ALDEKO LEGEAREN IZPIRIK EZ

  • bada ere, lehen legearen mantsotasunak sutu egiten zuen. Nafarroan 1986 urteraarte euskarari eskolarako lege eskubiderik ez zitzaion onartu.

1999ko urriaren 17an
Kazetaritza independenteak herritarren babesa du arnas
Erranen du, liburua denik ere ez dagoela ziur, «

liburua baino gehiago, agian liburuxka da, edota akaso debozionarioa
». Debozio gaitzarekin izkiriaturik dagoela, eta honexegatik.


Amankomunezko historia

Jaso Ikastola laguntzearren ospatuko den aurtengo Nafarroa Oinezen aitzakiarekin otu zitzaion Jesus Atxari ikastolen inguruko liburuxka idaztea: «

Jaso Ikastolako historia soilik idatzi beharrean, haria lehenagotik hartzea pentsatu nuen. Lehendabiziko ikastolak nola sortu ziren aipatu nahi izan dut, nondik nora hasi ziren ikusi, nondik nora joan jakin ahal izateko
». Zuberoako zoko orbelduetan, Arabako ordokietan, Gipuzkoaldeko itsasbazterrean, Lapurdiko etxe ttipi dotoretan, Nafarroako soro idorretan edota Bizkaialdeko industri tximinipetan izan, ikastola guztiek arrunt antzeko bide bat urratu dutela uste baitu zinez idazle ikerlari teorikoak.
«Ogitarteko» baten parera pentsatu idazkia da liburua: «

Egun jendeak ez du digestio luzerik egiteko astirik eta ogitarteko baterako aurkeztu nahi izan dut liburua. Liburu oso erraza da irakurtzeko, gatz eta biperrarekin zipriztindua, bertso batzuk tartekatzen direla, pasadizo xelebre batzuk, marrazkiak eta abar
».


Inoiz ez euskararen alde

Baten irudikotz, nekez sutuko zela zirudien Jesus Atxa, bihotzarekin hitz egin arren, honen dardarari eusten baitio. Aldiz, eukararen erabilera politikoa aunitzetan entzun ohi den lelo-kantua izaki, orduan onartzen du, sutzen dela. «

Aizu, 1970. urtean izan zen lehendabiziko aldia gaztelaniaz gain lege aldetik beste hizkuntzak aipatzen zirela. Ez zen, noski, euskararen aldeko lege bat izan, baina aipamena egon bazegoen. Ordura arte denak debekuak ziren. Eta hau ez al zen euskararen erabilera politikoa?. Espainiak eta Frantziak egin duten guztia politika baino ez da izan. Kontua da politika besterik ez dagoen honetan, alde eta kontrakoak daudela
». Eta hau ikastola guztietan amankomuna da: «

Nik askotan esaten dut izugarria dela nolatan euskarak iraun duen eskolarik gabeko hizkuntza izanik, lege guztiak bere aurka zituela. Pentsa, Nafarroan adibidez 1986 urtea arte euskarari eskolarako ez zaio lege eskubiderik onartu. Atzo arte horrela ibili garela eta gogoratu beharrekoa da
».


Legetan piruetak

Xamurki hitz egiten duenez arras gozatzekoa da bere mintzaira. Nafarroako Ikastolen Federazioak Iruñean duen egoitzan hartu gaitu. Urteak daramatza ikastolen iragana arrotzen eta armairuak lepo bete ditu artxibo, koaderno, agiri eta folioekin. Gordeta dago adibidez 1970. urtean Iruñean lehen ikastola izan zen Irantzukoa zabaltzerako erosi ziren gauzen salneurri agiria. Mila eta hirurehun pezeta aulki, arkatz, borragoma, mahai eta folioetan.
Hartara, legerik ez, aldekoak bederen, eta izan direnean, hauen zirrikituetan ikastolek piruetak egin behar izan dituztela aurrera egin ahal izateko azpimarkatzen du. Kezka ere badu: «

Batzutan pentsatzen dut gaur egun ez ote diren ikastolak lasai samar sentitzen legeetan, inork ez duela ezer eztabaidatzen. Hauek ez dira gure legeak, eta gureak izango bailiran hartu ditugu. Pribatu eta publikotasunaren artean ikastolek jorratu duten erdibide hori baliogarria dela erakutsi dute. Hau ez da Espainiako edo Frantziako legeetan kokatzen. Pentsa, adibidez, zer nolako garrantzia duten gurasoen batzarrek, hauek onartu ezean ez dela ezer egiten. Logse batean aldiz, gurasoen biltzarrek ezer gutxi dute esateko. Honetan jarraitu behar dugu derrigorrez, gure eredua behin eta berriz moldatzen, asmatzen
».
Euskal Herriko herrialde guztietara hedatzen den erakundea izanik begi onez ikusten du halaber: «

Euskaldunon batasunaren kontua dago hemen, denok batera joateko, elkartasunaren bidetik. Horrelakoak beharko genituzke ekonomia, nekazaritza, industri... eremuetan. Mugetaz gaindi
».
Atxa irrikitan uzten dugu noiz urriaren 17ko Nafarroa Oinez iritsiko: «

Nafarroa Oinez, Kilometroak, Herri Urrats, Ibilaldia edota Araba Euskaraz bezalako jaialdietara hainbeste jende inguratzearen arrazoia ikastolen munduak izan duen herrikotasunaren oroitzapen historikoa da, herrietako gizon-emakumeek sortu baitzituzten ikastolak esfortzu handiz»

Azkenak
2025-09-03 | Gedar
Beste sarraski bat itsasoan: 160 bat lagun hilak Mauritanian, ontzi bat hondoratzean

Kanaria uharteetako kostaldera iritsi nahian ari ziren, baina Mauritanian urperatu zen ontzia. Desagerturik jarraitzen dute 100 pertsonak baino gehiagok.


Mirene Begiristain Zubillaga (Ekonomialari feminista):
“Ekonomia zientzia sozial bat da; hortaz, badaukagu aukera nondik joan erabakitzeko”

“Emakume zientzialarien argitan” solasaldi-zikloaren helburua emakume zientzialarien ibilbidea ezagutaraztea da, baita ikertzen duten arloari buruz daukaten ikuspegia gizarteratzea ere, kultura zientifikoa hedatzeko eta eztabaida kritikoa sustatzeko. Elhuyarrek eta... [+]


Marieneko lurren alde, Kanbon mobilizaziora deitu dute larunbaterako

Elkarretaratzea eta asanblada antolatu dituzte azken berriak zeintzuk diren jakinarazteko. Horrez gain, irailaren 9an Baionako auzitegi aitzinean mobilizatuko dira, Marieneko lurraren defentsan aritutako hiru ekintzaile auzipetuko dituztelako.


Valle de Odieta makroetxaldeari 2.272 abelburu gehiago izateko baimena eman dio Nafarroako Gobernuak enpresaren aurkako epaiketaren atarian

Irailean aurkeztu zuen enpresak Caparrosoko makroetxaldea handitzeko eskaera, eta ingurumen baimena argitaratu du gobernuak astelehenean. Asteartean hasi da makroetxaldearen aurkako epaiketa lurrak nitratoz kutsatu dituela leporatuta, eta akusazio partikularra osatzen duten... [+]


Pentsioak osatzea “ez da beharrezkoa” Jaurlaritzaren esanetan, eta herri ekimen legegilea eztabaidatzearen aurka egin du

Maiatzean 145.142 sinadura aurkeztu zituen Euskal Herriko Pentsiodunen Mugimenduak Gasteizko Legebiltzarrean, pentsioak gutxieneko soldatarekin parekatzeko proposamen baten alde. Pentsioak jasotzen dituzten pertsonentzako babesa “dagoeneko sisteman txertatuta”... [+]


Caparrosoko Valle de Odieta makroetxaldea epaitzen ari dira lurrak nitratoz kutsatu dituelakoan

Irailaren 2an hasi da epaiketa Iruñeko Zigor Arloko 2. epaitegian, ustez 2021ean makroetxaldeak haren inguruko lurrak minden hondakinekin kutsatzeagatik. Sasoi hartan Valle de Odieta makroetxaldeko administrazio kontseiluan ari ziren bost pertsona epaituko dituzte. ARGIA... [+]


2025-09-02 | Jon Torner Zabala
Zentral nuklearrak eraisteko Espainiako Gobernuaren diru-partida jada 20.300 milioi eurokoa da

Urtebetean %0,8 handituta (165 milioi euro gehiago), Espainiako zentral nuklearrak itxi eta hondakin erradioaktiboa tratatzeko aurrekontua 20.367 milioi eurokoa da jada, Enresa enpresa publikoak emandako datuen arabera. Diru-partidaren zatirik handiena (17.520,5 milioi euro)... [+]


Mendiko suteak eta basozaintza

Lanbidean urteak daramatzagun basozainok, gogoan ditugu 1989. urtean Euskal Herria bortizki kolpatu zuten mendiko sute handiak. Urtarriletik luze zetorren lehorte latza udazkenean lehertu zen haize bortitzen bultzadaz. Dozenaka sutek beltzez jantzi zuten lurraldea, bereziki... [+]


Lurrikara Afganistanen: gutxienez 1.400 hildako eta herritar andana hondakin artean harrapatuta

6,0 graduko lurrikara bat eta hainbat erreplika izan dira igandetik astelehenerako gauean. Kalte oso larriak eragin ditu herrialdearen ekialdean. Ehunka etxe suntsitu ditu dardarak.


2025-09-02 | Jon Torner Zabala
Abian da ikasturtea Ipar Euskal Herrian, euskarazko eskaintza handituta

Irailaren 1ean hasi dute ikasturtea Ipar Euskal Herrian, euskarazko eskaintzari dagokionez, hainbat berrikuntzarekin. Esaterako, Sohüta eta Luhusoko haur eskola publiko banak euskarazko murgiltze eredua eskainiko dute, eta Hazparneko Armand-David laborantza lizeoak euskaraz... [+]


2025-09-02 | Mikel Aramendi
ANALISIA
Zer ari da gertatzen Indonesian?

Hamar egun baino gutxiagoan, parlamentuko kideek euren buruari esleitutako pribilegio ganoragabeen aurkako ikasle-protestak, polizia-indarrek manifestari bat hil eta gero, benetako matxinada bilakatu dira.


Etxebizitzaren prezioa berriz igo da Donostian: 5.869 euro balio du orain metro koadroak

Maximo historiko berri bat ezarri du Donostiako etxebizitzaren prezioak: 5.869 euro metro koadroko, batez beste. Hori da Higiezinen Jabetzako Artekarien Gipuzkoako Elkargo Ofizialak aurkeztu berri duen txosteneko ondorioetako bat; txostenak 2025eko bigarren hiruhilekoko... [+]


Corellako eskolan D eredua ukatu dute, arrazoirik eman gabe

Nafarroako Gobernuak eskaera egin duten familiei iradoki die "datorren ikasturteari begira" abiatu dezaketela tramitazioa.


Eguneraketa berriak daude