Gizartea
Ingurumena
Politika
Ekonomia
Kultura
Euskara
Feminismoa
Hezkuntza
Nazioartea
Iritzia
larunbata 2025eko maiatzaren 24an
«EAJ, EA, ARALAR ETA BATZARREK KOALIZIOA EGIN BEHARKO LUKETE»
Aste hauetan asko hitz egiten da EAEko autogobernuaz, Nafarroakoaz ezer gutxi, ordea. Zein da Nafarroako Foru Erkidegoko autogobernuaren egoera?
Edukiari dagokionez, Gernikako Estatutua eta Foru Hobekuntza ia berdinak dira eta EAEko egoera eta Nafarroakoa oso desberdinak dira. Zer da aldatzen dena? Gobernatzen duenaren borondatea. Gertakizun adierazgarri bat gogoratzen dut, Espainiako Kongresuan izan zen, jadanik Aznarren garaian: Kontzertua eta Hitzarmenari buruzko ahalmen batzuk Nafarroari ematearen alde egin zuen PSOEk, eta ahalmen berdinak ezeztatu zizkion EAEri. Jarrera hori nola uler zitekeen galdetuta hala erantzun zuten: «Badakigu nafarrek ez dituztela ahalmenok indarrean jarriko, EAEk bai». Beste adibide bat, poliziarena; antzerako edukiekin, hemen oraindik trafiko eskumenak eskatzen ari dira. Izan dezakeen eskumen mailatik oso behetik dago Nafarroa.
n Uda aurretik PSN zenbait alderdirekin elkartu zen gobernu alternantzia aukerak aztertzeko, besteak beste. Ikusten duzu aldaketarik PSNn?
Egunerokotasunean ez, baina oraingoz horrek ez nau gehiegi kezkatzen, hauteskundeak arte oraindik badago denbora eta. Badirudi UPNtik aldentzeko ahalegina egiten ari dela PSN, eta gainera egitera behartua dago, bestela batek daki non buka dezakeen. Bere desberdintasunekin, baina PSN-n ere PSEn gertatzen ari den antzeko zerbait pasatzen ari da: PPrekiko mantendu den menpekotasuna txarra dela pentsatzen da sektore batean eta hortik aldendu behar dela. Korronte hau indartuz joango den uste osoa dut. Horren ondoren, besteoi dagokigu egoera horri etekina ateratzen asmatzea. Garai batean, PSNko zuzendaritza oso lotua zegoen zenbait txostenekin eta egungo zuzendaritza horien menpekotasunetik aske dagoela uste dut.
n Zein balorazio egiten duzue EAk eta EAJk Foru Legebiltzarrean elkarlanean egindako lanaz?
Oso positiboa izan da. Bakoitzak bere aldetik egin ahal izango zuena baino askoz handiagoa izan da partehartze maila. Dena ez da zerutiarra, baina koalizioa bere zeregina ondo betetzen ari da; horren adibide da ez dugula behin ere bildu balizko krisietako aurreikusi genuen akordioaren jarraipen batzordea.
Beraz, zure ustez datorren urteko hauteskundeetan koalizioa berriz bildu beharko litzateke.
Oraindik asko falta da eta alderdian ez dugu horretaz hitz egin, dena den, nire nahia hori litzateke. Areago, -eta hau nire iritzia besterik ez da- abertzaleek Nafarroan bizi dugun egoeran, koalizio hori oso motza geratzen da. Abertzaleok bost alderdi dauzkagu Nafarroan eta nazionalismo demokratikoa deitzen den hortaz ari bagara -niri ez zait izendapen hori batere gustatzen baina ez diot alternatibarik topatzen-, lau gara. Beraz, EAk eta EAJk beren koalizioaren zabaltzea bilatu beharko lukete.
EA-EAJ-Aralar-Batzarre koalizio bat eratu beharko litzatekeela esaten ari al zara?
Nik horren aldeko apustua egingo nuke. Ez dut besterik buruan, saiatu behintzat egin beharko genuke. Batasunarekin, aldiz, gaur egun oso zaila da halakoak proposatzea, biolentziak arazoak sortzen ditu eta.
Biolentzia egon artean Batasunarekin hauteskunde mailako koalizioa eta halakoak baztertzen dituzu. Eta ohikoan maila desberdineko akordioak?
Ni Lizarra-Garaziko Itunaren defendatzaile amorratua naiz gaur egun ere. Akordio hura oraindik bizirik dagoela uste dut, eta han esandakoan sinesten dut, hura bide egokia zelako. Han, bi fase bereizten ziren: bigarrenak zioen era guztietako akordioak lotu behar zirela sinatzaileen artean, baina era guztietako biolentziarik gabeko eszenategi batean. Agi denez, ez gaude fase horretan, lehengoan baizik, biolentzia eszenategi batean, eta hemen akordiorik ez, baina bai era guztietako elkarrizketak. Hor saiatu behar dugu gaur egun, hitz egin eta hitz egin... eta aritzen bagara helduko gara berriz Lizarra-Garaziren gisako beste garai batera. Hara, su-etenak giroa asko hoztu zuen eta pixkanaka lortu beharko dugu akordio haren atariko elkarrizketa giroa. Baketze prozesuak -begira Irlanda- luzeak dira eta gora behera handikoak, baina elkarrizketaren bidez, hori ziur, helduko gara berriz ere ilusio garaietara.
Hauteskunde girora itzuliz eta gaiarekin amaitzeko, PPk gehiengo osoa lortu zuen Galizian eta 99ko foru hauteskundeetan UPN ere helburu horretatik gertu ibili zen. Ikusten al duzu horren arriskurik 2003ko hauteskundeetarako?
Ez, ez dut horren beldurrik. Nafarroan dagoen politizazio maila ez da EAEn dagoen adinakoa, baina bai Galizian dagoena baino askoz handiagoa. Areago, Galizian eman den emaitza baino hurbilago ikusten dut EAEn maiatzaren 13an eman zen gisako bat. Hau da, Galiziak PPren erabateko arrakasta islatzen du, eta EAEk porrota. Nafarroan ez da ez bata ez bestea izango, baina antzekotasun handiagoa izango du EAEkoarekin Galiziakoarekin baino.
Oinarrizko zer ikasi beharko litzateke Irlandako prozesutik?
Indartsuak boterea du, ahulari dagokio ekimenak mahaigaineratzea, horretarako imaginazioa erabiliz. IRAk borroka armatutik irtenbiderik ez zegoela pentsatu zuelako hasi zen prozesua. Hala ere, Downing Street, Stormont eta horien guztien aurretik abertzaleen arteko elkarrizketa erabakiorrak izan ziren, baina hori IRAk borroka armatuaren bideak ez zuela balio pentsatu izan ondoren. Orduan, Britainia Handiari proiektu fidagarri bat eskaintzeko gai izan ziren indar irlandarrak. Eta horren ondorioz, gobernu britainiarrak egin zuen adierazpen bat esanez ez zuela interes ekonomiko eta estrategikorik Ipar Irlandan. Horrek elkarrizketekin jarraitzea ahalbideratu zuen eta prozesu oso zabal bat zabaldu zuen. Hori da lehen ikasgaia: prozesu oso bat dela. Bigarren ikasgaia, Espainiako gobernuak bereganatu beharrekoa, gobernu britainiarrak Ipar Irlandako herritarrek erabakitzen dutena onartzeko prestutasuna agertu zuen. Eta hirugarren ikasgaia Stormonteko akordioa da, eta honek autodeterminazio eskubidea dauka bere baitan; hori edozein autogobernu baino askoz gehiago da.
Euskal Herrian ere, Irlandan bezala, lurralde zatiketa arazo bat dago, besteak beste. Nondik hasi daiteke konpontzen arazo hori?
Duela 70-80 urte irlandarrek lurralde zatiketa onartu eta independentzia aldarrikatu zutenean ez zuten egoera gustukoena izango, baina hura eman ez balitz, gaur egun seguruenik ez ginateke Irlandaren lurraldetasunaz hitz egiten arituko. Halako kasu batean, nik ez nuke zalantzarik izango, ez nuke arazorik izango EAEren independentzia onartzeko. Urte batzuk beranduago Nafarroako arazoak ere izango luke bere irtenbidea eta helduko ginateke Irlandakoaren gisako irtenbideren batera. Ahalik eta euskal lurralde kopururik handiena bilduko lukeen euskal Estatuaren aldekoa naiz, baina ezinezkoa bada, orduan posible denarekin. Besterik ezin bada, lehen lerroan doazenak aurrera, eta gero etorriko dira gainerakoak.
Lizarra-Garaziko garaian EAJn tentsio batzuk azaleratu ziren. Maiatzeko hauteskundeen arrakastak ezabatu egin ditu, ala egon hor daude baina horrenbeste agertu gabe.
Horiek esamesak dira. EAJren zuzendaritza korpusean ez dago sakoneko desberdintasunik, beste gauza bat da pertsona oso zehatzen batek pentsa dezakeena. Badaude baikorragoak eta ezkorragoak, zuhurragoak eta ez horren zuhurrak, abiadura desberdina dutenak... baina sakoneko desberdintasunik ez dago, norabidea zein den eta noraino heldu behar den, hori ez du inork zalantzan jartzen.
Maiatzeko hauteskundeen ondoren, Joseba Egibar Eusko Legebiltzarreko EAJko talde parlamentarioaren bozeramaile kargutik kentzea eskatu zen. Horrek ez al zuen zerikusirik ikuspegi desberdinekin eta maiatzaren 13tik aurrera egin beharko zen politika desberdinarekin?
Ez, informazio hura nahiko manipulatu zen. Joseba Egibarrekiko eskaera horrek zerikusi gehiago zuen arazo praktikoekin arazo ideologikoekin baino. Egibarrek bere baitan biltzen ditu Legebiltzarreko taldearen eta alderdiaren bozeramaile izatea, eta eskaera alde horretatik egin zen. Eta, egia esan, eskaerak bazuen bere logika, baina inork ez zezan gaizki pentsatzeko edo interpretazio okerrik egiteko aukerarik izan, proposamena berehala alboratu zen. Abiadura gutxitzearena ez dago inoren buruan.
Diozunez, beraz, ez da egia esaten denean EAJn badagoela sektore autonomistago bat eta beste sektore bat soberanistagoa. Askotan, gainera, sektore kontuak Bizkaia eta Gipuzkoarekin lotzen dira.
Gauza horiek ez dute inongo oinarririk. Bizkaiko jende askok Gipuzkoako beste batzuek baino abiadura handiagoa dute eta alderantziz. Gertatzekotan zerbait zera izan liteke, Bizkaiak beste lurralde batzuk baino askoz erantzukizun handiagoa duela alderdia han handiagoa delako. Nafarroan gutxiago gara eta ados jartzea ere gutxiago kostatzen zaigu; Bizkaian asko dira eta erabakiak hartu behar direnean epe luzeagoak eskatzen dituzte. Ez dago besterik.
Datozen hiru urteetan izango al dugu Euskal Herriko lurralderen batean gai garrantzitsu bati buruzko nolabaiteko herri kontsultarik?
Bai, ziur nago, Aznar jauna Margaret Thatcherren garairik onenean dago, baina nazioarteko presioak ez dio utziko berak egin nahi duen guztia egiten. ETA ezingo da izan Europako Batasuneko azken erakunde armatu, terrorista eta abar guztiak, baina Aznar ere ez gatazka bat duen azken Estatuaren gobernuburua.
ETA eta Aznar aipatzen dituzu. Kontsulta bat baino gehiago egon daiteke akaso?
Agian bai, baina Arzalluzek ETAri buruzko balizko kontsultaz esandakoaz ari bazara, hitz horietan agian gehiago ikusi behar da hausnarketa bat aurreikuspen bat baino.
Espainiako Gobernuak esan du bitarteko guztiak jarriko dituela kontsultarik egin ez dadin?
EAEko legealdi hau bukatu aurretik kontsulta egongo da, eta hori oztopatzen duenak gaizki bukatuko du
Irakurrienak
Matomo erabiliz
#1
#2
Xabier Letona Biteri
#3
Jenofa Berhokoirigoin
#5
Tere Maldonado
Azkenak
2025-05-23
Xabier Letona Biteri
Aroztegiko epaiketaren kronika (bosgarren eguna)
Frogarik gabe, zigor eskaera gogorra auzipetuen gainean
Fiskalak eta akusazio partikularrak zazpi auzipetuen zigor eskaerak berretsi dituzte, 46 hilabeteko kartzela zigorra eta 56.000 euro enpresei egindako kalteen ordain gisa. Auzipetuen abokatuek absoluzioa eskatu dute. Epailearen eskuetan geratu da erabakia.
2025-05-23
Maria Ortega Zubiate
Arabako zentral fotovoltaikorik handienari baimena eman dio Espainiako Gobernuak
231.000 panel jarriko dituzte, Arabako hego-mendebaldeko ehun hektareatan zehar: Armiñonen. EUskal Herriko bigarren eguzki parke handiena izango da.
2025-05-23
Gedar
Preso politikoei harrerak egitea debekatzen saiatuko dira berriz Espainiako Estatuan
PPk Senatuan proposatu du, gainera, euskal preso politikoek damua erakutsi behar izateko xantaia areagotzea.
2025-05-23
ARGIA
Arantxa Tapia fitxatu duen enpresak diseinatuko du Jaurlaritzaren mila milioi euroko inbertsioa
Maiatzaren 22an EAEko Legebiltzarrak mila milioi euro zorpetzeko lege proiektua onartu du “zientzian, teknologian, enpresan eta industria sektorean eragiteko”. Naiz hedabideak jakitera eman duenez, Eusko Jaurlaritzak KPMG Asesores SL enpresari eskatu dio plana... [+]
2025-05-23
Irutxuloko Hitza
Aldi baterako alokairu kontratuen “iruzurra” salatu du Donostiako Stop Kaleratzeakek
Donostiako Parte Zaharreko maizter batek 11 hilabeterako alokairu kontratua bost urterako legezko kontratu bihurtzea lortu du.
2025-05-23
Maria Ortega Zubiate
Netanyahuk dio ‘Palestina askatu’ dela gaur egungo ‘Heil Hitler’
Washingtonen Israelek duen enbaxadako bi langile tiroz hilda agertu eta gero egin ditu adierazpenak Netanyahuk. Israelgo Gobernuak zuzenean lotu ditu Washingtongo erasoak eta Europako zenbait gobernuburuk Gazako sarraskiaren aurka egindako adierazpenak.
2025-05-23
Jenofa Berhokoirigoin
Seaskaren baliabideak emendatzeko eskatu diote Frantziako Hezkuntza ministroari Ipar Euskal Herriko parlamentariek
Maiatzaren 21ean bidali diote gutuna Elisabeth Borne Frantziako Hezkuntza ministroari Ipar Euskal Herriko sei parlamentariek. Dagoen ikasle kopurua ikusita, ikastoletarako aurreikusi dituzten lanpostuak "aise gutxiegi" direla deitoratzen dute gutunean. Kexua adierazteko... [+]
2025-05-23
Unai Lomana Uribezubia
Eibarko Udalak jai batzordeari jarritako oztopoak salatu dituzte
Eibarko San Juanetara begira, Eibarko jai batzordeak udal-gobernuaren eta alkatetzaren aldetik jasotzen ari duen jarrera salatu du. JHH Jaixak Herrixak Herrixandakoak batzordeak luzatu proposamenak "arrazoirik gabe" errefusatu dituztela deitoratzeaz gain, Udalak... [+]
2025-05-23
Elhuyar
Ipar globaleko konpainia gutxi batzuk dira baliabide naturalen erauzketarekin lotutako gatazken arduradun nagusiak
Ehun konpainia multinazional baino ez daude baliabide naturalen erauzketarekin lotutako gatazka guztien % 20aren atzean, Bartzelonako Unibertsitate Autonomoak egin duen ikerketa baten arabera. Ikerketak agerian utzi du iparralde globaleko herrialdeetako konpainiak baliabideez... [+]
2025-05-23
Olaia L. Garaialde
“Arau askorekin jaten ikasten badugu, agian ez ditugu gorputzaren beharrak nabarituko”
Mireia Centeno Gutierrez psikopedagogoak haurren elikaduraren inguruko zenbait gako eman ditu; hala nola jatera behartzeak eta jakiak debekatzeak dituen ondorioak aipatu ditu.
2025-05-22
Xabier Letona Biteri
Aroztegiko epaiketaren kronika (laugarren eguna)
Taldean erabakita, dena era baketsuan egin zutela esan dute auzipetuek
Ostegunean auzipetuek deklaratu dute, eta haien adierazpenetatik honakoa laburbildu liteke: Lekarozko plazan edo akanpadan biltzen ziren herritarrek taldean erabakitzen zuten zer egin; oro har, obren eremura joan eta makinen aurrean era pasiboan jarri.
2025-05-22
ARGIA
Bizilagunekin plataformak ‘Donostia Tropikala’ festa egingo du maiatzaren 30ean
Ekimen honekin tonu alai eta ironikoan salatu nahi dute aldaketa klimatikoa eta turistifikazioa elkar elikatzen ari direla, eta horrek "gure hiria eta lurraldea merkatuaren logikaren esku uzten" dituela.
Eguneraketa berriak daude