Pausoa aldatuta

Zarata nahiago

Udaldian plazaz plaza zabiltzala konturatzen zara zeinen kontu sorgina den kontzentrazioaren edo inspirazioaren hori. Urrutira barraketako musika-hotsa, airean txurro frijitu usaina, petardoren baten zarata bat-batean eta lehen lerroan umeak jolasean eta jauzika. Ez litzateke teorian ideiak ekartzeko ingurunerik egokiena. Baina gure garuna zoko-mokoz betea dago nonbait. Askotan, horrelakoxeetan lortzen da etorria. Pentsatzen nago desberdinak garela denok, eta oso gutxitan egiten den sailkapena egitera narama horrek: sormenerako isil zale eta zarata zaleak gaude. Edota une batzuetan zaratak mesede egiten digu isil zaleoi ere.

Argazkia

Uztailaren hasieran urtero antolatzen dute Algortan mimoz prestaturiko jaialdi bat. Aurten ere hala egin dute. Han ezarri ziguten lan batek eman digu zer pentsatua. Bertsolari bakoitzari argazki bana jarri ziguten pantaila handi batean, haiek ikusi ondoren pare bana bertso bota genitzan. Argazkiak onegiak ziren ordea aukeran. Artea “esplikatzen” hastea baino okerragorik ez da, are okerrago delarik azalpenak bat-batekoa izan behar badu. Gainera, hitzari printzak ateratzen gara gu onak. Irudia sentitu eta ulertzen ez gara aurrez aurre daukagun publikoa baino hobeak. Eta inprobisatzen ari denak beti behar du, tranparik tartean izan gabe, abantailatxoren bat. Hitzez formulaturiko gaiak nahi ditut nik.

Noiz eta non

Etorriak ez du, tamalez, unerik eta gunerik egokiena aukeratzeko adinako usaimenik. Plaentxiko San Andresen gertatu zitzaigun Xebastian Lizaso eta bioi. Bazkalosteko lehen saioa ohiko moduan osatu genuen. Iluntze aldera, gure lanak amaitu gabe geneuzkala uste genuenean, frontoiko mahaietatik mugitu egin ziren gehienak, bola-txapelketa bat zela eta. Bakartu samarrik geratu ginen soinujoleak, bertsolariak eta hiruzpalau lagun mahai jirakoak. Barkatu samarrik ere bageundekeen, gure gutxieneko lanak beteak geneuzkan eta. Gainerantzean ez baina bertsotan langile gara eta mikrofonorik gabe eta ia belarri ertzera hastea bururatu zitzaigun. Ekin, katigatu eta segi, urteko saiorik onentsuena egin genuen... hamar lagunentzat. Ño! pentsatzen duzu horrelakoetan. Zer kostatzen zitzaion etorriari mila lagunen aurrean ari garen batean azaltzea? Baina segituan uxatzen duzu pentsamendu lizun hori burutik. Orduan eta hamar lagunen aurrean etorri nahi izan bazuen zerbaitengatik nahi izango zuen halaxe etorri.

Plaza hutsa

Noizbait ernegatu izan gaituen burutazioa da kantuan ari garela entzuleari gure jardunak zipitzik ere axola ez diola konturatzearena. “Zer ari gara gu hemen? Zertarako? Norentzat?”. Halere, onartu beharrean gaude, plazaz plazako farandulan gabiltzanon artean pribilegiatu hutsak garela bertsolariak. Jendeak arreta eskaintzen digu. Adi egoten da gure aurrean. Musika-taldeek askoz ere lan gogorragoa daukate egun. Plaza hutsari jotzeak min eman behar du. Dantzaririk alerik ez sumatzeak pena. Ez da beti gertatzen, baina bai askotan. Gazte jendeak bestelako joerak hartu dituela sekula baino begi-bistakoagoa bilakatu da uda honetan.

Hitzak ikusiz

Badut zalantza bat, sakonera handikoa, bertsozalearen gustuei buruzkoa. Lagun batek dio, hitz arkitektura soilean oinarrituriko bertsoarekin ez dagoela orain inora joaterik, arkitektura hori akatsik gabea, graziaduna eta arrazoi onarekin errematatua bada ere. Egun, bertso ikusgarria egin behar omen da. Entzun ahala publikoak “ikusi” egingo duena, horretara baino ez baitu ohitu azken hogeita hamar urteotako ikus-entzunezkoen uholdeak. Baliteke lagunak arrazoia izatea. Baina niri atsekabea sortzen dit hitz hutsa dastatzeko eta hitz soilarekin gozatzeko gaitasunaren galera horrek. Buruz dakizkidan bertsorik onentsuenak ez dira “ikusten” baina ederrak dira zinez. Egia da bestalde, Xalbadorrek emazte zenari botatako bertsoetan soinekoa beti “ikusi” izan dudala dilindan, armairu-zoko ilun batean.

Udalekuak

Bertso udalekuetara iritsi naiz aurten ere. Sopelara joatea egokitu zitzaidan eta han zeuden hogeita hamar bat gaztetxo hamabi eta hamabost urte bitartekoak, euren begiraleekin. Ligin, Zarautzen, Aubixan eta Zuatzan ere burutu dira tankerakoak. Bertsoaren esparrua autoantolatu nahiak abiarazi gintuen eta ari gara bidea egiten. Inbidi punttu bat ere sortu zidan gaztetxo haiek ikusteak. Ai harrapa baneza berriz adin hura hutsetik hasi eta bidean gozatzeko! Bertsotan ikasteko gogoa piztu zidan Sopelarako bisitak. Berriz, eta modu desberdinean bideari heltzekoa. Zorte onekoak izan ginen Zarauzko umeak, Imanol Urbietarekin-eta artean udaleku hitza asmatzeke zegoela udalekuak burutzen genituelako. Baina behin Cameros aldera bidali ninduten gurasoek, mojen artera, eta hartaz oroitze hutsak zerbaitetan behintzat gizarteak hobera egin duela ohartzeko balio izan dit.