BEHIA


2000ko urriaren 15ean
Zure babesik gabe independetzia ezinezkoa zaigu
Jakinekoa da aitzakiak egoki jartzea arrazoiak baldar ematea baino eragingarriagoa dela komunikazioan. Zer esan ez dakigunean zer esan asmatzea ez da erreza izaten. Zutabegileoi askotan gertatzen zaigu hori. Gairik apartatu ezin eta jardun eta jardun egin behar zerbait esaten ari garen itxurari eusteko. Neu ere zulo berean eror ez nadin, egokiena adibide bat jartzeari derizkiot. Adibide ezaguna da. Parisko Pedadogia Museoan gordea daukate. Mutiko baten idazlana da eta barkatuko didazue itzulpenaren egokitasunik eza. Gaitzat honako hau ipini zioten: deskriba ezazu ugaztun bat edo hegazti bat.
Eta honako hau da bere idazlana:

"Hontza da idazteko aukeratu dudan hegaztia. Hontzak egunez ez du ikusten, eta gauez satorrak baino itsuagoa da. Egia esan, ez dakit askorik hontzari buruz, beraz, beste animalia bat aukeratuko dut. Adibidez, behia.
Behia ugaztuna da. Sei alde ditu: eskuinetakoa, ezkerretakoa, behekoa eta goikoa. Atzeko aldean buztana izaten du, eta buztanean zintzilik, brotxa. Brotxa honen bidez euliak uxatzen ditu, esnetara eror ez daitezen. Buruak adarrak irteteko balio dio, eta gainera ahoak nonbait egon behar du ezta? Adarrak borrokarako erabiltzen ditu. Azpiko aldetik esnea dauka. Jaisteko moduan ekipaturik dago behia. Jaisten hasitakoan esnea isuri eta isuri hasten da, eta ez da sekula jariorik agortzen. Nola moldatzen diren behiak? Ez dut inoiz ulertu ahal izan. Baina gero eta oparoago ematen dute esnea.
Behiaren senarra idia da. Idia ez da ugaztuna. Behiak ez du askorik jaten, baina jaten duen hura bi aldiz jaten duenez, aski izango al du! Goseak dagoenean urrumaka hasten da, eta isilik badago, barruan belarra daukan seinale. Bere hankak lurreraino iristen zaizkio. Behiek oso garatua dute usaimena, eta ondorioz oso urrutira usaindu ahal izango ditugu. Horrexegatik izaten da mendiko haizea hain garbia!"
Espero dut gozatualdi bat hartuko zenutela. Baina zergatik gertatzen zaigu hain irrigarri mutiko honen idazlana? Egia begibistakoak begibistakoak ez bailiran ematen dizkigulako gehienbat. Ez al da egia behiari hankak lurreraino iristen zaizkiola? Ez al da egia jeisteko moduan ekipaturik daudela? Ez al da egia ahoak nonbait egon behar duela eta behiek birritan jaten dutela, jaten dutena?

Akats txikiren bat salbu, idiarena, Pernandoren egiak eta logika bitxia ( usaimen garatua dute, beraz urrutira usain ditzakegu eta ondorioz mendiko haizea garbia da) konbinatzeak demaio idazlanari grazia. Eta batipat, apaltasuna azaltzen du. Hontzaz ezer gutxi dakienak behiaz idazten hasteko adina zuhurtzia behar luke.
Nik gaur Ibarretxeri jarritako zensura mozioaz idazteko asmoa nuen, baina horri buruz ez dakit asko, eta erabaki dut behiari buruz idaztea. Eta harira datorrenez... Zergatik ez zioten Ardanzari zensura moziorik ipini? Behin, Filipinetan zelarik, Euskal Herrian atentatu bat izan zen. Euskadi Irratirako ari zen zuzenean eta honela adierazi zuen: "Beisu: nik beste munduaren puntatik garbi esan nahi dut...". Beste munduaren puntatik alajaina! Ez munduaren beste puntatik! Konparaketa eginez, idiarena ez da bekatu larria. Eta Ibarretxerena ere ez.


Azkenak
Melisa Pérez, Kairon atxilotua
“Debekatu egin omen dute Gazara martxa, baina guk aurrera jarraituko dugu”

Egiptoko Gobernuak Israelen presioei men egin eta ehunka pertsona atxilotu ditu, Gazara egitekoa den martxa gelditu nahian. Hala ere, milaka lagun martxari hasiera emateko prest jarraitzen dute, Israelen blokeoa apurtu eta genozidioa gelditzeko presioa egin asmoz. Melisa... [+]


AEBtako 1.800 hiritara zabalduko dituzte Trumpen kontrako protestak larunbatean

Dagoeneko 30 hiri inguru batu dira politika migratorioen eta militarizazioaren aurkako protestetara eta larunbaterako 1.800 hiritan dituzte protestak deituta. Los Angelesen egin bezala, hiri horiek ere militarizatzeko xedea aipatu du Trumpek. Guardia Nazionala hedatu dute... [+]


2025-06-13 | Aiaraldea
Kalean bizi den jendearen errealitateari kolektiboki erantzuteko, harrera sarea

Ondo Etorri Laudio Harrera Herria sortu dute, kale egoeran bizi diren pertsonen “bidelagun” izan eta “mugimendu arrazista zein xenofoboen aurka” borrokatzeko. Eskualdeko ikuspegiarekin landu nahi dute gaia, eta “lanean” jartzeko deia egin... [+]


Ustelkeria PSOE-n
Cerdánek kargu guztietatik dimititu du, baina Sánchezek ez ditu hauteskundeak aurreratuko

José Luis Abalos PSOEko ministro ohia eta Koldo García haren aholkulariaren ustezko ustelkeria kasuarekin lotu dute Santos Cerdán, PSOEeko diputatu eta antolaketa idazkaria. Guardia Zibilak Cerdánek Garcíarekin balizko ordainketez hitz egiten duten bost... [+]


Bertsularien Lagunak elkartearen sortzaileetan izandako Mixel Itzaina zendu da, 92 urte zituela

Bertsozalea zen, eta hamarkada luzeetan aritu da bertsoaren plazako zereginetan: epaile eta gai-jartzaile lanetan, saio antolaketetan eta Bertsularien Lagunak elkartearen betebeharretan ere bai. Euskaltzain urgazle izendatua izan zen 1967an, eta ohorezko 2014an.


Ertzaintzako kargu baten semearen drogen testaren desagerpena ikertzen ari da Polizia

Emaitza positiboa eman zuen iragan abuztuan egindako testak, baina Polizia Zientifikoaren laborategira bidali baino lehen Ondarroako komisariatik desagertu zen frogen poltsa.
 


Hernaniko San Juan Preludioa
“Haziak erein nahi izan ditut, gerora emaitza artistikoak jasotzeko”

Ekainaren 14an egingo da Hernanin San Juan jaiak iragartzen dituen 30. Preludio kontzertua. Aurten emakume bat izango du zuzendari musikal: Judith Montero Imaz. Behin batuta hartuko, eta emakumeek musika ondarean egindako ekarpena ekarri du fokupera. Berarekin eta Hernaniko... [+]


Nazioarteko martxako euskal herritarrak Kairotik
“Gu atxilotzen ari dira martxarekin fokua Palestinan jartzen ari zelako”

Kairoko hotel batetik hitz egin du ARGIArekin ostegun goizean Pili Revilla gasteiztarrak. “Edozein momentutan atxilotu gaitzakete”, adierazi du. Solasaldiaren unean Euskal Herritik joandako bost herritar daude atxilotuta, eta nazioarteko dozenaka. Arreta Palestinako... [+]


Subflubiala Ez! plataformak kanpaldia egingo du Leioan asteburuan

Kanpaldiaren helburua "osasuna eta ingurumena arriskuan jartzen dituen eta etorkizuna hipotekatzen duen proiektu jasanezina" geldiaraztea da.


2025-06-12 | ARGIA
Gazarako Martxan parte hartu behar zuten herritarrak atxilotu dituzte, eta dozenaka deportatu

Ekainaren 13an hasi behar duen Gazarako Martxako partaideak atxilotzen ari da Egiptoko Polizia, tartean hainbat euskaldun. Israel Gazan egiten ari den sarraskia salatu eta korridore humanitario bat ireki dadila eskatzeko abiatu dute ekimena mundu osoko 3.000 herritarrek. 


2025-06-12 | Sustatu
YouTubek isil-isilik aldatu ditu gorroto politikak eta genero identitateari babesa kendu

Urte hasieran gertatu zen, urtarril eta otsail artean, Donald Trumpen bigarren agintaldia hasi zenean eta DEI politiken kontrako gurutzada hasi zuenean hark. Baina ez zen izan prentsa-ohar edo iragarpenik. Erabilpen baldintzetan, norbaiten "genero identitatearen eta... [+]


2025-06-12 | Gedar
2022tik hona, gutxienez 68 preso izan dituzte uhalekin loturik EAEko espetxeetan

Eusko Jaurlaritzak 2022an eskuratu zuen Zaballako (Araba), Basauriko (Bizkaia) eta Martuteneko (Gipuzkoa) kartzelen gaineko eskumena, eta ordutik uhalen edo eskuburdinen bidez loturik izan dituzten pertsonen inguruko datu batzuk eman ditu Maria Jesus San Jose (PSE-EE) sailburuak... [+]


Inguma datu-base berritua aurkeztuta ekin die UEUk aurtengo ikastaroei

Udako Euskal Unibertsitateak hogei jardunaldi eta topaketa antolatu ditu ekainaren 11tik hasita hilabete batez, hausnarketari bide emateko eta "arnasgune akademikoa" izateko helburuarekin. Inguma datu-base berrituan unibertsitate mailako jakintza alor ugaritako ia 50.000... [+]


Lanbide Heziketa Dualaren “gezurra” salatu eta egoera aldatzeko eskatu du irakasle talde batek

Espainiako Lanbide Heziketaren legeak egoera larria ekarri duela iritzita, kezka nagusiekin manifestua idatzi du irakasle talde batek eta jasotako sinadurak aurkeztu dizkio Eusko Jaurlaritzako Lanbide Heziketako Sailburuordetzari. “Joan garen ikastetxe guztietan bat egin... [+]


Eguneraketa berriak daude