Landareak: Bihotzeko oketa
Oketa edo ahabia, abia, afia, gabia, anabia, arabia, berro-mahatsa, azari-mahatsa... Vaccinium myrtillus-ak izena oparo du geurean. Izanagatik izango da bada izenetik ere... Hona mugarri batzuk: Oketa mendia Zigoitian, Oketa auzoa eta Oketagoiti eta Oketabeiti Orozkon, Oketa parajea Elizondoko Berro auzoan eta Afiarana Ameskoako Artatzan. Ameriketako apodakatarrek bere abizena landare honen izenetik eratorria ote den ere aipatzen dute. Izen gehienak ahabitik datozela dirudite, baina oketa? Oka dagoenerako zentzua galdua duen hitz zahartzat dute batzuk eta "sasitza" zentzua ematen diote beste batzuk. Interpretazioak biak dira egoki nire iritziz: landareak sasitza osatzen du gustuko lekuetan eta zaharra dela dudarik ez, nekazaritza edo landareak etxekotzea ametsa ere izan zitekeenik uste ez zuten Pleistozenoko euskaldunek ahabiaren fruitua gustukoenetakoa zutela dema egingo nuke...
Ahabia arra pare bateraino hazten den mulu itxurako zuhaixka da. Txilarraren koadrilakoa, erabat itxiak ez diren goi mendietako baso azidoak, karerik gabekoak ditu paradisu. Adarrak goroldiopean eta orbel artean hedatuz sastraka zabalak osa ditzake. Udaberri erdialdeko loreetatik udan umatzen ditu fruituak: zentimetroa edo txikixeagoko pinportak, urdin-beltzaxkak, mutturrean koroatxo bat dutenak, ardo koloreko mami gazi-gozoa eta hazi ugari dituena.
Konpotak, mermeladak, konfiturak, jeleak, siropak... bere sona gastronomikoa hasarrea bada ere, osasunari dakarzkion onurak direla eta gero eta ezagunagoa egiten ari da. Beherakoa lehortzea, ikusmena hobetzea, ilunpekoa batik bat, ahoko eritasunak eta hemorroideak osatzea, zizareak eta behazun-harriak botatzea, baina batez ere kolibazioek sortutako infekzioak borrokatzeko antibiotiko naturala eta odolaren zirkulazioari lotutako gorabeherak sendatzeko da oso ona. Egun batzuez besterik gabe ahabi janka egitea omen da onena. Fruitu honen sasoi betean baso garairen batean ea topo egiten dugun. Hura janez ederki ikusiko dugu elkar, eta odola arin...
Ostiral goizeko albisteak erreakzio ugari piztu ditu Israelen zein nazioartean. Aurka agertu dira Israelgo bahituen familiak eta NBE. Alemaniak, Israelen aliatu tradizionalak, armak saltzeari utziko diola jakinarazi du.
25,6 eguneko batez besteko itxaron zerrendak daude Osakidetzako Osasun Mentaleko Zentruetan. Larrialdi kasuetan, aldiz, 24 eta 72 ordu arteko itxaronaldiak daude.
Lau hilabete daramatzagu greba mugagabean, hitzarmen propio baten eta lan-baldintza duinen alde. Lau hilabeteko greba honetan, udaltzainek piketeetan bortizkeriaz zapaldu gaituzte, hirian jarraitzen gaituzten eta mobilizazio bakoitzean zelatatzen gaituzten polizia... [+]
Gipuzkoako Foru Aldundiak eta Donostiako Udalak Oñatiko Arantzazu egoitza eskaini dute maliar migratzaileentzat. Bertan geldituko dira Espainiako Gobernuak haien asilo eskariak ebazten dituen bitartean.
Mugimendu Feministak azaldu duenez, Fermin Muguruzaren kontzertuaren aurretik gertatu ziren erasoak. Horiez gain, beste hiru eraso zenbatu dituzte: hiru gizonak atxilotu ditu poliziak.
Ostiral goizaldean eman du erabakiaren berri Israelgo Gobernuak, hamar orduz luzatu den bilera baten ondoren. Dena den, okupazioa gauzatzeko, gobernu osoaren baiezkoa behar du Netanyahuk: igandean izan daiteke bilera. Segurtasun Kontseiluak, halaber, mugak jarri dizkio... [+]
Sorkuntzarako, gozamenerako eta aldarrikapenerako espazio moduan dute oholtza musikari askok, baina bere ingurumarietan katramilatzen dira sarri, eta espazio "bortitz" bihurtzen da hegemonikoak ez diren gorputz askorentzat. Presio estetikoa, egiteko modu deserosoak,... [+]
Lautadako mamua
Xabier Montoia
Elkar, 2024
112 orrialde
Eleberri labur honetan egileak XIX. mendeko Euskal Herrira garamatza, sekulako sona hartu zuen Juan Diaz de Garaio hiltzailea duela protagonista. Arabako landa guneko jendarte tradizional eta giro hotzean barneratzen... [+]
Joan den astean Trumpek ohartarazi zion Putini hamar eguneko epean Ukrainarekin su-eten akordio bat sinatu ezean, zigor ekonomikoak ezarriko dizkiola. Zelenskik sare sozialetan adierazi du ezinbestekoa dela Errusiako presidentearekin bildu aurretik lehenbizi su-etena... [+]
Manteroekin Bat plataformak eta Mbolo Moye Doole elkarteak elkarretaratzea egin zuten astelehenean Bilbon, azken asteetan poliziak manteroen aurka eginiko eraso "arrazistak" salatzeko. Izan ere, Boubacar Diouf kale saltzailearen arabera, poliziaren jazarpena... [+]
338 hektarea erre ditu astearteko suteak. Nekazarien sindikatuak haserre agertu dira Nafarroako Gobernuak suteak saihesteko ezarritako murrizketekin. Asteazkenean beste sute bat piztu da Artaxoa eta Añorbe artean, baina hura ere kontrolpean dute suhiltzaileek.
Ohartarazi du ChatGPT lanketa emozional “sakonak” egiteko erabiltzea “arriskutsua” izan daitekeela ez duelako erabiltzailearen testuingurua ezagutzen eta “gehiago biktimizatu” dezakeelako.
Urtebetetzeek eta urte aldaketek pilaketa bidezko eragina dute: alegia, banaka, gertatzen direnean, nik ez dut ezer sumatzen. Urtebetetzeetan, ondo xamar egin badut segundo batzuez olgatzen naiz (nire baitarako), nire garunaren zati batek ezin dio utzi zoriontzen dutenean... [+]
Apirilean argitaratu zuen Amorante frantsesa (Susa) Miren Agur Meabek (Lekeitio, 1962). Thriller ukitua du poemen bidez idatzitako nobela deigarriak eta, istorioa fikziozkoa den arren, badu idazlearen aurreko lanak markatu dituen kutsu autobiografikoaren arrastorik. Hortaz,... [+]
Zer: Orquesta de la Comunitat Valenciana.
Zuzendaria: Mark Elder. Donostiako Orfeoia.
Zuzendaria: José Antonio Sáinz Alfaro.
Bakarlariak: Federica Lombardi (sopranoa), Paula Murrihy (mezzoa), Xabier Anduaga (tenorea), Will... [+]