Eliot Ness, ukitua eta hondoratua

Eliot Ness
Zure babesik gabe independetzia ezinezkoa zaigu
Chicago, 1932. Al Capone ezaguna epaitu eta espetxeratu zuten. Hainbat bidetatik saiatu ziren Chicagoko mafiako burua atxilotzen, baina azkenean zerga-delitua leporatuta sartu ahal izan zuten kartzelan, helburua Caponeren legez kanpoko negozioak, alkohol trafikoa bereziki, geldiaraztea bazen ere. Herbert Hoover presidentearen administrazioak krimen antolatuaren aurkako brigada berezia sortu zuen, hamalau gizonez osatua eta, gerora, “ukiezinak” ezizenez ezaguna. Eliot Ness (1903-1957) buru zutela, Al Caponeren atzetik ibili ziren luzaroan.

Taldearen jardun heroikoaren xehetasunak literaturak eta zinemak kontatu dizkigute, Eliot Nessek berak argitaratutako liburuan oinarrituta, eta egiatzat jo izan dira luzaroan. Baina garai hartako lekukoek beste bertsio bat dute.

Egia da Eliot Ness Chicagon jaio zela, eta bertako Unibertsitatean ikasketak amaitu ondoren, 1927an Altxor Publikoaren Departamenduan lanean hasi zela, Chicagoko Alkohol Debekuaren Bulegoan hain zuzen. Handik aurrerakoetan, ordea, ez dirudi parekotasun handirik dagoenik Nessek zioenaren eta benetan gertatutakoaren artean.

Roland V. Libonati (1900-1991) AEBetako Kongresuko eta Alderdi Demokratako kide eta kargudun izan zen luzaroan, baina 20ko hamarkadan Chicagoko Unibertsitateko ikasle zen, Ness bezalaxe. 1924an abokatu lanetan hasi zen eta gertutik jarraitu zuen Al Caponeren aurkako prozesua. Eliot Ness bera ere ezagutu zuen. 1987an, Brian de Palmaren The Untouchables filma ikusi eta, haserre bizian, sekulakoak esan zituen ustezko heroiaren aurka: “Eliot Ness iruzurti hutsa zen. Norbait atxilotzekotan, etxeko sukaldean alkohol apur bat destilatzen aritzen ziren horietakoren bat atxilotuko zuen, eta ezta hori ere; bulegoko funtzionarioa baino ez zen eta ez zuen inolako zerikusirik izan Al Caponeren atxiloketekin”.

Libonatiren esanetan, “Nessek egin zuen gauza bakarra, afera guztia amaitu eta urte askotara, lege lehorra ia ahaztua zegoenean, liburu bat idaztea izan zen, autobiografia itxurako fikziozko nobela”. Eliot Ness artxibozain lanetan ibili zen bulegoan eta eskura zituen fikzio hutsezko istorio horri sinesgarritasuna eransteko behar zituen benetako datuak. Horiek bildu eta bera eta “ukiezin” mitikoak protagonistatzat zituen istorioa eraiki zuen.

1935ean, Lege Lehorra amaituta, Ness Clevelandera joan zen, bertako Segurtasun Publikoko Zuzendaritzan lan egitera. Baina 1942an dimisioa eskatu behar izan zuen, alkoholaren eraginpean auto istripua izan zuelako. 1944an Washingtongo Diebold Corporation enpresan hasi zen lanean, baina 1947an, Al Capone sifiliak jota hil zen urte berean, ezagutzen ez diren arrazoiak medio, lanetik bota zuten. The Untouchables liburua hil baino hilabete batzuk lehenago argitaratu zuen, 1957an.


Azkenak
2025-09-03 | Gedar
Beste sarraski bat itsasoan: 160 bat lagun hilak Mauritanian, ontzi bat hondoratzean

Kanaria uharteetako kostaldera iritsi nahian ari ziren, baina Mauritanian urperatu zen ontzia. Desagerturik jarraitzen dute 100 pertsonak baino gehiagok.


Mirene Begiristain Zubillaga (Ekonomialari feminista):
“Ekonomia zientzia sozial bat da; hortaz, badaukagu aukera nondik joan erabakitzeko”

“Emakume zientzialarien argitan” solasaldi-zikloaren helburua emakume zientzialarien ibilbidea ezagutaraztea da, baita ikertzen duten arloari buruz daukaten ikuspegia gizarteratzea ere, kultura zientifikoa hedatzeko eta eztabaida kritikoa sustatzeko. Elhuyarrek eta... [+]


Marieneko lurren alde, Kanbon mobilizaziora deitu dute larunbaterako

Elkarretaratzea eta asanblada antolatu dituzte azken berriak zeintzuk diren jakinarazteko. Horrez gain, irailaren 9an Baionako auzitegi aitzinean mobilizatuko dira, Marieneko lurraren defentsan aritutako hiru ekintzaile auzipetuko dituztelako.


Valle de Odieta makroetxaldeari 2.272 abelburu gehiago izateko baimena eman dio Nafarroako Gobernuak enpresaren aurkako epaiketaren atarian

Irailean aurkeztu zuen enpresak Caparrosoko makroetxaldea handitzeko eskaera, eta ingurumen baimena argitaratu du gobernuak astelehenean. Asteartean hasi da makroetxaldearen aurkako epaiketa lurrak nitratoz kutsatu dituela leporatuta, eta akusazio partikularra osatzen duten... [+]


Pentsioak osatzea “ez da beharrezkoa” Jaurlaritzaren esanetan, eta herri ekimen legegilea eztabaidatzearen aurka egin du

Maiatzean 145.142 sinadura aurkeztu zituen Euskal Herriko Pentsiodunen Mugimenduak Gasteizko Legebiltzarrean, pentsioak gutxieneko soldatarekin parekatzeko proposamen baten alde. Pentsioak jasotzen dituzten pertsonentzako babesa “dagoeneko sisteman txertatuta”... [+]


Caparrosoko Valle de Odieta makroetxaldea epaitzen ari dira lurrak nitratoz kutsatu dituelakoan

Irailaren 2an hasi da epaiketa Iruñeko Zigor Arloko 2. epaitegian, ustez 2021ean makroetxaldeak haren inguruko lurrak minden hondakinekin kutsatzeagatik. Sasoi hartan Valle de Odieta makroetxaldeko administrazio kontseiluan ari ziren bost pertsona epaituko dituzte. ARGIA... [+]


2025-09-02 | Jon Torner Zabala
Zentral nuklearrak eraisteko Espainiako Gobernuaren diru-partida jada 20.300 milioi eurokoa da

Urtebetean %0,8 handituta (165 milioi euro gehiago), Espainiako zentral nuklearrak itxi eta hondakin erradioaktiboa tratatzeko aurrekontua 20.367 milioi eurokoa da jada, Enresa enpresa publikoak emandako datuen arabera. Diru-partidaren zatirik handiena (17.520,5 milioi euro)... [+]


Mendiko suteak eta basozaintza

Lanbidean urteak daramatzagun basozainok, gogoan ditugu 1989. urtean Euskal Herria bortizki kolpatu zuten mendiko sute handiak. Urtarriletik luze zetorren lehorte latza udazkenean lehertu zen haize bortitzen bultzadaz. Dozenaka sutek beltzez jantzi zuten lurraldea, bereziki... [+]


Lurrikara Afganistanen: gutxienez 1.400 hildako eta herritar andana hondakin artean harrapatuta

6,0 graduko lurrikara bat eta hainbat erreplika izan dira igandetik astelehenerako gauean. Kalte oso larriak eragin ditu herrialdearen ekialdean. Ehunka etxe suntsitu ditu dardarak.


2025-09-02 | Jon Torner Zabala
Abian da ikasturtea Ipar Euskal Herrian, euskarazko eskaintza handituta

Irailaren 1ean hasi dute ikasturtea Ipar Euskal Herrian, euskarazko eskaintzari dagokionez, hainbat berrikuntzarekin. Esaterako, Sohüta eta Luhusoko haur eskola publiko banak euskarazko murgiltze eredua eskainiko dute, eta Hazparneko Armand-David laborantza lizeoak euskaraz... [+]


2025-09-02 | Mikel Aramendi
ANALISIA
Zer ari da gertatzen Indonesian?

Hamar egun baino gutxiagoan, parlamentuko kideek euren buruari esleitutako pribilegio ganoragabeen aurkako ikasle-protestak, polizia-indarrek manifestari bat hil eta gero, benetako matxinada bilakatu dira.


Etxebizitzaren prezioa berriz igo da Donostian: 5.869 euro balio du orain metro koadroak

Maximo historiko berri bat ezarri du Donostiako etxebizitzaren prezioak: 5.869 euro metro koadroko, batez beste. Hori da Higiezinen Jabetzako Artekarien Gipuzkoako Elkargo Ofizialak aurkeztu berri duen txosteneko ondorioetako bat; txostenak 2025eko bigarren hiruhilekoko... [+]


Corellako eskolan D eredua ukatu dute, arrazoirik eman gabe

Nafarroako Gobernuak eskaera egin duten familiei iradoki die "datorren ikasturteari begira" abiatu dezaketela tramitazioa.


Eguneraketa berriak daude