Gizartea
Ingurumena
Politika
Ekonomia
Kultura
Euskara
Feminismoa
Hezkuntza
Nazioartea
Iritzia
ostirala 2024ko maiatzaren 03an
"LASTER BURUTUKO DIRA EAE-KO HAUTESKUNDEAK"
- Gasteizko Legebiltzarreko talde sozialistaren eledun berria da ETAk hil zuen Fernando Buesaren zeregina hartu ostean. Bake eta normalizazio prozesua eta eraikuntza nazionala-edota independentzia- ezin direla nahastu adierazi digu Rodolfo Aresek.
Fernando Buesaren hilketak zein neurrian baldintzatu du hauteskunde orokorren ostean PSE-EEk Gasteizko Legebiltzarrean daraman oposizio politika?
Fernando Buesak su-eten garaian "Larria da ETArekin oraindik mintzakidetzarik ez izatea" adierazi zuen astekari honetan. Zer edo zer iradokitzen al dizu bere adierazpen hark?
Esan nahi dut, agian, Buesaren esanean irakur daitekeela, zerbait gehiago egin zitekeela su-eten garaian.
Espainiako Parlamenturako hauteskundeen ostean IU-EBkoek eurekin egin duzuen akordioa traizionatu izanaz akusatu zaituztete. Arabako Jose Vicente Cos batzarkideak, kasu.
Porrot egin duen ituna...
PSE-EE da EAJ traizioz akusatzen duena, bestalde.
PPrekin ondo moldatzen da PSOE. Nola ezkontzen ahal da PSE-EE bezalako alderdi bat PPrekin?
PP eta PSOEren iritziz, Konstituzioak eta Estatutuak gatazkaren ebazpenerako posibilitate mugagabeak eskaintzen ditu. Gatazkak berean dirau, ordea.
Eusko Legebiltzarrerako hauteskundeak aurreratzea posible ikusten al duzu?
Hauteskundeei begira, ez dirudi PSE-EE eskaintza sendoa egiteko gauza denik.
PPren lehendakari bat sustengatzeko prest al dago PSE-EE?
Bestalde, PSE-EEko gazteek alderdia PPren itzalpean bide egiteagatik kritikatu zuten bere azken kongresuan. Ondoren, autodeterminazio eskubidearen eta herri kontsultaren arteko zehazpena egin behar izan zuten. Zehazpen ugari egin behar izan du PSE-EEk azkenaldion.
Hezkuntza sailburu Inaxio Oliverik daraman politika "diskriminatzailea" dela salatu duzue sozialistek. Ez al da gobernuan zinetenean zegoen beretsua?
EITB eraikuntza nazionalaren zerbitzura dagoela kritikatu duzue. Eraikitzea den guztia ez al da legezko eta onuragarria?
Gauza bera esan daiteke TVEri dagokionean.
Pasqual Maragallek ohartarazi duenez, Jose Maria Aznarrek PSOE harritu eta gainditu lezake, "Espainia anitza"ren onarpena praktikan jarriz gero.
Maragallek estatu federal baten posibilitatea ikusten du.
Pasqual Maragallek argitasun gehiago eskatzen dio PSOEri.
Zeregin horretan, eta euskal gatazkaren ebazpenean zehazkiago, PSOE ez al da bere ondarea hondatzen ari, PPren onerako?
ETAren su-eten berri batek ahalbidetu al lezake normalizaziorako prozesua?
Ez dut uste ezertan baldintzatu duenik. Fernando Buesaren hilketa ez da PSE-EEren posizioa baldintzatzen duena. Bai Fernando Buesa eta Jorge Diez bizkarzainaren eta bai Blanco koronelaren hilketek nazionalistek eginiko apostuaren porrota agerian utzi dute; azken urte eta erdian eginiko apostu politikoaren porrota. Nazionalistek Lizarrako Akordioaren alde apostu egin zuten Lizarrako Adierazpena bakea lortzeko tresna eraginkorra zelakoan. Haatik, argi eta garbi geratu denez, ETAk hiltzeko erabakia eta jarduera berriro hartu du eta nazionalisten akordioa erabat baliogabetu horren ondorioz.
Fernando Buesak su-eten garaian "Larria da ETArekin oraindik mintzakidetzarik ez izatea" adierazi zuen astekari honetan. Zer edo zer iradokitzen al dizu bere adierazpen hark?
Su-etena deitu izan zen garaian ETA ez zen sekula geldirik egon. Egia da hiltzeari utzi ziola, baina geldialdia bere barne berrantolaketarako -zoritxarrez gero baieztatu zenez- eta hilketak prestatzeko erabili zuen; Fernando Buesarena, kasu. Hilketak izan ez ziren aldian terrorismoarekin amaitzeko bideak irekiko zirela itxaron zuen euskal gizarteak. Nazionalistek, ordea, bake eta normalizazio prozesu politikoa eta eraikuntza nazionala batera bideratu nahi izan zituzten. Hori akats izugarria izan zen. Horrek euskal gizartea zatitu zuen, baita bakea ahalbidetzeko prozesuaren disenuan demokrata guztion partehartzea eragotzi ere. Gertatu zena gertatu ostean, nire sentsazioa da ETA ez zela sekulan su-etenean izan. Ondorioz, argi dago terrorismoaren arazoa konpontzea zaila dela. Izan ere, berau praktikatzen dutenek ez dute armak uzteko inolako borondaterik. Bien bitartean, beste aldean gaudenon ahaleginek -nahiz batzutan gure jokabideetan huts egin dezakegun- deus gutxirako balio dute.
Esan nahi dut, agian, Buesaren esanean irakur daitekeela, zerbait gehiago egin zitekeela su-eten garaian.
Su-eten garaian -Espainiako Gobernuaren ardura zuenarekiko errespetu handienarekin- PSOEk zenbait unetan iradokizun eta kritika publikoren bat egin zuen su-etenaren kudeaketari buruz. Fernandoren esaldi hori hortxe koka daiteke. Oro har, ordea, PSOEk, su-eten garaian, gobernuaren ardura zutenekiko erabateko leialtasuna eta begirunea erakutsi zituen. ETA eta bere inguruarekiko kontaktuen erritmoak aztertu eta esploratu behar zituztenek beharrezko zuhurtasuna erakutsi zuten.
Espainiako Parlamenturako hauteskundeen ostean IU-EBkoek eurekin egin duzuen akordioa traizionatu izanaz akusatu zaituztete. Arabako Jose Vicente Cos batzarkideak, kasu.
Kritika hori absurdua da. Hauteskunde orokorrak burutu aurretik akordioa egina baitzen Partido Popularrarekin. Euskal sozialistek, eta sozialista arabarrek zehazkiago, Udal eta Foru hauteskundeen ostean iragarria zuten zerrenda bozkatuena errespetatuko zutela; Arabako Batzar Nagusietakoa, kasurako. Gero etorri zen IUrekin sinaturiko ituna.
Porrot egin duen ituna...
Itun hori presaka eta korrika egin zen. Une konkretu batean ilusio handia jarri genuen arren, argi geratu da ez genuela akordioa ongi egin, ezta berbera gizarte aurrean ongi azaldu ere. Edonola ere, EAEri dagokionez, itun horrek ez duela inolako emaitzarik ekarri ageri da. Ez zuen Araban senatorerik lortzea ahalbidetu, esaterako.
PSE-EE da EAJ traizioz akusatzen duena, bestalde.
EAJrekiko gure harremana dezepzionagarria eta zapuzgarria bihurtu da azken bi urteetan bere politika dela-eta. EAJren politika zinez okerra da, arazoak konpontzen ez dituena, herria guztion artean eraikitzea eta euskal gizartearen aniztasuna sendotzea galerazten duena. EAJ batasun nazionalistaren ahaleginean murgildu da, eta gizartea nazionalismo homogeneo batera behartu nahi du. Zatiketa eragiten duen politika hau, berez, porrotera kondenatua dago.
PPrekin ondo moldatzen da PSOE. Nola ezkontzen ahal da PSE-EE bezalako alderdi bat PPrekin?
Alderdi sozialistak ez du inolako konplexurik PPrekin bat etortzeko. Esaterako, euskal herritarron bizikidetzarako markoa estatutua eta autonomia dela esatean, edota etorkizunean bizikidetza ziurtatu dezakeen estatuaren marko juridiko-politikoa gauzatzerakoan ere.Zer esanik ez, PPrekin ezberdintasun handiak ditugu; proiektu ezberdinak defenditzen ditugu. Aurrerantzean eztabaidatu behar dugun guztia eztabaidatuko dugu; bat ez etortzea gauza normala izango da baita ere. Horrela gertatu da Eusko Legelbiltzarreko, Batzar Nagusietako edota Udaletako politika sozial eta ekonomikoan. Gure ezberdintasunak oso handiak dira esparru horietan.
PP eta PSOEren iritziz, Konstituzioak eta Estatutuak gatazkaren ebazpenerako posibilitate mugagabeak eskaintzen ditu. Gatazkak berean dirau, ordea.
Euskal gizartea oso da konplexua. Orain gutxi arte, EAJ estatutuaren garapenaren alde aritu da. Gernikako Estatutuak bizikidetza bermatzeaz gain, Euskadirako inoiz izan ez den autogobernu maila ekarri du. Azkenaldian, ordea, beste bide bat urratzeko erabakia hartu du EAJk. Bere azken biltzarreko ebazpenen arabera, herri hau independentziara eramango lukeen bide subirano batetik nahi du aurrera egin, Konstituzioak eta Estatutuak dituzten aukera guztiak esploratzeari utziz. Estatutuaren markoan gobernatzen ari denak bide horri uzten badio, zailtasunak izango ditu bide berri bat esploratzeko. EAJ esploratzen ari den bidetik ezinezkoa da gatazka ebaztea.
Eusko Legebiltzarrerako hauteskundeak aurreratzea posible ikusten al duzu?
Bai. Laster burutuko dira. Dugun gobernua minorian dago eta egonkortasunik gabe oso zaila dauka akordioak lortzea. Gainera, Juan Jose Ibarretxe lehendakariak bere politika okerra zuzendu ordez, bide beretik egin nahi du aurrera. Zaila du aurrera egitea, hasteko, bere erabakien eta erantzukizunen berri eman behar duelako herritarren aurrean.
Hauteskundeei begira, ez dirudi PSE-EE eskaintza sendoa egiteko gauza denik.
Hauteskundeetarako deia egiten bada PSE-EEk bere proposamen politikoa autonomista eta aurrerazalea egingo du euskal gizarteak dituen arazoak konpontzeko. Ganoraz eta ilusioz aurkeztuko dugu gure hautagaia, euskal herritarren gehiengoaren sustengua jasoko duelakoan, Eusko Jaurlaritza berria gure hautagaiaren inguruan eraikiko denaren itxaropenez. Bestelakoan, Alderdi Sozialistak ez badu gehiengoaren sustengua jasotzen, ez dugu inolako aukerarik baztertzen. Alderdi irabazleak egingo duen politikaren arabera jokatuko dugu sozialistok.
PPren lehendakari bat sustengatzeko prest al dago PSE-EE?
Lehenik herritarrek behar dute botua eman. Lehendakari ez nazionalista izatea -PSE-EEkoa bada hobe- demokrazia sendo baten ezaugarria litzateke. Eusko Jaurlaritzaren alternantzia -ez soilik EAJren lehendakaria ez izatea- heldutasunaren agergarri litzateke. Lehendakari ez nazionalista normaltasun osoz ikusi beharko litzateke, eta ez buruzagi nazionalistek ikusten duten bezala, dagoeneko satanizatua.
Bestalde, PSE-EEko gazteek alderdia PPren itzalpean bide egiteagatik kritikatu zuten bere azken kongresuan. Ondoren, autodeterminazio eskubidearen eta herri kontsultaren arteko zehazpena egin behar izan zuten. Zehazpen ugari egin behar izan du PSE-EEk azkenaldion.
PSE-EEko gazteek hartu zituzten ebazpenak PSE-EErekiko erabateko autonomian egin ziren, baita hedabideetan zabaltzeko komunikazio lana ere. Gero, proposatu zutena argitu eta zehaztera behartuak izan ziren. Gazte sozialistekiko errespetu guztiarekin, PSE-EEk ez du bat egiten herritarrei inolako kontsulta egin behar horretan. Besteak beste, herritarrek hauteskundeetan beren iritzia ematen dutelako; garbi adierazten dute nahi dutena. Dena den, PSE-EEko euskal gazteek zehaztu dute adierazi zutena eta ez du balio polemiketan sartzeak.
Hezkuntza sailburu Inaxio Oliverik daraman politika "diskriminatzailea" dela salatu duzue sozialistek. Ez al da gobernuan zinetenean zegoen beretsua?
Sozialistok izan ginen eskolako ituna bultzatu genuenak, euskararen irakaskuntza eta nomalizazioa ziurtatzea beharrezkoa zelako. Berean, gaztelaniazko irakaskuntza ere jasotzen da. Azken urteotan, hainbat eskuldetan dagoen A ereduaren eskaintza oso da eskasa, ordea. Guraso batzuek zailtasunak dituzte beren seme-alabak sare publikoan gaztelaniaz hezitzeko, kasu askotan behartuta daude ekimen pribatura joateko. Edonola ere, PSE-EEren aldetik ez dago inolako asmorik hezkuntz politika, eskolako ituna sustengatzera eraman zuen politika, alegia, berbideratzeko. Botere publikoetatik erritmo eta eskubideak errespetatu daitezen bermatu nahi dugu. Nork bere seme-alabentzako nahi duen eredua bermatu nahi dugu, besterik ez. Inaxio Oliveri Hezkuntza sailburuak joera handia du euskal gizarteak eskatzen dituen erritmoez haratago joateko.
EITB eraikuntza nazionalaren zerbitzura dagoela kritikatu duzue. Eraikitzea den guztia ez al da legezko eta onuragarria?
Nazionalistek eskubide osoa daukate, beraiek aipatzen duten eraikuntza nazionalari ekiteko. Proiektu edo eredu horrekin bat ez gatozenok, berriz, badugu eskubide osoa ere kontrako oposizioa egiteko eta berau kritikatzeko. Arazoa, ordea, hauxe da: nazionalistak hedabide publikoak erabiltzen ari dira posizio politiko konkretu batzuk indartzeko eta eskakizun zehatzak egiteko. Alderdi konkretu eta bakar batzuen eskakizunak dira eta ez gizarte osoarenak. EITBk gizarte osoaren zerbitzura izan behar du. Guk, ETB zehazki, EAJren zerbitzura egotea salatzen dugu. Datuekin frogatu dugu hori. Batetik, EAJren buruzagien agerpena berari dagokiona baino handiago da. Aldi berean, ETBren informazioan lantzen eta erabiltzen ari den terminologia proiektu nazionalista sendotzeko egina da. Hots, eraikuntza nazionalaren terminoetan egina dago. Hori ez da ETBren funtzioa. ETBk oso eskrupulosoa izan behar du gizarte anitz eta konplexu honetan, gizartea ez da nazionalista soilik.
Gauza bera esan daiteke TVEri dagokionean.
Alderdi sozialista oso kritikoa izan da TVEk eraman duen informazioaren kudeaketarekin, sarritan publikoki salatu dugu. Alderdi bakoitzaren proiektuak alderdi bakoitzaren hedabideen bitartez garatu behar dira. Hedabide publikoak ezin dira egon alderdi politiko baten zerbitzura, gizartearen zerbitzura baizik.
Pasqual Maragallek ohartarazi duenez, Jose Maria Aznarrek PSOE harritu eta gainditu lezake, "Espainia anitza"ren onarpena praktikan jarriz gero.
Hori baieztatzeko, hurrengo urteetan PPk eta Aznarrek gehiengo osoa nola erabiltzen duten ikusi beharko da. Edonola ere, Espainiako Gobernuak autonomien eredua behin-betiko itxi beharko du, bereziki Euskadi eta Kataluniari dagokionean. Behin-betiko itxi beharko du, ez soilik eskuduntzak osatzeko, baizik eta gizarte hauetako gehiengoak onartua izan dadin, eta hori adostasun handienaz egin beharko da. Euskadiko eta Kataluniako gehiengoak Estatuaren marko juridiko-politikoa onartzen du. Egia da, EAEn oraindik minoria bat ez dago gustura oraingo marko honetan; minoria honek EAJ herrestan eraman du azkenaldi honetan eta beste marko juridiko-politiko bat exijitzen du. Espainiako Gobernu batek (konbentzitua nago PPko Gobernuak egingo duena) oraingo marko juridiko eta politikoa defendituko du, edozein kasuan. Etorkizunean egin beharko dena, Konstituzioaren eta Estatuaren garapenaren markoan egin beharko da.
Maragallek estatu federal baten posibilitatea ikusten du.
Estatu federalarena oso auzi eztabaidagarria da. Bide horretatik Konstituzioa aldatu beharko litzatekeelako. Egin behar bada, adostasun handienarekin egin beharko da.
Pasqual Maragallek argitasun gehiago eskatzen dio PSOEri.
Egia da. Sozialistok argitasun gehiagoz zehaztu behar dugu estatu eredua. Batez ere, gure estatuaren ideia ongi komunikatu behar dugu, herritarrek ezagut dezaten guk zer ulertzen dugun estatu nazionalanitzaren ideiaz. Beti ere, Espainiako Estatuaren barne delarik. Hori da gure apustua.
Zeregin horretan, eta euskal gatazkaren ebazpenean zehazkiago, PSOE ez al da bere ondarea hondatzen ari, PPren onerako?
Sozialistok ez diogu gure erantzukizunari uko egiten euskal gatazkaren ebazpenean. Hala ere, guk gatazkaren ebazpenaz berba egiten dugunean terrorismoarekin bukatzeko moduaz berba egiten dugu. Bien bitartean, nazionalistek gatazkarekin bukatzeaz berba egiten dutenean, eraikuntza nazionalaz eta independentziaz ari dira. Arazoa, berez, oso konplexua da. Bake eta normalizazioari dagokionez, ardura ez da alderdi sozialistarena, ez da alderdi demokratikoena, baizik eta indarkeriaren eta armen bitartez beren postulatu politikoak lortzen tematzen direnena. Terroristek eta berauek laguntzen dituztenek proiektu politiko bat defenditzeko armak zilegi ez direla asumitzen ez duten bitartean, ezin zaigu demokratoi gatazka politikoa konpondu ez izanaren ardura politikoa egotzi. Gatazka konpontzearen ardura, kale borroka eta hilketak burutzen eta sustengatzen dituztenena besterik ez da. Horregatik, alderdi demokratikook biolentziaren ebazpena modu estu eta larri batez bilatzen dugun arren, hauxe diogu: ETAk armak uzteko benetako borondatea erakusten ez duen bitartean ez dugu gatazka honen konponbidea aurkituko.
ETAren su-eten berri batek ahalbidetu al lezake normalizaziorako prozesua?
Aurrekoa bezalako beste su-eten batek deskonfiantza eta zalantza asko sortuko lituzke euskal gizartean. Kontua hauxe da: ezin da bake eta normalizazioa eraikuntza nazionalarekin edota independentziarekin nahasi. Bi egitekoak bereizi beharra daude ezinbestean eta, lehen egiteko horretan, ETAk armak behin- betiko utzi behar ditu
OTXARKOAGAKO SEMEA
Orenseko Verin herrian jaio zen 1954an. 6 urterekin etorri zen Bilboko Otxarkoagara. Sendi langile xume baten semea. 15 urterekin hasi zen auzoko elizako taldeetan militatzen eta 18rekin politikan. PSE-EEko Batzorde Eragileko kide eta parlamentario izan aurretik, Bilboko zinegotzia izan zen 12 urtez. Lanbide Heziketako maisua da, 1979. urtetik eszendentzian.
Irakurrienak
Matomo erabiliz
#1
Xabier Letona Biteri
#2
Gorka Bereziartua
#4
Bilbo Hiria Irratia
#5
Azkenak
2024-05-05
Ainize Madariaga
Maskaraden hegaletan
Lehentze franko ditu Pagolako maskaradak: lehentze da Pagola herriak maskaradak ematen dituela; lehentze ere da Kabana pertsonaia neska batek jokatzen duela; lehentze ere da maskaradako txirulariak oro neskak izan direla, Urdiñarbeko barrikaden denboran; lehentze da... [+]
2024-05-05
Nerea Menor
Ghayath Almadhoun
"Alemania nagusitasun zuriaren piramidearen gailurrean dago, eta lehen holokaustoa ukatu zutenek orain Nakba ukatzen dute"
Ghayath Almadhoun-ekin hitz egin dugu Alemaniako zentsura sistemikoaz eta horren ondorioez. Siriako Damaskon 1979an jaiotako poeta palestinarra, Suediara joan zen bizitzera eta egun Berlinen bizi da. Bere poesiak, ia 30 hizkuntzatan itzulia, maitasuna, tokialdatzea eta nortasuna... [+]
2024-05-05
Zigor Olabarria Oleaga
Pertson(alismo)en politika
Sánchez Sánchez Sánchez Sánchez Sánchez. Bost egun errepikaren errepikaz. Enpatxura arte eztabaidatu da “hausnarketa” egun batzuk hartzeak zenbat duen zintzotik eta zenbat jokaldi politikotik. Baina deus ez bere egiteko... [+]
2024-05-05
Maria Ortega Zubiate
Alejandra Burgos eta Karla Guevara, El Salvadorko trans aktibistak:
"LGTBI komunitatea eta emakumeak beti egon gara salbuespen egoeran"
Pasa den otsailaren 24an Egia, Justizia eta Erreparaziorako ekitaldi bat antolatu zuten Bilbon, Mugarik Gabe erakundeak, Bizitu Elkarteak, Feministaldek, Mujeres del Mundok, Zehar Errefuxiatuekin elkarteak eta Colectiva Feminista Para el Desarrollok. Hiru indarkeriak ardaztu... [+]
2024-05-05
Olaia L. Garaialde
Euskara okupatu, marisolasteko
Urtez urte eta belaunaldiz belaunaldi hitzak aldatzen doaz, eta horiekin batera hitzen esanahia. Modu asko daude norbere burua izendatzeko: soropil, biziosa, marioker, ez-binario, maritxu, eta beste. Pertsona sexu-genero disidenteen beharrak asetzeko euskara zikintzeaz eta... [+]
Eguneraketa berriak daude