Gatzagi berdeak


2004ko maiatzaren 16an
Geure espezieak naturala izateari utzi eta besteak otzandu eta etxekotuz errazenera bizitzea erabaki zuenetik artzaintza da gure kulturaren eta, ondorioz, gure landa edo paisaiaren, oinarri sendoenetakoa. Jo eta su, ardiak jetzi eta gazta egin eta egin ari dira oraintxe artzainak. Gaztagintza artean landareek zer esan handia izan dute beti. Hasteko, esnearen kalitateari dagokionez izugarrizko garrantzia du larrearenak. Nongo belarra, halako gazta. Beheko lurretako aterpetan edo hauen inguruetako belazeetan izaten diren negu partean, udan metatutako jakiak, aleak eta belarrak jaten dituzte, gehien bat, ardiek. Belarra silotan edo bolatan hartzitu gabekoa, soilik ondua bada, gaztaren kalitateak dezenteko plusa izango duela esan ohi da. Gaztagintzan bertan landare ugari erabili izan dira. Kaikuak, irazki, tuta edo murkoak egiteko urkia, gaztaina edo ezkia; malatxetarako gorostia edo ezpela; zumitzak egiteko zumea eta gaztaina; kartolak edo txurkuak egiteko pagoa; gaztandegirako hurritza eta zumea eta gaztaiak ketzeko haltza eta elorri zuria, zuretan. Esnea iragazteko irazkian osin sorta jartzen zen, honen bilo txorrotxetan zikinkeria txikiena ere bil zedin. Esnea ziatu edo gaztatzeko izerdi azidoa duten astalikardua (Silybum marianum), esne-belarrak (Euphorbia sp.) eta ziabelar horia, legar-bedarra edo gatzagi-esnea (Galium verum) etab. erabili izan dira. Gaur egun metalezko ontziak eta gatzagi kimikoak baliatzen dira. Landaren eta kulturaren galera gutxi balitz ere, ahosabaiarena...


Azkenak
2024-03-31 | Julen Azpitarte
Zinearen historiako film-kontzerturik “onena”

Oscar sari andana jaso zuen The Silence of the Lambs (1991) thriller-a zuzendu zuen Jonathan Demme (1944-2017) zinegile estatubatuarrak estreinatu zuen zineak inoiz eman duen kontzerturik onena: 1970eko hamarkadaren erdialdean New Yorken eratutako Talking Heads taldearen Stop... [+]


"Enpresa pribatuen esku utzi da segurtasun publikoaren norabidea"

Ertzaintzaren azken hamarkadako bilakaera teknologikoa aztertu du bere liburu berrian Ahoztar Zelaieta ikerketa kazetari, kriminologo eta ARGIAko kolaboratzaileak. Segurtasunaren industria ikertu eta Ertzaintzarekin duen lotura plazaratu du, La Ertzaintza que viene... [+]


Campi Bisenzioko GKN fabrikan batu dituzte langile borroka eta ekologismoa

2021eko uztailaren 9an jaso zuten kanporatze abisua Campi Bisenzioko GKN lantegiko 422 langileek. Biharamunean berean abiatu zuten fabrikaren okupazioa eta orduz geroztik bertatik dabiltza borrokan, deslokalizazioaren aurkako borroka zena bestelako industria eredu baten aldeko... [+]


Judith Bilelo Biachó
"Erakundeek ez digute lagunduko, guk geure hizkuntzan hitz egitea lortzen ez badugu"

Judith Bilelo Biachó gure artean izan zen iragan udazkenean, Garabideren Aditu programaren karietara. Ekuatore Ginean jaioa (Malabo, Bioko, 1975), bubi etniako kide da, bubiera hiztun eta hizkuntzaren aldeko militantea. Iraganaz bezainbat mintzo da orainaz, geroari... [+]


Eguneraketa berriak daude