"Bide baketsua emankorra izan da eta horrela jarraituko dugu".


1995eko apirilaren 02an
Inoiz baino beharrezkoagoak dira eskuin muturraren gezurrei
aurre egingo dieten hedabide independenteak
Dawa Thondup, Dalai Lamaren ordezkaria-ri elkarrizketa
"Bide baketsua emankorra izan da eta horrela jarraituko dugu".
Dawa Thondup, Tibeteko Dalai Lamaren ordezkaria Europan
Tibetarrek Txinaren errepresio bortitza jasaten dute. Iraultza sozialistaren ondoren behin-betiko Txinarekin harremana finkatzea baino Txinaren okupazio basatia ezagutu zuen Tibetek. Harrezkero, Thondupek dioskun legez, «errepresioa, kolonizazioa eta kultur galera» egunerokotasun bihurtu dira.
Koka iezaguzu, historia garaikidean, Tibetek gaur egun jasaten duen egoera.
1949an estatu independentea zen, baina Txinak Tibet bere lurralde gisa hartzen zuen. 1951n, Txina eta Tibeten arteko harremanak finkatzeko Beijingera bidalitako ordezkaritzari egindako presioa medio, «Tibeten askapen baketsua bideratzeko 17 puntuen akordioa» sinatu zen. Baina Tibeteko Gobernuaren onespena barik. Harrezkero, errepresio bortitza, gure kulturaren galera etengabea eta ekonomi kolo nizazioa jasan dugu. Behin eta berriro egin ditugu ahaleginak Txinako Gobernuarekin Tibeteko egoera konpondu guran baina alperrik.
Errepresioak milaka heriotza ekarri dizkizue, hala ere erresistentzia baketsuaren alde egin duzue.
1951tik gaurdaino batez ere modu baketsuan erresistitu izan dugu. Nik ezin dezaket esan tibetar guztiak biolentziaren aurka daudenik, Tibeten samin eta amorru izugarria baitago. Baina Dalai Lama da Tibeteko buruzagi nagusia eta bere pertsona oso sustraitua dago herritarrengan, biolentzia ezari buruzko bere iritzia oso indartsua da eta honek eragin handia du herritarrengan.
Baina samin horrek guztiak eztanda egin dezake noizbait.
Ezin da horrelakorik baztertu baina azken 36 urteotan bide baketsua jarraitu dugu, orain arte emankorra izan da eta modu horretan jarraitzeko arrazoi onak dauzkagu. Biolentzia defenditzen den mugimenduetan adimen oreka galtzen da eta honek ezegonkortasuna eta gustura ez egotea dakar. Horrez gain, biolentziak enfrentamendua dakar eta honek esentzia galtzea. Enfrentamendu barik, komunikazioa, elkarrizketa eta harreman onera iritsi daiteke.
Erabili behar du herri batek noizbait biolentzia?
Normalean ez. Indarkeriaren ordaina oso handia da. Oso logikoa eta emozionala da baina hori ez da arrazoi nahikoa, eta gainera gizateriaren aurkakoa da. Hobe da atsegina eta lasaia izatea. Horrez gain, emaitza ez da oso argia, biolentziak biolentzia gehiago dakar eta azkenean arazoaren ikuspegia galtzen da. Aurrera egiteko eta ikuspegi zehatz bat edukitzeko bihotza gorde beharra daukagu.
1992an Dalai Lamak bost puntuko erdibidea proposatu zion Txinari. Txinaren erantzunik ez baina tibetarren artean ikuspuntu desberdinak eragin ditu.
Dalai Lamak dagoeneko esan du puntu hauen ekimenak porrot egin duela eta, akaso, beste zerbait pentsatu beharko dela. Txinak lehengoari eusten dio, hots, Tibet Txina dela eta kitto. Beste jarrerak Tibeten independentzia defenditzen du. Dalai Lamak konponbidea negoziazio batetik etorri behar duela proposatzen du, alegia, ez dela independentzia izan behar baina bai autonomia, horrela Tibetek bere autogobernua izango luke.
Dalai Lamak, erlijio boterea eta botere politikoa biltzen ditu, ez dirudi hori oso demokratikoa denik.
1969ko martxoaren 10ean Dalai Lamak esan zuenez, independentzia eskuratzean herri tibetarrak nahi duengobernu mota aukeratu beharko du. 1992ko urtarrilean Dalai Lamak berretsi egin zuen etorkizuneko gobernuan berak ez zuela zereginik izango eta ez diela Dalai Lamaren ohizko zeregin politikoei helduko. Halaber, txinatarrak erretiratzean, eta konstituzioa egin bitartean, herriak aukeratutako behin-behineko gobernua eta lehendakaria izango direla jakinarazi zuen.
Txinak eraldakuntza handia ezagutu du, nabaritzen al dira aldaketak Tibeten?
Txinan ez dago kanpoan pentsatzen den besteko aldaketarik. Dena den, indar asko oraindik aldatzen ari dira. Tibeti dagokionez, guk kolonizazioa besterik ez dugu ezagutzen, ez dugu aldaketarik ikusten.
LETONA, Xabier
14-15

GaiezPolitikaNazioarteaEstatuak/NaTIBET
PertsonaiazTHONDUP1
EgileezLETONA1Politika

Azkenak
2025-07-18 | Mara Altuna Díaz
Noelia Sánchez Jenkins, gales irakaslea Patagonian
“Galesak bizirik dirau Patagonian”

Zerk lotzen ditu Galesko muino berdeak eta Patagoniako basamortu hotzak? Bada, hil nahi ez duen hizkuntza batek. Noelia Sánchez Jenkinsen arbasoak 1865ean lehorreratu ziren Patagonian (Argentina). Galesetik iritsi ziren, britainiarrek inposatutako zapalkuntzatik ihesean... [+]


2025-07-18 | Gedar
SAPAri 2,3 milioi emango dizkio Espainiako Industria Ministerioak

Gipuzkoako enpresak hainbat kontratu sinatu ditu Israelgo industria militarrarekin, eta diru publikoa jasotzen du ibilgailu elektriko bat garatzeko, Espainiako Gobernuak finantzatutako proiektu baten bidez.


Massive Attack musika taldeak Gazaren aldeko musikarien aliantza sortu du

Ingalaterrako Massive Attack taldeak artisten arteko aliantza sustatu du, hasi berri diren artistei edo Israelen aldeko erakundeen zentsura pairatzen dutenei babesa emateko.


Euskara, katalana eta galiziera Europar Batasuneko hizkuntza ofizial gisa aitortzea babestu dute hainbat unibertsitatek

Espainiako Gobernuak Europako Batzordeari egindako eskaerari Euskal Herriko, Kataluniako eta Galiziako 28 unibertsitatek babesa eman diote. Salvador Illa Kataluniako Generalitateko presidenteak eta Imanol Pradales lehendakariak eskutitz bat sinatu dute eskaerari babesa... [+]


Aurreakordioa erdietsita, Eskirozko BSH enpresa abenduan itxiko dute

Bilera akigarria izan zuten asteazkenean Eskirozko BSHko lan batzordeko kideek eta multinazional alemaniarraren zuzendaritzako kideek: aurreakordioa lortu zuten UGT, CCOO, ATTIS eta Solidarik (17 ordezkaritik gehiengoa dute 12 kiderekin) eta ez dute mahai gainean jarritakoa... [+]


Bizkaia eta Gipuzkoako hainbat hondartza desagertzeko arriskuan daude

Gaztetape (Getaria) eta Muriola (Barrika) hondartzak 2050. urterako desager daitezke Greenpeaceren txostenaren arabera. Itzurun (Zumaia), Karraspio (Mendexa), Isuntza (Lekeitio) eta Azkorri (Getxo) hondartzek hedaduraren erdia gal dezakete.


Iruñeko espetxeko osasun arreta “urria” dela salatu du Salhaketa Nafarroak

Nafarroako Gobernuak espetxeetako osasun zerbitzuaren eskumena eskuratu zuenetik, baliabideak “indartu” dituzten arren, presoek nabarmendu dute ez diela sobera eragin egunerokoan.


‘Eskumenlagoa’

Hezkuntza Sailak 2025-2026 ikasturtearen antolaketa bigarren hezkuntzako ikastetxe publikoetan ebazpena argitaratu du. Urteroko agiria da, uztail hasierakoa; ikasturte-hasierako ebazpena esaten diogu.

Aurtengoan, hauxe jasotzen du euskarazko bertsioak:... [+]


2025-07-18 | Aiaraldea
Gorrotozko delitu salaketa jarri dute Artziniegan eta Udalak “irain arrazistak” gaitzetsi ditu

Artziniegako Udalak mezua zabaldu du gertatutakoa gaitzesteko eta elkartasuna adierazteko irainak jaso dituzten herritarrei.


2025-07-18 | Elhuyar
Neandertalak San Adriango koban maiz ibili zirela berretsi dute, Aizkorrin

Duela bi urte Aranzadi Zientzia Elkarteak neandertalek egindako harrizko tresna batzuk eta haiek jandako animalien hezurrak aurkitu zituzten San Adriango koban. Horrela jakin zuten neandertalek duela 40.000 urte koba hori erabili zutela. Aurten egin duten indusketa-kanpainan... [+]


2025-07-18 | Sustatu
Fitxategi handien transferentziarako alternatibak (WeTransferrekoa ikusita)

WeTransferren baldintza berri gaiztoen aurrean, alternatibarik? Bai, pare bat, edo bien arteko konbinazioa. Enkriptazioa edo/eta Tori.eus zerbitzu euskalduna erabiltzea.


2025-07-17 | ARGIA
Europan espetxean denbora gehien daraman preso politikoa
40 urteren ostean Georges Abdallah askatuko dute uztailaren 25ean

Georges Ibrahim Abdallah, Frantzian 40 urteko espetxealdia igaro ondoren kaleratuko dute. Palestinaren askatasunaren aldeko militantea, Libanoko Frakzio Armatu Iraultzailearen sortzailea izan zen, eta diplomazialari israeldar eta amerikar bana hiltzeaz akusatu zuten. Inoiz... [+]


2025-07-17 | Piztu Donostia
Ez dakigu ahoa ixten

Azken sei urteotan Piztu Donostia eragile sozialaren talde motorra osatu dugunoi txanda pasatzeko unea iritsi zaigu, mila gai eta beste mila fronte zabalik geratzen diren arren.

Duela sei urte Eneko Goiak, PSOEren laguntzarekin, osaturiko Donostiako Udalak bideratzen zuen... [+]


2025-07-17 | Joan Mari Beloki
Ekialde Hurbila sutan

Ekainaren 13an hasi eta 24an amaitu zena “12 Egunetako Gerra” bezala ezagutuko da aurrerantzean. Gauza harrigarri batzuk gertatu ziren bertan, pentsaezinak ordura arte. Nahiz eta lerro hauek idaztean egun gutxi igaro diren bukatu zenetik, ondorio batzuk atera... [+]


Eguneraketa berriak daude