Bizimodu modernoak antzutu gaitu
Ohikoena antzutasuna da. Europan, haurrak izateko adinean dauden bikoteen %20k du arazo hori. Adibide bat jartze aldera, Gurutzetako Ospitalean (Bilbo aldean) urtero gai honi buruzko 12.000 kontsulta izaten dituzte.
Dena den, egun esterilitateak kasu gehienetan izaten du irtenbidea, ez ordea ugalkortasun ezak. Horregatik, adituen esanetan ugalkortasun eza larriagoa da, esterilitatearen kasuan baino zailagoa delako diagnostikoa egitea. Donostiako Quirón klinikako Lagundutako Ugalketa zerbitzuko buru Koldo Carbonerok azaldu digunez, «emakume bat haurdun geratu arren beti umea galtzen duenean arrazoia zein den jakitea oso zaila izaten da eta horri aurre egitea edo zein tratamendu ezarri jakitea askoz ere zailagoa».
Euskal Herrian orain gutxi sortu da APRAE, lagundutako ugalketa behar dutenen elkartea. Arazo hau duten bikoteei informazioa eta laguntza eskaintzea du helburu. Bost kide hasi dira lanean, guztiak emakumeak. Isabel Corbacho elkarteko kide da eta arazoa pairatu du. Harrituta dagoela kontatu digu, gomendio eske emakumeek baino ez dietelako deitu orain arte, baina adin ugalkorrean dauden bikoteen kasuan, antzutasuna gero eta gutxiago izaten da emakumearena eta gero eta sarriago gertatzen da gizonezkoen semenaren kalitatea baxuegia izatea. Carboneroren hitzetan, horrek badu bere zergatia: «Lehen ohikoa zen faktore tubarikoa: sexu harremanetan preserbatiboa beharrean pilulak erabiltzen zirenean gertatzen zen, pilulekin ez baitziren tronpetan gertatu daitezkeen infekzioak saihesten. Orain, HIESAri aurre egiteko preserbatiboa erabiltzen denez, emakumeek gisa horretako arazo gutxiago izaten dute».
Orain 50 urte inguru hasi ziren alor honetan ikerketak eta frogak egiten. Lehendabizi, emaileen bidezko intseminazio artifiziala egiten hasi ziren, albaitariek erabiltzen zuten teknika kopiatuz. Hurrengo pausoa «in vitro» ernalketa izan zen, laborategian. Azken urteetan, teknika hori gero eta mikroskopikoago bihurtzeko egin dute lan eta modu horretan, apurka-apurka ernalketa kopurua areagotzea lortu dute. Kasuan kasuan teknika bat edo beste erabiltzen da.
Hemendik aurrera, genetikak markatuko ditu pausoak. Quirón klinikako arduradunaren arabera, teknika hau kualitatiboki oso ezberdina da, genetikari esker hainbat gaixotasun saihestea eta ugalkortasun ezeko kasu batzuetan lehen lortu ezin zitekeena lortu daitekeelako. Hots, lehen bazirela genetikoki bateraezinak izateagatik haurrak izan ezin zitzaketen bikoteak, eta egun, genetikan oinarritutako teknikak erabiliz, bateraezintasun genetiko hori zuzentzea lor daitekeela. Hor ikusten du aurrerapen handiena Carbonerok.
Isabel Corbachok bere kasua kontatu digu. Orain haurra izateko gertu da eta minez baina pozik hartu gaitu. Izugarri kostatu zaio puntu honetara heltzea, bai psikologikoki eta baita ekonomikoki ere. Horregatik, bi eskaera egiten dizkio Osasun Sailari: «Kataluniako eredua jarraitu beharko genuke. Han, nahiz eta tratamendua klinika pribatu batean jaso, sare publikoak ordaintzen dizkie botikak eta horrekin bikoteak 2.500 euro behintzat aurrezten ditu. Gainera, laguntza psikologikoa eskaintzea ere ezinbestekoa da, kasu hauetan frogatuta baitago oso lagungarria izaten dela».
Emailearen anonimotasuna legez errespetatu behar da. Dirua jasotzen dute, baina eragindako kalteen ordainetan baino ez. Halaber, kontratu bat sinatu behar da dohaintza egin aurretik eta emaileari emaitzak izan ditzakeen ondorioen berri ematen zaio.
Gutxienez 18 urte baino gehiago izan behar dute eta gehienez 35 emakumeen kasuan eta 50 gizonezkoenean. Familian gaixotasun genetikorik edo herentziazkorik ez izatea ere eskatzen da.
Emakumeek 25 egunez hartu behar dituzte txertoak. Bitarte horretan, hiruzpalau aldiz joan behar dute sendagilearengana ekografiak egiteko. Azkenik, anestesia lokala behar duen ebakuntza txiki bat egiten zaie obuluak ateratzeko.
Gizonezkoen hazi-ematea errazago egiten da. Kalitate onekoa aurkitzea izaten da arazoa, izoztu egin behar denez, oso kalitate onekoa behar baitu. Gainera, emaile bakoitzaren semena, arrazoi etikoak direla medio, aldi gutxi batzuetan baino ezin da erabili.
2025eko Aberri Egunean, Imanol Pradales lehendakari jaunak “Euskadi Nazioa da” eta “hemen jarraitzen dugu eta jarraituko dugu, gure hizkuntzarekin eta gure nazio nortasunarekin, ez izan zalantzarik”, ozenki esan zituen.
Euskalduna naizen aldetik,... [+]
Auzo elkarteak, herri mugimenduak eta ekologistak batu ziren asteazkeneko kontzentrazioan. Lantegien jardueraren amaiera itxaroten ari dira duela hamar urte.
Nafarroako landa gune asko daude despopulazio arrisku larrian eta horietako bat da Urraul Goiti Pirinioaurreko bailara. Hango Adoain herrian biztanle bakarra bizi da iraunkorki eta 93 urte ditu. Han da ere Perotx oinetxe zaharra eta berau birgaitzeko herri ekimena abiarazi dute.
Asteartean pasa zuten Tunisia eta Libiaren arteko muga, ondotik Egiptora sartu eta bertatik Gazara heltzeko asmoz. Berez, Libiako autoritateen babesa jasota du ekimenak, eta jarrera horri segika bidea berriz irekitzea galdetu diete poliziei antolatzaileek.
Israelek Iranen aurka orain arte egindako aire eraso gogorrena egin du ostiral goizaldean, Leon operazioa-rekin. Erasoan, Israelgo Armadako 200 bat gerra hegazkinek hartu dute parte eta kalte handiak eragin dituzte Iraneko nuklear programa garatzeko eta misil balistikoak... [+]
Erasoa Bilboko kale horretako ile apaindegi batean egin zuten maiatzean. Erasoa grabatua izan zen eta auzokideek salatu zuten.
Gazarako Martxara bidean, Kairoko aireportuan atxilotu zituzten euskal herritarren artean dago Agus Gorbea, eta momentuz deportatu duten bakarra izan da. Euskal Herrira bidean dagoela erantzun ditu ARGIAren galderak.
Palestinako herria pairatzen ari den genozidioa salatzeko bi eguneko baraualdia egingo du Argituz elkarteak Donostian asteburu honetan, larunbatean eta igandean. Garibai kaleko 19. zenbakian egingo dute elkartasun ekintza.
Espainiako Estatuak eta Palestinak bultzatuta, 146 herrialdek alde bozkatu dute, 12k kontra eta 19 abstenitu dira. Ebazpenak Gazako sarraskia eta Israelen hedapena Zisjordanian salatu ditu eta nazioarteko ebazpen judizialak betetzea eskatu.
1984an, Lemoizko zentral nuklearrak bere ateak betirako itxi zituen, konpondu gabeko urteetako gatazka eta zauriak atzean utzita; zentralaren azpiegitura ia berdin mantendu da, eta gertatutakoa, isilpean iraun du. Orain, tokikoek hainbat proiektu proposatu dituzte Basorda kalako... [+]
Euskararen Defentsarako Sareak elkarretaratzea egin du Nafarroako Parlamentuaren aurrean ostegunean, aldarrikatzeko lanpostu publikoetan hizkuntzak baloratzen badira, euskara baloratzen ez den lanposturik ez litzatekeela egon behar. Eta beraz, Nafarroako Gobernuak egindako... [+]
Egiptoko Gobernuak Israelen presioei men egin eta ehunka pertsona atxilotu ditu, Gazara egitekoa den martxa gelditu nahian. Hala ere, milaka lagunek martxari hasiera emateko prest jarraitzen dute, Israelen blokeoa apurtu eta genozidioa gelditzeko presioa egin asmoz. Melisa... [+]
Animalia-etikaz mintzatuko dira EHUko ikastaroetako batean. Leire Morras Aranoak, ikastaroaren zuzendariak, hezkuntzan antiespezismoa lantzeko dauden hutsuneak eta aukerak nabarmendu ditu.