteak.
1973an Manolo Escobarrek Y viva España pasodoblea argitaratu zuen eta, orduz geroztik, Espainiako himno ez ofiziala bihurtu da.
ARGIAk jaso duen bideo honetan ikus daitekeenez, urriaren 12a Hispanitatearen Eguna baliatuta, Donostian espainiar inperialismoarekin lotutako kale izenak ezabatu eta herrien erresistentziarekin lotutako izenekin birbataiatu dituzte ezezagunek. Maria Cristina hoteleko seinaleari ere pintaketa egin diote.
Urriaren 12a da gaur. Inperialismo espainiarraren egun handia. Egun seinalatua gure kontraesanak agerian uzteko.
Gaurko jai egunaren harira, bere postura azaldu nahi izan du Hernaniko Udaleko Enpresa Batzordeak: «azken urteetan, Udalean normaltasunez garatu dugu lan egutegia, ideia eta sentsibilitate anitza dugun udal langileon artean. Normaltasun horren baitan, urriaren 12a lan eguna izan da, eta egun horretan lan egin nahi izan dugun langileok, horretarako aukera izan dugu», azaldu dute. Baina salatu dute, Gobernu Espainiarreko Delegatuak,... [+]
Jaizkibelgo errepidea egiten ibili ziren gerraosteko trabajadoreen barrakoiak txukuntzen segituko dute Lezoko elkarte memorialista nahiz ekologistek “hispanitatearen” egunean.
Iruñeko Erorien Monumentuak eta haren kriptan jeneral frankistei eskainitako hileroko mezek eztabaida sortzen jarraitzen dute. Oraingoan, gaiari buruz 2017an “A sus muertos” dokumentalaren egileak, Clemente Bernard eta Carolina Martinez, espetxera sartu nahi dituzte ikus-entzunezkoan erabilitako irudi batzuen harira. Azaroaren 14an hasiko da epaiketa Nafarroako 3. zigor-epaitegian. Bernardekin hitz egin dugu kasuaz.
Mugaldeko jendea, halabeharrez, mugalari lanetan aritzen da maiz. Jendearekin batera igarotzen dira, batetik bestera, ondasunak eta kontakizunak. Bidasoaren alde bietan, oraindik ere, historia hurbilaren hainbat istorio dabiltza harat-honat: ahozkoak, idatzizkoak, ikus-entzunezkoak. Esaterako, Comète sarearena. Irailaren 14tik16ra, Bigarren Mundu Gerrako ihes-lerroan barrena ibili dira hemeretzigarrenez, eta emakume eta gizon haiek duela 75 urte inguru egindakoa oroitu dute.
Tokio, 1945eko urria. Japonia errenditu eta Bigarren Mundu Gerra ofizialki amaitu eta hilabetera, hiriburuan merkatu beltzeko 45.000 postu inguru zeuden. Horietako askok janaria saltzen zuten, nagusiki “ramen” izeneko zopa edo eltzekoa.
