Landare eta animalien inbasioa
- Kanpotik etorritako landare edo animali espezieak batzuetan ingurune berrira primeran egokitu ez ezik erraztasun handiz ugaltzen dira. Berauei espezie inbaditzaile deitzen zaie. Inbaditzaileak dira, bertakoak diren espezieak ordezkatzen dituztelako, bertokoak zenbaitetan iraungipen arrisku bizian jarriz.
Mundu mailan orokorrean eta zehazki Euskal Herrian, fauna eta baita landaretzaren banaketak ere aldaketa handiak jasan dituela esan beharrik ez dago. Faunaren alorrean, dibertsitatearen galera izugarria nabaritu da eta landaretzari dagokionez, paisaiaren homogeneizazioa gertatu da. Azken honek eragin zuzena izan du animalia espezien aberastasunaren murrizpenean. Animalia espezie asko dago iraungipen arrisku larrian, hainbat eskualdetan desagertutzat eman direnak ahaztu gabe. Badira espezieak, ordea, sartzapenen eraginez bada ere, dezente ugaritu direnak, zenbait kasutan arazoak sortzeraino. Horixe gertatu da orein, orkatz edo basurdearekin. Nahiz eta espezie zehatz batzuk ugaldu dibertsitatearen murrizpena izugarria izan da. Gaur egun, arazo honen azalpenak agertzerakoan, dibertsitatearen galera, animalia horiek bizi direneko habitat edo ingurunearen desagerpenari egozten zaio, hein handi batean. Baina beste hainbat faktorek ere parte hartzen du espezie hauen desagerpenean. Ezin ahaztuko dugu ehizaren faktorea. Ehizaren bidez hainbat animalia espezie (hartza, otsoa…) galdu da. Gupidagabeko jazarpena jasan zuten, etxe azienda eraso ohi zuten animaliok eta larrutik ordaindu dute.
Espezieak ahitzen joatearen beste faktore garrantzitsua ordea, espezie inbaditzaileena da.
Berez, bisoi europarraren egoerak muga asko topatzen zituen. Ibai arroetako landaretzaren beherakada, kanalizazio, kutsadura eta abar luze baten eraginez, bisoi europarraren habitataren degradazio maila altua izan da. Gainera, honek guztiak, bisoi europarraren populazio isolatuak izatea ekarri zuen. Orain, bisoi amerikarraren etorrerak egoera erabat aldatu du. Izan ere, bisoi amerikarrak europarraren habitat berdina erabili eta konpetentzia erasokorra egiteaz gain, gaixotasun hilgarria transmititzen dio. Bisoi amerikarraren hedapena geldiarazten ez bada, urte gutxiren buruan behin-betiko desagerpena jasango du bisoi europarrak.
Espezie arrotz ugari sartu da ingurunean gizakiaren nahiaren kontra, baina badira espezie asko gizakiak nahita sartu dituenak eta deskalabru ekologiko galantak sortu dituztenak. Ibaietako arrain batzuen kasua da hori. Zenbaiten arrantza gogoa betetzeko, erakunde pribatu eta baita erakunde publikoek ere, ibaietako arrain espezien sartzapenak burutu izan dituzte, ondorio tamalgarriekin. Adibideetako batzuk hauek dira: perka amerikarra (Micropterus salmoides), ortzadar amuarraina (Oncorhynchus mykiss) eta lutxoa (Esox lucius). Lutxoaren irentsi nahia hain da handia, beste arrainez gain, bere espezie kideak ere jateko gai dela. Lutxoa eta perka bezalako arrainek ibai ekosistemaren beste partaideak arriskuan jarri dituzte eta hainbat arrain espeziek beherakada handia jasan du.
Animalia espeziekin ere kontuz. Kanpoko espezierik ez erosi. Erosi baduzu inola ere ez askatu naturan, ondorio tamalgarriak ekarri ditzake eta.
Urrunera egindako bidaietatik animalia zein landare arrotzik ez ekarri, bakoitzak berezko ingurunea behar baitu hazteko.
Gomendio hauek sinpleak izan arren oso garrantzitsuak dira. Espezie arrotzak nahita sartu ala nahigabe ondorioak hor ditugu, eta hondamendi ekologikoaz gain, ondorio horiek kostu ekonomiko handiak ekartzen dituzte.
Europako hainbat unibertsitatetan ikasleek abiatutako dinamikarekin bat egin du IAk, eta hurrengo deialdietara adi egoteko eskatu du.
Arabako Foru Aldundiak adierazi du litekeena dela irailaren 21ean irekitzea epea hautagaien zerrendak aurkezteko.
DBHko 4. mailan eremuka irakastea planteatzen duen curriculum agindua bertan behera utzi du Kataluniako Auzitegi Nagusiak, aurrez Batxilergoan egin zuen gisan. Eremukako proiektuen aurkako salaketa Aspepc DBHko irakasle katalanen sindikatuak jarri zuen.
Erasoaren helburu izan direnak Trumpek proposatutako su-etena negoziatzen ari zirela azaldu du Hamasek. Israelek erasoa baieztatu du, eta Qatarrek “eraso kriminala” kondenatu.
Liskarretan gutxienez hogei pertsona hil dira astelehenean. Astearte goizean, lehen ministroaren etxeari su eman diote manifestariek. Herritarrik gazteenak ari dira protestan, gobernuaren ustelkeriaren aurka, eta bereziki, sare sozialen debekuak eraginda.
Jose Mari Dorronsoro preso politikoak Frantziako Estatuan bete zuen zigorra aintzat hartu ondoren, aske utzi zuten abuztuan, Etxerat elkarteak jakinarazi duenez.
Zuzenean, askok, edo geroago ehunka milioik ikusi ahal izan duten irailaren 3ko Pekineko desfile militar erraldoiak bazuen, bai horixe, mezua. Halako guztiek bezala, esan genezake. Antolatzaileen borondateaz harago doazen mezuak, batzuetan. Mezu horiek zein eta norentzat ziren... [+]
"Erronka izugarria" duen mahaia jarri du martxan Eusko Jaurlaritzak, 50 bat eragilerekin: eskola segregazioa gainditzeko neurriak adostea. STEILAS eta ELA sindikatuek ez dute parte hartu; Jaurlaritzak oinarri dituen politikek segregazioa betikotzen dutela diote.
"Berdela iparralderantz ari da mugitzen, itsasoa berotzeak sardinari ez dio on egiten eta geroz eta gutxiagoa dago, antxoarentzat ona da eta geroz eta gehiago dago, baina txikiagoa da...", dio Aztiko ikerlari Xabier Irigoienek, EITB Datak tenperaturaren gorakadaz egin... [+]
Hirian milioi bat pertsona inguru bizi da egun, eta ez dute nora jo. Pazienteekin eta lanean geratuko direla adierazi du Shifa ospitaleko zuzendariak, eta babesa eskatu dio nazioarteari. Bestalde, gauerdian, Global Summud Flotillako ontzi bati eraso egin dio drone batek... [+]
"Komunikazioan eta gai publikoetan" lagunduko dio enpresari. Lizitazioak manipulatzeagatik isundu izan dute konpainia, eta lotura zuzenak ditu EAJrekin.
Hamargarren urtemuga ospatuko du aurten Nafarroako Azoka Ekologikoak. Berrogei postuko azokaz gain mintzaldiak, tailerrak, kontzertuak eta erakusketak izanen dira
Joan den astean jakinarazi zuten Basque Culinary Centerren GOe eraikina urriaren 20an inauguratuko dutela, eta horren harira, Kaleratzeak Stop plataformak idatzi bat helarazi du komunikabideetara. Bertan, gaitzetsi egin du Basque Culinary Centerreko eraikin berria 20 hilabetetan... [+]