HEDABIDEEN EREMU ZAILEN LANDU BEHARRA


2000ko uztailaren 02an
Zure babesik gabe independetzia ezinezkoa zaigu
Hiru dira Zuberoan diharduten hedabideak; hirurak Maulen: "Le Miroir de la Soule" hamabostekaria eta Mendi-Lilia irratia enpresa berak kudeatuak dira. Xiberoko Botza irratia dago, bestalde.


"MIROIR" ETA MENDI-LILIA.

1956an sortu zen "Le Miroir" kazeta. Sortzailetakoa izan zen Pierra Udoyren emazteak eta Filipe eta Sophie seme-alabek kudeatua da egun. Hamabostekaria da, eta 4.000 ale zabaltzen ditu. Frantsesez egina da ia osoki. Paris, Bordele, Paue, Suitza eta EEBBetara iristen da.
Mendi-Lilia irratia ere familia honek eta Jean Arlak kudeatua da. 1986an sortu zen. Goizeko 8:00etatik 20:00ak artean hedatzen du bere programazioa. Ez da irrati komertziala. Xiberoko Botzak burutzen duen zerbitzua egiten du baina entzule frankofonoari zuzendua. Zuberoako bizipenak dira irrati honen emankizunen iturriak; kirolek toki zabala ukanik. Jean Arlak Zuberoako kronika historikoa burutzen du igandero eta euskarari leku sinbolikoa eman ere: "Maulen 150 bizizaleek baino ez dute eskuara mintzatzen. Geure erroak frantsesez ezagutarazten entseiatzen gara. Xiberoko Botzarekin osagarriak gara komunikazio eremuan".


XIBEROKO BOTZA.

1982. urtean sortu zen irrati hau. Ellande Etxart da lehendakaria eta Maritxu Castilon administrazio kontseiluaren burua. Berriki, sustengu kanpaina bat garatu du lokal berri baten erosteko. 600.000 libera (15 milioi pezeta) behar du egoitza berri batean plantatzeko. 45 metro koadroko egoitza batean ari dira egun; irratiaren kudetzaileen erronka 2000. urtean, 90 metro koadroko lokal batera aldatzea delarik. 545.000 liberako (14 milioi pezeta) aurrekontua darabil urtean, eta bost kazetari enplegatzen ditu. Irrati honen apustu handiena etorkizunean euskaraz aritzea da, 15 urte behetiko gazteen %5ak baino ez baitaki euskaraz. Hartara, %25 frantsesez egiten du halabeharrez. 8.000 lagunek segitzen du egunero Xiberoko Botza. Euskal Irratiak deitu elkartearen partaide da. Hots, Nafarroa Behereko Irulegi Irratia eta Lapurdiko Gure Irratiarekin batera, euskarazko informazioa hedatzen du Ipar Euskal Herriko etxeetara

MIRAILA EDO ISPILUAREN ATZETIK ZER?
Zuberoan saihetsezinekoa da "Le Miroir de la Soule" hamabostekariaz hitz egitea. Kazeta honek 1956tik dirau, René Elizabide zuberotar enpresariak sorrarazi zuenetik. Elizabidek bere burua gaullistatzat zeukan eta "Le Miroir" bere jarrera eta karrera politikoen zerbitzurako asmatu zuen. Egun, politikari jakin baten eskuko ez bada ere, "Le Miroir"ek hasierako ildoari jarraitzen dio, itxuraz eta edukiz.
Edukin zerbait baduela antzematea zaila da, zinez beste garai bateko kazeta baten tankerakoa baita "Le Miroir". Tamaina handikoa, herrietako berri arruntez (sortzeak, heriotzak, ezteiak eta abar...), eztei argazkiz eta kiroletako albistez osatuta gehien batez. % 98 frantsesez idatzita da. Alabaina, lehen begirada batean, jarrera politiko zehatz baten ildotik dabilela ez bazaio hautematen ere, ohar daiteke mezu politiko ezkutu bat daramala kazeta honek, "subliminal" neologismoaz definitzea egoki litzatekeena.
Mezu hori da, gutxi edo aski, "egon gaitezen beti hautetsien alde, hauen jarreren eta obren oihartzuna eman dezagun, 'polemika' guztiak bazter ditzagun, Euskal Herri txukun eta Image d' Epinal irudi politikoa isla dezagun". Bere sortzailearen ideia politikoei fidel egon da "Le Miroir" eta eskuineko bezala sailka badaiteke ere, frantses 'ezkerrekoek', sozialistek behintzat, ez diote erasiarik botatzeko arrazoirik. Abertzaleek bai, ordea, zeren eta 44 urteotan diharduen informazio ergel eta ahul honek ez baitu ezertarako ohartarazterik eragin.


"JEIKI"TIK "BIZI HATSA"RAINO, IRAUPEN GABEKO SAIOAK.

Egoera tamalgarri honi aurre egiteko asmorik eta saiorik egon da, baina, zoritxarrez, ez dute iraun eta "Le Miroir"en nagusikeria osoak mende erdia ospatzeko aukerarik izan dezake. 1970eko hamarkadan, Frantziako PSko sozialistek eta ugari ez ziren abertzale batzuek "Jeiki!" aldizkaria argitaratu zuten, politikaz, sozial kontuez, laborantzaz eta "Le Miroir"ek erabat tapatzen zituen gauzen berri emateko eta ezkerreko ikuspegi batez aztertzeko. "Jeiki!"k baina, ez zuen luzaz iraun eta geroztik izandako bilakaerek argi utzi dute frantses sozialisten eta ezkerreko abertzaleen arteko elkarlanik ez daitekela egon, hainbeste baitira handi ikuskera eta helburu aldeak. Hala ere, mota horretako bigarren saio bat izan zen 1980tik 1982ra plazaratu zen "Egia" hilabetekariarekin. Bere erredakzio taldea ezkerreko abertzalez, frantses sozialista bakan batzuez eta ekologista-libertario bezala defini zitezkeen bizpahiru lagunez osatua zen. Osakera honekin "Egia"k ez zuen irauterik, baina haren desagertzea "Abil" hilabetekariaren sorrerak ordeztu zuen. "Abil"en erredakzioa, ezkerreko abertzalez soilik osatuta zen eta luzeenik geratu den informazio aldizkari zuberotarra da, 1988 urtera arte argitaratu baitzen.
Abertzaleen eskutik beti ere, sortu zen "Bizi Hatsa" hilabetekaria, baina honek urte bat doi-doi pasatuko zuen. Profesionaltasun eta seriotasunez osatu beharko da hurrengo egitasmoa. Zuberoan informazio osatuago, biziago eta sakonago bat eskaintzeko saio hauek guztiek ez dute porrot egin diruz hazteko nekezia batengatik soilik, baita ere, euren kabuz kazetaritza lanean ziharduten jendeetan oinarrituta zirelakotz. Hasiera batean dena ondo doa, baina denbora pasa ahala, jendea aspertzen da, erredaktoreak gutxitzen dira eta, azkenean, tematsuenek ere etsitzen dute. Ez da, haatik, halabeharrik: Zuberoan idatzizko prentsa serio eta eraginkor bat biziaraz daiteke, profesionalki jardungo duen edo duten lagun baten edo biren inguruan, euren kabuz arituko den talde bat osatuta. Talde honetako kideen eraberritzea sartu beharko da hasieratik proiektu honen asmoetan, odol berria beharrezkoa baita luzaroan jarri nahi den edozerentzako.
Oraingoz, asmo hau obratzekoa da, baina egin egin beharko da Zuberoako errealitateak ez daitezen ispilu makurgarri batez islatuta egon


Azkenak
Espainiako Gobernua Kanarietan dauden 827 asilo eskatzaile lekualdatzen hasi da

Auzitegi Gorenak martxoan ebatzitakoari jarraiki, astelehenean irletatik penintsulako adin txikikoentzako zentroetara lekualdatuko dituzte zortzi asilo eskatzaile. Gobernuak adierazi du adin txikikoen babes sarean integratzeaz arduratuko den etorkinen %90 maliar jatorrikoak... [+]


Getariako Salbatore jaietan emakume baten aurkako “eraso larri” bat salatu, eta egitaraua bertan behera utzi dute

Getariako txosnagunean eta Aian egin dute elkarretaratze isila. Jai batzordeak txosnak itxi zituen.


Gizon bat atxilotu dute Erriberagoitian beste bat hiltzea leporatuta

Gizona Bilorian (Araba) hil dute, ustezko hiltzailea atxilotu dute Añanan (Araba).  


Al Jazeerako bost kazetari hil ditu Israelek

Hildako kazetarietako bat Anas al-Sharif da, palestinarren genozidioa zerrendatik kontatzen dutenen artean ezagunenetako bat. Al Jazeera hedabideak adierazi du Israel errudun dela Gazako sarraskia barnetik azaleratzen duten kazetariak nahita hiltzeagatik, eta horrela sarraskia... [+]


Zarrakazteluko sutea kontrolatzeko lanetan jarraitzen dute suhiltzaileek

Larunbat gauean hasi zen sutea Zarrakaztelu eta Figerol lotzen dituen errepideko pinudi batean. Herritarrentzat arriskurik ez dago momentuz, gobernuak adierazi duenez. Gizakiek eragindako sutea dela jakinarazi du gobernuak.


Emakumeak gizonenak ziren lekuak hartzen

Bizikleta hartu eta errepidera ateratzeko gogoa. Olatu gainean surf egiteak zein sentsazio eragiten duen probatzeko irrika. Mendirik mendi ibiltzearen plazera sentitzea. Mendian, hainbestean, baina emakumeak ez du erraza izan gizonenak izan diren kirol eremuetan sartzea... [+]


2025-08-11 | ARGIA
Editoriala
Hartu edo utzi

Okindegiko ilaran, bi emakume. Itxuraz erdi-ezagunak, hitz egiteko duten moduagatik. Pareko egunkaria hartzeko keinua egin du bietan zaharrena dirudienak, eta zera esan dio besteari: “Dauden albisteekin, agian gaur nahiago izango dut animalien dokumental bat ipini”... [+]


“Gaza militarki okupatzeko plana berehala gelditu behar du Netanyahuk”, esan du nazioarteak

Ostiral goizeko albisteak erreakzio ugari piztu ditu Israelen zein nazioartean. Aurka agertu dira Israelgo bahituen familiak eta NBE. Alemaniak, Israelen aliatu tradizionalak, armak saltzeari utziko diola jakinarazi du.


Pazienteek 25 egun itxaron behar dituzte, batez beste, Osasun Mentaleko Zentruetan arta jasotzeko

25,6 eguneko batez besteko itxaron zerrendak daude Osakidetzako Osasun Mentaleko Zentruetan. Larrialdi kasuetan, aldiz, 24 eta 72 ordu arteko itxaronaldiak daude. 


Non dago Maider?

Lau hilabete daramatzagu greba mugagabean, hitzarmen propio baten eta lan-baldintza duinen alde. Lau hilabeteko greba honetan, udaltzainek piketeetan bortizkeriaz zapaldu gaituzte, hirian jarraitzen gaituzten eta mobilizazio bakoitzean zelatatzen gaituzten polizia... [+]


Oñatiko egoitza batera mugituko dituzte Donostian kale egoeran bizi ziren migratzaile maliarrak

Gipuzkoako Foru Aldundiak eta Donostiako Udalak Oñatiko Arantzazu egoitza eskaini dute maliar migratzaileentzat. Bertan geldituko dira Espainiako Gobernuak haien asilo eskariak ebazten dituen bitartean.


“Intentsitate altuko” bi sexu eraso salatu ditu Gasteizko Mugimendu Feministak ostegun gauean

Mugimendu Feministak azaldu duenez, Fermin Muguruzaren kontzertuaren aurretik gertatu ziren erasoak. Horiez gain, beste hiru eraso zenbatu dituzte: hiru gizonak atxilotu ditu poliziak. 


Gaza Hiria okupatzeko plana onartu du Israelgo Segurtasun Kontseiluak

Ostiral goizaldean eman du erabakiaren berri Israelgo Gobernuak, hamar orduz luzatu den bilera baten ondoren. Dena den, okupazioa gauzatzeko, gobernu osoaren baiezkoa behar du Netanyahuk: igandean izan daiteke bilera. Segurtasun Kontseiluak, halaber, mugak jarri dizkio... [+]


Oholtza denontzat?
Feminista izango da, edo ez da izango

Sorkuntzarako, gozamenerako eta aldarrikapenerako espazio moduan dute oholtza musikari askok, baina bere ingurumarietan katramilatzen dira sarri, eta espazio "bortitz" bihurtzen da hegemonikoak ez diren gorputz askorentzat. Presio estetikoa, egiteko modu deserosoak,... [+]


2025-08-08 | ARGIA
GOMENDIOAK | Sei liburu uda honetarako

Lautadako mamua
Xabier Montoia
Elkar, 2024
112 orrialde

Eleberri labur honetan egileak XIX. mendeko Euskal Herrira garamatza, sekulako sona hartu zuen Juan Diaz de Garaio hiltzailea duela protagonista. Arabako landa guneko jendarte tradizional eta giro hotzean barneratzen... [+]


Eguneraketa berriak daude