Lea-Artibai, bi ibairen arteko lilura
Itsasoaren eta mendiaren artean kokatutako Lea-Artibai eskualdea hamaika udalerrik osatzen dute: Ispaster, Lekeitio, Ondarroa, Berriatua, Markina-Xemein, Etxebarria, Munitibar-Gerrikaitz, Aulesti, Gizaburuaga, Amoroto eta Mendexa. Kokapen geografikoari esker, zalantzarik gabe Euskal Herrian ingeniaritza hidraulikoko lan gehien biltzen dituen zonaldea da eta uraren erabilera hau agerian uzten dute hain ugariak diren urtegi, burdinola, errota eta dikeek. XIX. mendean zehar burdinola gehienak errota edo zentral elektriko bihurtu izanaren ondorio, ez dago bere instalazio mekanikoak mantendu dituen burdinola bat ere eskualdean, eta errotekin ere antzeko zerbait gertatu dela esan genezake, egun oso gutxi baitira erabilgarri daudenak. Zonaldeko dike eta urtegiei dagokienean, aldiz, bestelakoa da egungo egoera. Izan ere, hauetariko gehienek bere horretan jarraitzen dute eta ezbairik gabe, interes handia pizten dute Lea ibaiaren inguruan kokatutako XVIII. mendeko Pedro Bernardo Villarreal de Berriz lekeitiarraren diseinuek.
Eskualdean barna, baina iparra abiapuntutzat hartuta, Gizaburuaga alderantz abiatu gintezke uraren erabilera elementu eragile gisa hartuta agerian geratzen diren bestelako zenbait txoko eder bisitatzera. Izan ere, ibaiaren biragune baten ertzean kokatuta, eta hainbat zelaiz inguratuta, hamaika eraikin interesgarri ikus dezakegu Gizaburuagako inguruetan. Lehenik eta behin, Laizeko urtegia eta zubia har ditzakegu ibilbidearen oinarri gisa. Laiz-Oleta baserriko errotarentzako urak eusteko harlanduz eginiko kontrahormadun arku-grabitatezko dikea aurkituko dugu bertan. Denbora apur bat izanez gero, patxadan, dikearen alboan kokatutako Laiz eta Errekako baserrietan dauden arkuzko ataripe tradizionalak ikustera hurbil gaitezke, eta gauza bera bi horien aurrez aurre dagoen eta antzina errota izandako Urgitxi baserriarekin ere. Errepidean aurrera egitea erabakiz gero, bestelako interesdun eraikuntza gehiago aurkituko ditugu, hala nola, eta urrutiegi joan gabe, Eretza baserriaren antzinako burdinola eta errota urez hornitzen zituen Eguenbekoa urtegia; biak ere, errota zein burdinola, egun hondarra besterik ez dira. Eta azken urteotan eskualdean gorakada nabarmena izan duen turismoaren adibide gisa, atsedena hartzeko parada eskaintzen dio bisitariari bertatik hurbil dagoen Akuiola landa turismoko baserriak.
Bizkaiko ontzitegi-multzo onenak, eta seguraski baita Kantaurialde osokoak ere, ikusteko aukera Lea-Artibai eskualdean bertan eskaintzen zaio bisitariari. Izan ere, eta kostaldera abiatuz gero, Mendexa eta Ispasterren egurrezko kaskuko ontziak egiten eta konpontzen dituzten artisauen sorta oparoa bisitatzea merezi du. Isuntzako zubiaren alde bietan kokatuta, tamalez galbidean dagoen, baina erabat ikusgarria den jarduera ezagutu daiteke. Poste soil batzuen gainean jarritako estaldura handiez osatuta, inolako itxidurarik gabe, ontziak itsasoratzeko arrapalak dituzte bertan. Sarritan gainera, arrapala hauetan ontziak jasotzeko errailak ere ageri dira. Ontzitegion egiturak XIX. mendearen bukaeran eta XX.aren hasieran berriztatu zituzten, Erdi Aroko instalazio zaharren kokagune berean
MURGA JAUREGIA. Markina-Xemeingo planta irregularra duen etxezar baten aurrean geundeke oraingoan. Jatorriko nukleoa XVI. mende erdialdekoa badu ere, XVIII. mende amaieran hau handitu eta etxebizitza bat gehitu zitzaion, alboan atxikitutako beste puska handi batekin. Eraikinaren fatxada harlanduzko fatxada erabat lisoa da eta etxebizitza altu eta berri hau oraindik ere edertasunaren adierazle da, tenplean egindako errokoko margoen dekorazio hondarrak geratzen baitira bertan. Etxearen jabetzaren barruan dago era berean, etxea goiko bidearekin lotzen duen ehun urteko zuhaitzekin itxitako orube ederra ere, zalantzarik gabe edertasuna areagotzen dion elementu ere badelarik
MALATSEKO SAN MARTIN BASELIZA
Aulestiko Malats auzategian kokatuta, San Martin baseliza dago, eskualdeko landa etxe zaharrenetakoak dauden inguruan, besteak beste, Beti, Beti Goikoa eta Artiz, Erdi Aroaren bukaeran eraikiak eta oraindik ere ate leihoetan arku ojibalak mantentzen dituztenak. Esan bezala, baserrien gune txikitik oso hurbil eraikitako baseliza dugu San Martin, artez inguratutako baseliza gotiko xumea. Teilatua bi isurkikoa du eta honen gainean, harrizko ezpateri txikia ikus dezakegu. Ateari dagokionean, arku zorrotzekoa du, eta gezileiho itsua. Aspaldian, baselizara erreguka joan ohi zen jendea Jasokundearen aurreko astelehenean, eta bertan ura eta gatza bedeinkatzen zituzten.
ILLOROKO SANTA MARINA BASELIZA
Markina-Xemeingo Illoro auzategian dago Santa Marina baseliza xumea. XVI. mendeko eraikinak planta karratua eta puntu erdiko arkua duen sarbidea ditu, eta barrualdean elementu mudejarrak dituen korua ageri da, eta baita gurutzeriazko bobedaren egituraren antza duen egurrezko bobeda ere. Kanpotik so eginez gero, 1638. urtean Domingo Gandiaga arotzak ezarritako egurrezko kanpai-euskarria ikus daiteke burukoari erantsita. Bai kanpaien dorreak, eta baita bobedatxo eta egurrezko koroak ere, aparteko bitxitasuna eta ikusgarritasuna eskaintzen dute. Egun, ondoko baserrikoak arduratzen dira baselizaz, eta beti egoten da zabalik. Eta baserri horretan, egundoko ardi-gazta egin eta saltzen dutela ere aipa genezake.
GERRIKAKO SANTA LUZIA ETA BARRENOKO SAN SALBADOR BASELIZAK
Munitibar eta Gerrikaitzen kokatutako hauek eskualdeko baselizarik zaharrenetakoak omen dira. Kondairaren arabera, 968. urtean ba omen zen Santa Luzian lurperaketak zituen tenplu bat, eta gertakari hori nolabait ziurtatuta geratzen da inguruan agertu izan diren aztarnekin, hilobi monolitiko bat eta XI. mendeko hilobi-estaldiarekin, hain zuzen ere.
Eraikinaren hormetan mozarabe estiloko hiru argiko leiho polit bat ageri da. Orokorrean, bista ederreko inguruneak baselizaren xumetasuna nabarmentzen duela esan genezake
"Oinarrizko premiak bilatzen dituzten bitartean zibilak, haurrak barne, anker hiltzea" salatu dute. Gazan hamabost pertsona hil dira gosez azken 24 orduetan, eta AFP albiste agentziako kazetariek ohartarazi dute euren lankideak gosez hiltzen ari direla zerrendan,... [+]
Subflubialaren behin betiko proiektua onartu zuenez Aldundiak pasa den astean, eta dozenaka pertsona batu dira proiektua gelditzea eskatzeko.
2011tik 2021era bitarte egin zituen erasoak, klaseak eman bitartean. Gipuzkoako Lurralde Auzitegiak sexu abusuen delitu bakoitzeko lau urte eta hilabete bat eta hamabi urte bitarteko kartzela zigorra ezarri dio. Horrez gain, 40 urteko gizonak adin txikiko bakoitzari 3.000 eta... [+]
Bide parlamentarioa egin beharko du orain. Lege testu honen arabera, 30 urteko epea ezarriko dute sekretuak desklasifikatzeko, eta 45 urtekoa "goi mailako" sekretuendako. Bakoitza hamabost urtez luza daiteke.
2022an EAEko Justizia Auzitegi Nagusiak ebatzi zuen kuartela Hirigintza Ondare Eraikia Babesteko Plan Berezian sartzea, Voxek jarritako helegite bat onartuta. Gorenak baliogabetu egin du epai hori, eta bidea ireki dio Donostiako Udalari eremu horretan 1.500-1.700 etxebizitza... [+]
Inguratu, iraindu eta besotik heldu eta bultzatu ere egin zutela salatu du Galiziako gida gazteak. Valladolidekoak dira sei pertsona galegofoboak.
Langileak amiantoak eragiten duen minbizi mota bat dauka eta 376.305 euroko kalte ordaina eman beharko diote, EAEko Auzitegi Gorenak zigorra berretsi baitu.
Gasteizko hainbat auzotan ezarri dituzten “Moros fuera de España” kartel eta pegatinak ikertzen ari da Ertzaintza. Irun, Hernani, Barakaldo… Ez dira kasu isolatuak, eta “etorkinen kontura jarraitzaileak irabazi nahi dituen ideologia” ikusten du... [+]
Euskarazko B2 maila dutela ez ziurtatzeagatik Eibarko Egogain zaharren egoitzako lan eskaintza publikotik kanpo utzi zituzten bi langileen alde ebatzi du Donostiako Lehen Auzialdiko 3. Epaitegiak, CCOOk jakinarazi duenez. 2024ko urrian, Gonzalo Pérez Sanz epaileak... [+]
Jesus Maria Gomez Ezkerro 'Txutxo', 2001eko urtarrilean atxilotu zuten, 2021ean hirugarren gradua ezarri zioten, eta 2023ko otsailean baldintzapeko askatasuna eman zioten. 24 urte geroago aske geratu da.
Biolur laborantza ekologikoaren aldeko elkarteak frutazaintza sustatu nahi du eta horretarako egun-pasa ederra antolatu du uztailaren 29rako; hiru proiektu ezagutuko dituzte bertatik bertara: Erroak mintegia Ahatsan (Nafarroa Beherea), Kibbi Sat Donezteben (Nafarroa) eta... [+]
Japoniako goi-ganberaren erdia berritzeko uztailaren 20an egindako hauteskundeek berretsi eta ondu egin dituzte aurreikuspenak: Alderdi Liberal Demokratikoak eta haren ia betiereko aliatua den Komeito konfesional eskuindarrak galdu egin dute Aholkularien Batzar horretan zuten... [+]
Barau kolektiboak beti erdaraz izaten ziren, baraualdi bat euskara hutsean antolatzen hasi ginen arte. Irakurketa dramatizatuak taldean, abestu, dantzatu, arnasketa kontzientea, masaje trukaketa, Bergarako igerilekura jaistea, kanten liburuxka... eta pilota partiduak.
Aurten,... [+]
Xenpelar Dokumentazio Zentroak dokumentazio bilketan sakontzeko aurrerapausoak eman ditu: Bertsozale Elkarteko egitasmoen bilketa prozesuak berrikusi dira eta tokian tokiko eragileekin harremanetan jarrita, eremu horretako jarduna aztertu eta hobekuntzak bideratu... [+]