Badirudi memoria ona izatea gauza onuragarria dela pertsonarentzat, baina ez dela komeni, batzuetan behintzat, memoria sozial edo memoria politiko onegia izatea. Batzuetan ez dela ona izaten, alegia, memoriari eragiten hastea, joandako garaiak astinduz eta gertatutako kontuak berrazalduz. Horrela, gauzak hasi dira harrotzen Argentinan Auzitegi Gorenaren epai batek balio gabe utzi dituelako Puntu eta Amaierako Legea eta Beharrezko Obedientziaren Legea. Orain arte, nonbait, amnesia eta amnistia -gauza bera dira- ziren nagusi, eta hemendik aurrera legearen aplikazioa eta memoria ezarriko dira martxan. Hau horrela delarik, esaten dutenez, ia bi mila polizia eta militar epaituko dituzte epaileek amnesia izatetik memoria ona izatera pasatu direlako. Fenomeno horri, hots, amnesia izateari deitu zioten »hitzekin beti bezala sekulako malabarismoak egin ostean» izen bitxi batekin: "Barkamenaren legeak", honekin ulertu behar delarik, beti ere, barkamena eskaintzen zutenak batzuk izango zirela, alde batekoak, baina ez, inola ere, beste aldekoak.

Memoria historikoa dela eta, gai honekin lotuta eta Argentinatik gure arteraino salto eginez, aipatu beharko nuke aditu batek, Bartzelonako Unibertsitate Autonomako irakaslea den Carmen Molinerok, idatzi duena: "Hasieratik, frankismoak ahalegin handia egin zuen memoriarekin loturiko politika berezi bat antolatzen, saiatuz, eskematikoki laburturik esanda, memoria demokratikoa demonizatzen aurrena eta desagerrarazten segidan, modu horretan memoria kolektibo berri bat ezartzeko eta finkatzeko beren postulatuekin bat egitearren". Franco hil eta demokrazia Espainian ezarri omen zenetik nabaria izan da, bakeak halaxe eskatzen omen zuelako, amnesia moduko bat, non komeni baitzen diktadurapean eta gerra zibilean gertaturikoak alde batera uztera, dena ahaztea, amnesia ariketa latza egitea. Baina badakigu urte hauetan guztietan alde batekoek bestekoek baino gehiago ahaztu egin behar izan dutela, eta batzuek hainbeste ahaztu dutela non memoriarik gabe geratu diren, noizbait gertatu zirenak inoiz ez zirela gertatu esateraino ahaztu ere.
Duela gutxi, joan den maiatzaren 22an bete ziren 67 urte San Kristobal gotorlekuko ihesa izan zenetik. Aurten bertan Nafarroako Parlamentuak sinatu du agiri bat Holokaustoa gogoratuz eta, batik bat, nazien suntsipen esparruetan hil zituzten 10.000 espainiar haiek. Nafarroako agintariek, ordea, hitzik ere ez dute esan Iruñean bertan frankismoak izan zuen beste suntsipen esparru horri buruz. 1938ko maiatza hartan 2.487 preso zeuden San Kristobalen goseak eta gaixotasunak jota. Bertan bizitzak ez zuen ezer balio eta berdin zitzaien agintariei egun batean 10 gorpu edota 20 atera behar bazituzten ere. Batere kulparik gabeko jendea zegoen bertan preso, langile ezkertiarrak gehienak beren ideiengatik soilik bertan amaitu zutenak, hauetatik batzuk oso gazteak, asko eta asko jaioterriko inbidiak, gorrotoak, salaketak presondegirako bidean beharrez jarritakoak. Bertan, ohartu bai baina ezin ezer esan edo egin, ikusten zuten presoek nola administrariak poltsikoak diruz betetzen zituen presoen jatekoari lapurtuta -administrari hark harro esaten zuen presoen gantza bere poltsikoetan zegoela-, eta ikusten zuten, baita ere, bertako kapilau bat, apaiza, uhaleria gurutzatua eta bi pistolarekin jantzita oihu egiten ziela... Horrela, maiatzaren 22an ihes egin zuten bertatik 795 presok, eta faxistak atzetik segika hasi zitzaizkien zakur amorratuak bezala. 207 hil egin zituzten bertan inolako gupidarik gabe, hauetatik batzuk aitzurkadaz akabatu ere. Jende asko joaten da Europan barrena sakabanaturik dauden hainbeste suntsipen esparru, kartzela, monolito eta oroitarri bisitatzera. Aldiz, inork gutxik dauka, oraindik ere, San Kristobal presondegiaren berri.

Bai, egia da memoria oso selektiboa dela; ez gara maiz ohartzen, ordea, amnesia ere are selektiboagoa izan daitekeela beste askotan.