Euskal Herrian eta mundu osoan XXI. mendeari hasiera ematekotan gaude, ekonomi bolada oparo luzea igaro ondoren. Urtez urte mozkinen marka guztiak hautsiz ibili diren finantza erakundeentzat eta enpresentzat oparoa izan da azken urteotako bolada. Abenduaren 17ko aldizkarian eskaini genituen finantza erakundeen datuak, 2000. urtean eskuratutako bilioi bat pezetatik gorako mozkinekin (40.000 milioi libera), eta oso datu onuragarriak adierazten genituen enpresentzat ere orokorrean.
Mende berriak, 2001. urtean hasiko denak, ordea, ez dirudi aurreko urteak bezain oparoa izan behar duenik, ez behintzat amaitzear dugun 2000. urtea bezain oparoa. Nazioarteko nahiz nazio mailako ekonomi adierazle guztien arabera, hazkunde ekonomikoa mantsotzeaz gainera, puntu bat edo bi gutxiagokoa ere izan daiteke. Hori egoera orokorra izango da, ez Euskal Herrian soilik, baizik eta Espainian, Frantzian eta Europa osoan, eta are mundu osoan ere. Estatu Batu indartsuetan ere berdin izango dela dirudi. Testuinguru honetan langileriak erne ibili beharko du gobernuak eta botere ekonomikoek lan arloan egin nahi izango dituzten berrikuntzei aurre egiteko. Berrikuntza horiek, nola ez, lanetik kanporatzeak merkatzea eta mugikortasun geografiko nahiz funtzionala erraztea izango dute xede.
EUSKAL HERRIA BIDE BERETIK.
Etorkizunerako ekonomi aurreikuspenak aztertzeko garaian, berriro ere geure datu zehatzik ez izatearen hutsunearekin egiten dugu topo, eta lurralde bakoitzaren datuak bereizita erabili beharrean gara, eta horrela ez da beti ondo islatzen benetako egoera. Eta EAE eta Nafarroako estatistikak bereizita baldin baditugu, zer esanik ez Iparraldeari dagozkion datu urriak.
Erreserba Federaleko (Estatu Batuetako banku zentrala) lehendakariak, Alan Greespan-ek, puntu bat edo biren murrizpena iragarri dio munduko ekonomiaren hazkundeari. Ameriketako ekonomian %5,5etik %3ra jaitsiko zela iragartzen ausartu zen. Eta Euskal Herria ere bide beretik doala esan behar. Azken balioespenen arabera, badirudi Espainiako ekonomia -eta azterketa horretan Hego Euskal Herria ere sartzen da- %3an haziko dela, zenbaitek iragartzen zuen %4 edo 4,5aren ordez. Adituren batek dioenez, hazkunde hori "ez dago batere gaizki, euroaren barruan egon ez bagina, aspaldi izango ginatekeen pezetaren balioa jaitsi beharrean eta atzerapen bidean murgildurik".
Merkataritza Ganberen Kontseilu Gorenak hankaz gora bota ditu Eusko Jaurlaritzaren aurreikuspen ofizialak eta, aurten %2,8 haziko den EAEko ekonomia (%4,3 Eusko Jaurlaritzaren arabera) eta %3,9 haziko den Espainiako batez bestekoa, bere ustez, datorren urtean %2,5era eta %3,6ra jaitsiko dira hurrenez hurren, gero berriro ere gora egiteko 2002an %2,9ra eta %3,9ra. Txosten horrek berak, Nafarroari dagokionez, aurten %5eko igoera izango duela adierazten du, eta 2001 eta 2002. urteetarako %4ko hazkundea iragartzen du urte bakoitzean. Txosten horrek, oso eztabaidatua eta kritikatua Eusko Jaurlaritzaren aldetik, zerbitzuen sektoreari leporatzen dio ekonomiaren atzerapena eta, aldiz, aurreikuspen onak egiten ditu eraikuntzaren, ekipo ondasunen eta paper industriaren esparrurako.
Datu hauek ez datoz bat EAEko enpresaburuen edo merkataritza Ganberen beste iragarpen batzuekin, zeren mantsotze bat iragarri arren, %4,4ko hazkundeak ere aurreikusten baitituzte zenbait herrialdetan. Horrela da, esaterako, Gipuzkoako Merkataritza Ganberak bere herrialderako egin duen aurreikuspena. Aldiz, Adegik, atentatuan hildako Jose Mari Korta lehendakariaren heriotzaren eraginpean oraindik, ekonomi egoerak txarrera egingo duela aurreikusten du, "Euskal Herrian dagoen ETAren indarkeria giroaren eta sumindura politiko eta instituzionalaren ondorioz". Nahiz eta hori izan beraien adierazpen nagusia, patronal gipuzkoarrak ondo daki ekonomi egoerak txarrera egiteko badirela beste arrazoi sakonago batzuk. Eta arrazoi horiek, patronalak berak ere aipatzen dituelarik, ondokoak dira: lan eta finantza arloko kostuen igoera, petrolioaren prezioaren igoera eta barneko eskaeraren mantsotzea. Adegik urtero egiten duen urteko koiunturaren txostenean ageri denez, 2001. urteari begira, 2000. urtean baino aurreikuspen okerragoak sumatzen dira, zeren galdetu zaien enpresaburuen arteko %38k ekonomi egoera txarragoa espero du, eta %13k soilik uste du hobea izango dela.
Iparraldeari dagokionez, Frantziako Estatuaren barruan kokatu beste irtenbiderik ez dugu estatistikak aztertzeko. Aurtengo urtea %3,4ko hazkundearekin itxiko dutela uste dute Frantziako agintariek, eta 2001. urterako, Europa osoan bezalaxe, nolabaiteko mantsotzea aurreikusiz, %3 inguruko hazkundea iragartzen dute.
SOLDATA KONTROLA ETA KANPORATZE MERKEAGOA.
Ekonomi Lankidetza eta Garapenerako Erakundea (OCDE) eta Nazioarteko Diru Fondoa (FMI) bezalako nazioarteko erakundeak eta Espainiako Gobernua nahiz Espainiako Bankua hasiak dira datorren urterako aurreikuspen ez hain on horiek baliatzen soldata igoerak neurtu beharraren eta lanetik kanporatzea merkatzearen edo mugikortasun geografiko eta funtzionala erraztearen aldeko mezuak zabaltzeko. Inolaz ere ez da entzuten bankari edo enpresa handiei zuzendutako mezurik beren mozkinak eta dibidenduak apaldu ditzaten, edo enplegua sortzeko eta beren langileen bizimodua eta lan baldintzak hobetzeko erabil ditzaten.
Horrela OCDEren iritziz, hazkundeak goia joa du bere esparruko herrialde gehienetan. Aurten Barne Produktu Gordinak (BPG) %3,5eko igoera izan badu, 2001. urtean %3,1ekoa izango du eta 2002koak %2,8koa. Espainiako Estatuan, berriz, aurtengo %4,1etik, %3,5era eta %3,1era igaroko da ondorengo bi urteotan. OCDEk dioenez Espainiako ekonomiak "berotzeko" arriskua du, eta, beraien ustez, epe laburrean soldaten igoera da arrisku nagusia, prezioen kontrolik eza kontuan izanik (%3,4ko igoera aurreikusiz 2000. urterako, %3,2koa 2001erako eta %2,9koa 2002rako). OCDEren iritziz prezioen eta soldaten arteko gurpil zoro batean harrapaturik gerta gaitezke inflazioa are eta gehiago bultzatuz eta, epe ertainean, produkzio eta lanpostu galera eraginez.
Nazioarteko Diru Fondoak OCDEk aurreikusitakoaren antzeko BPGaren igoera iragartzen dio Espainiako ekonomiari, eta, dagoeneko, jakinarazi dio Espainiako Gobernuari epe ertainera zer-nolako arriskuak dituen. Hala, inflazioa kontrolatzeko eta lehiakortasun galera saihesteko egituren berrikuntzan sakontzeko aholkua eman dio. Lan arloko berrikuntzetan sakontzeko ere eskatzen dio, horretarako, kanporatzeak merkatuz eta mugikortasun geografikoa eta funtzionala erraztuz.
Europako Banku Zentralak (EBZ) ere, batez besteko %3ko hazkundea aurreikusten du euroaren esparruan, Euroaren baliogaleragatik eta petrolioa egiten ari den prezioaren arrapalada geraezinagatik. Honek ere, benetako diru sarrerek jasandako murrizketaren ondorioz, soldatak igotzera jotzearen arriskuaz oharrarazten du. EBZk dioenez petrolioaren prezioen igoera kontuan izanik, soldatak igotzen hastea guztiz kaltegarria izango litzateke ekonomiaren hazkunderako eta lanpostuak sortu ahal izateko, zeren politika monetarioa erantzun beharrean gertatuko bailitzateke prezioek jasan beharko luketen gorako presioari erantzuteko.
Azkenik Europako Batasunak, bere aldetik, mantsotze egoera iragarri dio Espainiako ekonomiari 2001. urterako, batez ere inbertsioei dagokienez, eta BPGaren igoera %3,4koa izango dela aurreikusten du, 2000. urteko %4koaren ondoan.