Makina bat kontu

Kazetaritza independenteak herritarren babesa du arnas

Gorilen berrikuntza-ahalmena

Kongoko Errepublikan dagoen Nouabalé-Ndoki parke nazionalean Tomas Breuer eta lagunek ateratako argazkiek agerian utzi dute gorilen berrikuntzarako ahalmena. Orain arte gauza jakina zen txinpantzeek edo gorila gatibuek tresnak jan ahal izateko erabiltzen zituztela, baina mendietako gorila basatiek erakutsi dutena erabat ezezaguna zen. Aipatu parkean gorilak beren joan-etorrietan tresnak erabiltzen harrapatu dituzte. Adibidez, argazkian gorila eme bat atera dute, elefanteek sortutako ur-putzuaren sakonera neurtzen, eta enbor bat garraiatzen zuen beste eme batek enborra zubi gisa erabiltzen zuen eremu hezeak zeharkatzeko.
Argazkien egileei berehala egin diete galdera: zenbat gorila topatu dituzte berrikuntza ahalmenekin? Oraingoz 140 kideko taldean bik baino ez dute ahalmen hau erakutsi, beraz, gehiegikeria litzateke berrikuntzarako ahalmena gorila guztiei egoztea.


Kaioak hegazkinen eredu

Floridako Unibertsitateko ingeniariek NASAren eta AEBetako militarren laguntzarekin egindako ikerketan kaio hegalen eredua izan dute oinarri. Helburua zuzendutako hegazkin txikiak sortzea izan da, hegazkin isilak, zubien azpitik igarotzen direnak eta terrazetan edo apartamentuen balkoietan lurreratzeko gai direnak. Horretarako 15 eta 60 zentimetro arteko prototipoak eraiki dituzte, espazio txikietan maniobra pentsaezinak egiteko ahalmenekoak. Orain arteko hegazkinen ezaugarriek ezinezko egiten zuten espazio txikietan maniobratzea, baina kaioen hegalaldiak behatuz konturatu ziren ikerlariak gakoa hegoen itxuran zegoenaz.
Floridako Unibertsitateak garatutako lehen prototipoak hiru urteko garapena behar izan du eta oinarrian Wright anaiek erabilitako prozedura errepikatu da, hots, hegalen hainbat zati hegalaldian bertan mugitu ahal izatea. Hasieran hegalak beherantz baino ezin ziren higitu, baina hainbat hobekuntza egin ondoren gorantz eta beherantz higitzea lortu zen.
Dena den azken prototipoak beste higidura bat badu, hauxe: hegala beso baten antzera higitzea, kaioek egiten duten eran, hain zuzen ere. Egindako lehen hegaldiek behatzaile guztiak harritu dituzte, lortutako maniobrak ikusi gabeak baitziren orain arte. Agian maniobrarik harrigarriena segundo batean 360 graduko hiru bira eman ahal izatea izan da. Are gehiago, hainbatek aipatu du jada maniobrarako duten ahalmena dela eta, gidatu ezinak direla.


Azkenak
Boubacar Diouf: “‘Manteroa’ izatea ez da delitua; bakean bizi nahi dugu, diskriminaziorik gabe”

Manteroekin Bat plataformak eta Mbolo Moye Doole elkarteak elkarretaratzea egin zuten astelehenean Bilbon, azken asteetan poliziak manteroen aurka eginiko eraso "arrazistak" salatzeko. Izan ere, Boubacar Diouf kale saltzailearen arabera, poliziaren jazarpena... [+]


ChatGPT psikologo bezala erabiltzearen arriskuez mintzatu da Mireia Centeno Gutierrez psikologo eta psikopedagogoa

Ohartarazi du ChatGPT lanketa emozional “sakonak” egiteko erabiltzea “arriskutsua” izan daitekeela ez duelako erabiltzailearen testuingurua ezagutzen eta “gehiago biktimizatu” dezakeelako.


‘Stabat mater’ borobila

Zer: Orquesta de la Comunitat Valenciana. 

Zuzendaria: Mark Elder. Donostiako Orfeoia. 

Zuzendaria: José Antonio Sáinz Alfaro.

Bakarlariak: Federica Lombardi (sopranoa), Paula Murrihy (mezzoa), Xabier Anduaga (tenorea), Will... [+]


Bakioko jaietako gau bateko egitaraua bertan behera utzi dute, sexu erasoen eta borroken gorakadagatik

Abuztuaren 29ko gaueko egitaraua bertan behera utzi dute, iazko jaietan gau horretan izan baitziren indarkeria kasuak: sumisio kimiko bidezko sexu erasoak eta borrokak "nabarmen" areagotu zirela azaldu du Amets Jauregizar herriko alkateak. Abuztuaren 28tik 31ra bitarte... [+]


Plastikoaren kutsadura mugatzeko itun baten negoziaketan ari dira NBEko herrialdeak Genevan

Erabilera bakarreko plastikoen ekoizpenari eta erabilerari jarri nahi dizkiete mugak bereziki. Plastikoaren ekoizpena bikoiztu dute mende hasieratik, eta igoera horren arrazoia erabilera bakarreko plastikoak dira nagusiki.


600.000 milioi euro inbertitu ezean, %35eko muga zergak jarriko dizkio Trumpek Europako Batasunari

Von der Leyenek eta Trumpek akordioa lortu eta astebetera egin du mehatxua AEBetako presidenteak, Europako herrialdeek hitzartutakoa beteko ez dutela kezkatuta. Europako produktuei %15eko muga zergak ipintzeaz gain, Europako Batasunak AEBetan 600.000 milioi euro gehiago... [+]


Kontrolpean dute Nafarroako baso sutea, eta gobernuak suteak saihesteko neurriak hartu ditu

Suhiltzaileek kontrolpean dute Ibarbeibar ibarreko sutea, Eneritz, Muruzabal, Añorbe eta Obanos herrietan egondakoak hain zuzen ere. Nafarroako Gobernuak behin-behineko debekua ezarri dio nekazaritzan sua erabiltzen duen edo sor dezakeen makineriari. 


2025-08-05 | El Salto-Hordago
Plastikoak eragindako kutsadurak 1,3 bilioi euroko osasun gastuak eragiten ditu

The Lancet aldizkariak argitaratutako ikerketa batek eman du datua eta ohartarazi du plastikoaren ekoizpenak osasunean eragina duela bere ekoizpen prozesu osoan eta gazte zein helduei eragiten diela. Gehitu du 1950tik 200 aldiz biderkatu dela plastikoen ekoizpena.


Etxeko atxiloaldia ezarri diote Bolsonarori, 2023an estatu kolpe bat ematen saiatzeagatik

Brasilgo Auzitegi Gorenak eman du sententziaren berri, Bolsonaro oraindik Luiz Inazio da Silva Lula Brasilgo egungo presidentea pozoitu eta Alexandre de Moraes epailea hil nahi izateagatik epaitzen ari diren bitartean. Sare sozialik erabili ezin zuenean,... [+]


Bilboko Konpartsek “gustu guztientzako” 600 ekintzatik gora antolatu dituzte

Bilboko Konpartsen Federazioak 2025eko Aste Nagusirako prestatu duen egitaraua aurkeztu du Arriaga Plazan. Federazioak, konpartsek eta Jai Batzorde Mistoak 600 jarduera baino gehiago prestatu dituzte, "gustu guztientzako ekintzez betetako Aste Nagusiaz gozatzeko". 


2025-08-05 | Mikel Aramendi
Gero eta fede gutxiagorekin esanda: ‘No More Hibakusha!’

Hiroshima eta Nagasakiko masakre nuklearren 80. urtemuga heldu zaigu, eta inoiz baino eskasagoak dira itxaropentsu izateko inputak. Hala ere, No More Hibakusha! aldarrikatzen jarraitu beharko dugu... ordukoei ez ezik geure buruari zor diogulako.

Iazko Bakearen Nobel... [+]


Gaza osoa okupatzeko erabakia, atzeratuta

Israelgo lehen ministroa Segurtasun Kabinetearekin biltzekoa zen asteartean, "Gaza osorik okupatzeko planaz" eztabaidatzeko eta hori aurrera eramateko; baina atzeratu egin dute bilera. Israelgo armadaren buru Eyal Zamirrek, aldiz, Gazan diharduten lurreko soldaduei... [+]


Sendo eta dotore

Zer: Orquestra de la Comunitat Valenciana
Zuzendaria: Mark Elder
Bakarlaria: Nelson Goerner (pianoa)
Egitaraua: Txaikovsky eta Xostakovitxen lanak
Lekua: Kursaal Auditorioa, Donostia.
Data: abuztuaren 3a.

-------------------------

Orquestra de la Comunitat Valenciana... [+]


Poloniak berriz ireki du Pablo Gonzalezen kontrako prozesu judiziala

Pablo Gonzalez Polonian atxilotu zuten 2022an espioitza leporatuta. 2024ko abuztuan aske utzi zuten baina ez zuten bere prozesua itxi. Orain, prozesua berriz ireki eta epaileek 2025eko udazkenean epaitu nahi dute Gonzalez.  


Konstituzioa aldatu eta betiereko presidente bihurtzeko ateak zabaldu ditu Nayib Bukelek

Bigarren aldiz da El Salvadorko presidente Bukele, konstituzioak legegintzaldi bat baino gehiagoz presidente izatea debekatzen badu ere. Orain, konstituzioa aldatu eta nahi beste aldiz hautatu dezakete presidentea.


Eguneraketa berriak daude