«Herri osoak parte hartu du»


1992ko uztailaren 26an
Inoiz baino beharrezkoagoak dira eskuin muturraren gezurrei
aurre egingo dieten hedabide independenteak
Junes Casenave-Harigile, «Santa Kruz» pastoralaren idazlea
«Herri osoak parte hartu du»
Uztailaren 26an eta abuztuaren 9an, Zuberoako Santa Grazi baserri herrian, Junes Casenave Harigilek idatzitako "Santa Kruz" pastoralaren bi emanaldiak burutuko dira. Jean Pierre Errekalt izango da errejenta eta doinuak Beñat Axiarik eginak dira.
ARGIA. Noiz eta nolatan ekin zenion Santa Kruz apaizaren bizitza pastoral moduan kontatzeari?
JUNES CASENAVE-HARIGILE. Duela hiru bat urte idatzi nuen eta idatzi nuen bezala emanen da, hiru orduz. Ene ustez, ez dugu ezagutzen Euskal Herriaren historia eta emeki emeki herri guztiak, ez jakintsuek soilik, behar du bere historia ezagutu. Eta ez arrotzek ikusten duten bezala. Beraz, gure historiaren hainbat pasarte kontatzen hasteko, Zumalakarregi hautatu nuen, lehen karlistadaren adierazgarri. Eta bigarren karlistadaren berri emateko, Santa Kruzen bizitza kontatzea iruditu zitzaidan egokiena.
A. Nola ezagutu zenuen apaiz gerrilariaren bizitza?
J.C. Gazte nintzelarik irakurri nuen Santa Kruzen bizitza eta markatu egin ninduen. Geroztik barneratu egin dut eta bai zenbait liburu –gehienak erdaraz– irakurri ere. Gaia ikertu beharra dago eta lan gaitz honen ondoren idazten hasi.
A. Pertsonaia nagusiak gerlagizonak behar dute izan?
J.C. Hori ez da hala. Edozein izan daiteke. Eta pastoraleko borrokak errito dira, ez benetako borrokak. Pastorala herriari konfidantza egiteko idazten da. Pastoraletan gauzak ez dira esaten, iradokizunak egiten dira eta jendeari pentsatzen utzi behar zaio.
A. Nola prestatu duzue pastorala?
J.C. Urtarrilean hasi ziren ikastaldiak. Bazen zenbait urte Santa Grazik pastoralik antolatzen ez zuela eta dantzariak eta arizaleak behar izan ditugu prestatu. Herri osoak parte hartu du hilabete hauetan.
A.- Zeintzuk izan dira errejentaren lanak?
J.C. Arrunki, bera da zuzendaria, arduraduna. Baina Jean Pierrek beste lanak ere egin behar izan ditu dantzak eta hitzak irakatsi, kantak gidatu. Usu ikusi dut eta aholkuak eman dizkiot. "Zumalakarregi"n bigarren errejenta izan zen eta iragan urteko "Xalbador"en lehen aldikoz bete zuen lan hori.
A. Denbora luzea emate al da pastorala idazten?
J.C. Lan luzea ematen du dokumentatzeak pastorala historiari leial idatzi behar bait da, egiaren arabera Galdegiten eta liburuen irakurtzen ematen dut nik denbora luzea. Dokumentazio hori barneratuta, jokaldiak kronologikoki idaztea ez da zaila.
A. Zenbat pastoral idatzi duzu?
J.C. Bederatzi idatzi ditut eta oraino lau izan dira emanak -"Santa Grazi", "lbañeta", "Pette Basaburu" eta "Zumalakarregi"–. Eta "Santa Kruz" pastoralaz gain, beste lau ditut idatzirik: "David errege", "Judith", "Agota" eta "Maitena Basabürü".
A. Pastoral idazle zaharren ondoren demagun Marzelin Hegiaphal edo zu zeu, ba al da jarraitzailerik?
J.C. Bada hainbat kulturgizon pastoralik idatzi duena Jean Mixel Bedaxagar, Roger Idiart, Pierpol Berzaitz, Jean Louis Davant, eta abar. Ez dut kritikarik egin nahi, baina zuzen behar da atxiki pastoralen legea, eta pastorala besterik ez dela oharterazi nahi dut; esan nahi bait da genero bat dela eta pastoral bat behar dela idatzi, ez ordea kantaldi edo opera baten moduan. Besterik egiten bada, ondo egongo da, Zuberoa aberastuko da, baina ez da pastorala izanen.
Ni prest nago laguntzarik emateko; eta lan baten egiten ari naiz pastoralaren legeei buruz, erakusteko nola behar den egin.
A. Kontrako iritziak entzun dira pastoralaren emanaldiak Zuberoatik landa burutzeagatik. Zer deritzozu?
J.C. Ni beti ados izan naiz ahal bezain heda dadin pastorala. Eta aberastasunik badugu Zuberoan, Euskal Herri osora behar dugu zabaldu. Batzuek ez dute hala ikusten, baina ezin gara atzera beha geratu.
Ritxi Lizartza
42, 43


GaiezKulturaAntzerkiaPastoralak
PertsonaiazCAZENAVE1
EgileezLIZARTZA2Kultura

Azkenak
Itsas salbamenduak 236 pertsona erreskatatu ditu Kanaria Handitik 429 kilometrora zegoen txalupa batetik

Sahara hegoaldeko gizonak, emakumeak eta adin txikikoak zeuden txalupan. Merkataritza ontzi batek jitoan zebilen txalupa ikusi, soka bat lotu, eta laguntza eskatu zuen.


2025-08-25 | ARGIA
Dani Larrea euskaltzalea hil da, Emun kooperatibaren sortzailea

Gaixoaldi baten ondorioz, 65 urterekin hil da Daniel Larrea Mendizabal. 


Gazte boluntarioak frankismoko memoria berreskuratzen

Azken zortzi urteotan 30 bunker inguru berreskuratu dituzte dozenaka gazte boluntariok; Baztanen, Otsondon, izan da azkena. Ana Ollo kontseilariak bisitatu du auzolandegia eta gazteen ezinbesteko lana txalotu eta eskertu du.


2025-08-25 | Euskal Irratiak
Zigor Akixo
“Euskal Herriari, Miarritzeko herriari eta itsasoari atxikia zitzaion Maite Maniort”

95 urte bete zituela zendu zen Maite Maniort Hennebutte, 2025eko uztailaren 10ean.


Jose Manuel Gorospe zendu da, Euskadiko Filmategiko sortzaileetako bat

Jose Manuel Gorospe Meagas aktore eta kultur ekoizle donostiarra zendu da, 81 urterekin, Madrilen. Bizitza osoa antzerkiarekin eta ikus-entzunezkoen munduarekin era batera edo bestera lotuta pasatu zuen Gorospek, eta, besteak beste, Euskadiko Filmategiaren sortzaileetako bat... [+]


Hegazkinez bidaiatzea trenez baino 26 aldiz merkeago izan daiteke Europan

Europa barruan hegaldiak hartzea trenez bidaiatzea baino 26 aldiz merkeagoa izan daiteke, 31 herrialdetako 142 ibilbidetan oinarritutako Greenpeaceren ikerketa baten arabera. Hegaldien zerga pribilegioei egotzi die desparekotasuna, eta trenbidea merketzeko neurriak eskatu ditu.


Belfasteko Kneecap musika taldea jo-puntuan: epaiketak, zentsura, jazarpena...

Israel Gazan egiten ari den genozidioaren aurkako mezuak adierazteagatik mota askotako errepresioa jasan du Irlandako Kneecap musika taldeak: Liam Óg Ó hAnnaidh kidea asteazkenean epaitu zuten, Londresen emandako kontzertu batean Hezbollah miliziaren bandera... [+]


Gutxieneko soldata propioaren alde 138.495 sinadura lortu dituzte sindikatuek

ELA, LAB, ESK, Steilas, Hiru eta Etxalde sindikatuek aurkeztu dituzte Herri Ekimen Legegilearen sinadurak Eusko Legebiltzarrean. Orain pilota alderdien teilatuan dagoela esan dute, eta herritarren borondatea kontuan izatea eskatu diete.


Gazako genozidioan hildakoen %83 zibilak dira, Israelgo armadaren datuen arabera

Israelgo armadaren barne agiri batean agertzen diren datuek diote Gazan hil dituzten sei palestinarretatik bost zibilak direla, azken hamarkadetan aurrekaririk ez duen sarraskia izanik. Israelgo zerbitzu sekretuek maiatzean zioten armadak Hamaseko eta Jihad Islamikoko 8.900... [+]


Sexu erasoak “kopuruz eta intentsitatez handitu” dira Bilboko Aste Nagusian

Bilboko Konpartsek elkarretaratze jendetsua egin dute Arriaga Antzokiren aurrean azken egunetako eraso sexisten aurka egiteko. Konpartsek adierazi duten arabera, erasoak kopuruz eta intentsitatez handitu dira. Aste Nagusiaz gozatzera gonbidatu dituzte herritarrak, eta... [+]


Kartzelan jaioa eta Israelek eraila adin nagusitasunera iritsi aurretik: Youssef Al-Zuqen historia

Youssef Al-Zuq munduko preso gazteena izandakoaren bizitza Gazako zigor zikloaren ikur da. Al-Zug 2008an jaio zen kartzelan, ama atxilotu eta epaiketarik gabe espetxeratu ondoren. Uztailaren 12an hil zuten Israelen bonbardaketa batean.


Oporrak ere gaixotasun?

Abuztua heldu zaigu, irakurle. Oporretan zaude eta zuretzako denbora gehiago daukazu? Edo agian ez daukazu denborarik, oporrak planez bete dituzulako? Edozein modutan, kontuz! Egungo bizimoduaren psikologizazioak edonon sailkatzen ditu sindrome berriak, eta oporraldiak ez daude... [+]


Txikiren eta Otaegiren mural bati eraso egin diote Durangon

Durangoko Ernaik salatu du Txiki eta Otaegiren muralaren kontrako erasoa. Ostegun arratsaldean murala berregiteko dei egin dute.


Eguneraketa berriak daude