Begoña Lalana: "Lege berriak delituen zigorra besterik ez du aldatuko"


1989ko martxoaren 19an
Kazetaritza independenteak herritarren babesa du arnas
Begoña Lalana abokatuari elkarrizketa.

Bortxaketak, gehigikeria sexualak, eskandalu publikoak...
Begoña Lalana: "Lege berriak delituen zigorra besterik ez du aldatuko"
Denbora gutxi barru, kode penalean egingo diren aldaketa batzuk medio, bortxaketa eta gehiegikeria sexualen legeak aldatuak izanen dira. Hau dela-ta, mugimendu feminista eta zenbait abokatu taldek berehala altza dute aurkako botza, beren eritziz, aldaketek, egungo legeak zigortzen ez dituen hainbat eta hainbat kasu bere horretan uzten dituelako. Halaxe mintzatu zaigu Begoña Lalana abokatu madrildarra.
ARGIA: Zergatik kode penalaren aldaketa hau?
BEGOÑA LALANA: Oso estankatua dagoelako. Gizartea aldatu egin da eta beti bezala legeak dira azkena aldatzen. Argi dago jendearen pentsamendu eta legeen artean bete behar den zulo haundi bat dagoela. Arazoa sortzen da zulo hori isten ez dutenean edota lastoz betetzen dutenean.
A: Zeintzuk dira egiten diren aldaketak?
B.L.: Bueno, proiektuak oso lege desberdinak ikutzen ditu, baina delitu sexualei dagokienetan, bortxaketa eta gehiegikeria sexualak baino ez ditu aldatzen. Orokorrean, aldatzen dena delituen zigorrak dira, besterik ez.
Legalki, bortxaketa alu sartzea edo alu penetrazioa bezala ulertzen da eta ez ditu beste kasu batzuk bortxaketa bezala kontutan hartzen, ipur sartzea adibidez, ez da bortxaketa kontsideratzen, eta ondorioz, bortxaketa emakumeak bakarrik jasan dezake.
Legearen arabera bortxaketa alu sartzea da, hau da, zakila aluan sartzen denean. Logika hau jarraituz arrazoi fisiologikoengatik zakila aluan kabitzen ez denean (6 urtetako ume baten kasuan adibidez) ezin daiteke bortxaketarik egon. Era berean bortxaketarako gauza bat erabiltzen denean, aluan makil bat edo beste objetu bat sartzen denean ezin da ere legalki bortxaketa kontsideratu. Arlo honetaz proiektuak ez dio ezertxo ere.
A: Eta beste delitu sexualak berdin mantentzen dira proiektu berrian?
B.L.: Bai, estrupoa, bahiketa eta eskandalu publikoen legeak ez dituzte aldatzen. Azken hau gaur egun oraindik delitutzat jotzea pasada bat iruditzen zait.
A: Eta delituen zigorrei buruz?
B.L.: Horra hor beste akats bat, legearen eta proiektu honen arabera,alu sartzeak zigorrik haundiena merezi du, torturak, objetu batekin bortxatzeak, umeen bortxaketak (fisiologikoki zakila sartzen ez denean), etab, bigarren maila batean geratzen direlarik. Azkeneko kasu honetan gainera, argi dago orokorrean jendearentzat okerragoa dela ume baten bortxaketa nagusi batena baino.
A: Proiektu honek "Delitos contra la honestidad" delakoa ere ikutzen du. Ba al dago aldaketarik maila honetan?
B.L.: Ez, eta tituluaren izenak garrantzia haundia du delituen esanahi guztia kondizionatzen duelako. Teknikoki, aldaketak ez dauka konplikaziorik "pertsonen kontrako delitu" bezala izenpetu daitezkeelako. Izugarrizko arazoa da tituluaren izena berdin mantentzea. Onestasun kontzeptuaren logikaz alu sartzea ipur sartzea baino txarragoa da eta ondorioz kondena haundiagoa dauka, ipur sartzea alu sartzea baino askoz zakarragoa izan daitekeen arren.
Baina defendatzen edo gertatzen dena emakumearen onestasuna da eta emakumearen onestasuna legeak egiten dituztenentzat aluan datza betidanik. Bestalde, orain dela urte batzuk, norbaiten onestasunaren aurka joateko beharrezkoa zen horren frogatzea, bestela ez zegoen deliturik. Horren arabera putek ezin zitezkeen legalki bortxaketa biktimak izan, beraien onestasuna jadanik galduta zutelako, eta ondorioz, puta bat bortxatzen zuenak ez zuen zigorrik izaten. Ezin zen pertsonaren onestasuna atakatu onestasunik ez zegoenean.
Horrela bortxatutako emakumea komisaldegira salatzea zihoanean, nobioa edo lagunarekin harreman sexualak izaten zuenentz galdetzen zioten (ze onestasun izango zukeen ba, ezkontzatik at erlazioak zituen neska batek?) Egun, gauzak zerbait aldatu dira eta puta bat bortxatzea delitua da, baina badaude onestasun kontzeptuaren beste ondorio batzuk, probokazioarena adibidez.
A: Probokazioarena gainera legeen ondorio edo deribazioa izateaz gain, arazo soziala da ere, ezta?
B.L.: Bai, noski. Egun, epaileek ez dute bortxaketa sententzia batean biktimak probokatu zuela esaten (beno, orain dela aste pare bat izan da honelako bat Katalunyan). Baina emakumea bortxaketa salatzera komisaldegira doanean sekulakoak pasa behar izaten ditu eta kale mailan berdina gertatzen da. Ez dira batere arraroak honelako komentario eta esamesak: "Nori okurritzen zaio gauez kale ilun batetik bakarrik joatea, eta gainera honelako jazkeraz?"... Ondorioz emakume asko errudun sentitzen dira, arazoa bikoizten delarik (bortxaketa jasan eta gainera errudun sentitu).
A: Abusu desonestuen kasuan biktimak akusatua barkatzen badu, honek ez dauka zigorra bete beharrik. Zer gertatzen da proiektuaren ondoren?
B.L.: Gauzak berdin geratzen dira. Erreforma honek gaur egungo Kode Penalaren espiritu bera mantentzen du, zeinak era berean 1944ko kodearen espiritua galdu zuen. 1944ko eta gaur egungo kodearen artean badaude zenbait desberdintasun, noski. 44koan, posible zen bortxaketa kasuan barkatzea eta orain ez. Kuriosoa da gainera barkamenerako legeak jartzen zuen baldintza, akusatuak barkamena lortzen zuen biktimarekin ezkontzen zenean. Hau guztiz aluzinantea zen, oso erraza zelako, herri txikietan batez ere, 'Pako' tabernariak herriko neska bat bortxatzerakoan eta haurdun uzterakoan, neskaren gurasoek Pakorekin ezkontzera behartzea, familiaren ohorea zikindua ez izateko.
Orain, aurrez esan dudan bezala, ezin da bortxaketa kasuan barkamena lortu, baina oso posiblea da legeetatik at horrelako gauzak gertatzea, presio sozialengatik eta arazoetan ez sartze arren, bortxatutako neska bortxatzailearekin ezkontzera behartzea.
A.: Badaude beste arazo batzuk legalak ez direnak, delitu pribatuak edo bakardadean gertatzen diren delituak, adibidez.
B.L.: Arazo hauek legalak ez izan arren, Kode Penalak lagun dezake era betera edo bestera legalki soluzionatzen, baina ez du horrelakorik egiten. Delitu hauek bakardadean suertatzen dira (etxean zein kalean) eta ez da lekukorik izaten, lekukoak egoterakoan ez delako delitua aurrera erarnaten. Beraz, delituaren froga emakumeari gelditu zaizkion zauri edo markak dira. Baina batzutan zauri hauek oso txikiak dira edo ez dago zauririk, emakumeak erresistentziarekin erantzun beharrekoan pasiboki jokatzen duelako, nahiago izaterakoan (konsziente zein inkonszienteki) bortxaketa soilik jasatea eta ez borrokatzearren labankada bat edo sekulako jipoia hartzera arriskatzea. Horrelako kasuetan bortxatuaren berba bortxatzailearen kontra planteatzen da eta askotan errugabetasun presuntzioak, bortxatzailearen alde jokatzen du. Egoera berdintsuan gertatzen da lapurketa, hau da, pribatuan edo bakardadean suertatzen da, lekukorik gabe eta froga bakarra biktimaren berba akusatuarenaren kontra delarik. Lapurketa kasuetan ontzat ematen da biktimak gezurrik esaten ez duela. Ez dabortxaketan berdin gertatzen, beste gauza batzuren artean zigorra haundia delako. Horregatik gaur egun debate bat dago Mugimendu Feministaren barruan gai honi buruz. Delitu honek hain zigor haundia izatea, praktikan zenbaterainoko positiboa den planteatzen dute, kartzelen funtzioa eta izatea aztertzeaz gain. Bestalde, argi dago bortxaketa akusazio asko zigortuak ez izatearren arrazoia epaileari eta epaitegien ideogia eta prentsa molde matxistak aurkitzen dugula. Lapurketa gehiagotan eta errazago zigortzen dute jokaera okerragoa delako beraientzat.
Adierazgarria da, adibidez, bortxatua erresistitu zela frogatzea beharrezkoa ez dela esaten duen Epaitegi Gorenaren sententzia bakarraren kasuan, bortxaketaz gain lapurketa delitua ere epaitzea.
ANE MUÑOZ
"Emakumea bortxaketa salatzera komisaldegira doanean sekulakoak pasa behar izaten".
42-43


GaiezPolitikaEstatuakEspainiaLegeakKode penala
PertsonaiazLALANA1
EgileezMUÑOZ1Politika

Azkenak
“Herriak erabaki du Hatortxu Rock 30 aldiz egitea”

26 urtez euskal preso eta iheslariak etxeratzeko aldarria oholtza gainera eraman ondoren, Hatortxu Rock jaialdiak bere azken edizioa egingo du ostegunetik igandera bitartean, Lakuntzan (Nafarroa). Jaialdian bildutako dirua preso sein senideentzat dispertsioak zekarren zama... [+]


Banketxeen mozkinak eta ustezko ezinak

Askotan hitz egin izaten da (dugu) banketxeen inguruan, kritika askoren jo-puntuan jarriz behin baino gehiagotan. Inor gutxi ezagutzen dut banketxeei buruz zerbait txarra esan ez duenik… baina, era berean, inor gutxi ezagutzen dut banketxeen zerbitzurik erabiltzen ez... [+]


2025-07-22 | Nagore González
Maite ditugun pertsonen heriotza

Zenbat min jasan dezake bihotz batek?

Zenbat aztarna sentitu dezake azkenengo bihotz-taupadara arte?

Jaiotzen garenetik, min desberdinak sentitzen ditugu. Desilusioak eta arazoak, gero eta helduago garenean, orduan eta jasanezinagoak bihurtzen dira.

Jolasa bukatzea... [+]


2025-07-22 | Patxi Azparren
Armagintza eta gerrekin eten

Orain dela 39 urte Hego Euskal Herriak, Kataluniak eta Kanaria uharteek ezetz esan zioten NATOri; duela 36 urte lehenengo intsumisoek euren burua aurkeztu zuten Gobernu Militarretan. Garai hartan Gerra Hotzaren izua hedatuta zegoen, blokeen arteko gatazka, gerra nuklear baten... [+]


2025-07-22 | Kote Camacho
Aurtengo baraualdirako jada hamalau lagunek eman dute izena

Barau kolektiboak beti erdaraz izaten ziren, baraualdi bat euskara hutsean antolatzen hasi ginen arte. Irakurketa dramatizatuak taldean, abestu, dantzatu, arnasketa kontzientea, masaje trukaketa, Bergarako igerilekura jaistea, kanten liburuxka... eta pilota partiduak.

Aurten,... [+]


2025-07-22 | ARGIA
Kanakyko independentistek eta Frantziak adostutako akordioa eztabaidatuko dute oinarriek egunotan

Uztailaren 12an akordioa sinatu zuten Kanakyko indar independentistek eta Frantziako Gobernuak Parisen. Negoziatzaile independentistek “akordio historikotzat” jo zuten. Alabaina, independentisten arteko hainbat taldek akordioari buruzko erreparoak agertu dituzte, eta... [+]


2025-07-22 | UEU
Elisa Peredo Quiroz (Maitelan)
“Emakume eta migrante izateagatik ez gaituztela kontuan hartzen hautematen dugu”

Kooperatibismo bat komunitateari begira: lurraldeetako beharrei erantzuteko ereduak zabaltzen jardunaldia izan zen ekainaren 19an eta 20an Usurbilen, Jakinek, Usurbilgo Udalak eta UEUk elkarlanean antolatuta. Praktika kooperatibo eraldatzaileen adibide gisa, besteak beste, [+]


2025-07-22 | Bertsozale.eus
Bertsolaritzaren dokumentazio bilketa sendotzeko aurrerapausoetan

 Xenpelar Dokumentazio Zentroak dokumentazio bilketan sakontzeko aurrerapausoak eman ditu: Bertsozale Elkarteko egitasmoen bilketa prozesuak berrikusi dira eta tokian tokiko eragileekin harremanetan jarrita, eremu horretako jarduna aztertu eta hobekuntzak bideratu... [+]


Bizkaiko autoeskolek hirugarren greba eguna izan dute astelehenean

Uztailak 8, 16 eta 21 izan dira greba egiteko ELA eta CCOO sindikatuek aukeratutako egunak. Kontsumorako Prezioen Indizea (KPI) eta soldatak parekatzea eta lanaldiak murriztea eskatzen dute. 


Nerabeak

Gero eta sarriagotan ikusten ditut nerabeak sufritzen. Irakasle naizenetik Bigarren Hezkuntzan, azken urteotan gero eta kasu bortitzagoen aurrean ikusi dut neure burua, eta hortxe batez ere hasten zaigu irakasleoi korapiloa. Nola lagundu nerabeari? Ikastetxean ordu asko... [+]


BSHko langileen gehiengoak onartu egin du sindikatuek eta enpresak adostutako aurreakordioa

Langile batzordeak eta enpresak adostutako aurreakordioak 655tik 609ra murriztuko ditu kaleratzeak, gainerakoak birkokatuko dituzte. Astelehen arratsaldean jakin da langileen %78k babestu dutela akordioa. Nafarroako Gobernuak eta langile batzordeak etorkizunari begira,... [+]


Cesar-Neron kasua

Martxoaren 25ean Arabako Foru Aldundiak (AFA) eta Eusko Jaurlaritzak (EJ) prentsa-ohar bat atera zuten, hedabideetan nahiko zalaparta eragin zuena, Gobierno Vasco remite a la Ertzaintza dos piezas cerámicas del yacimiento de “Las Ermitas” por ver indicios de... [+]


Ana Sagasti (AZ Ekimena)
“Jasanezina da sanferminetan pixaren kiratsa eta etengabeko soinua”

Alde Zaharreko Ekimeneko Ana Sagastirekin hitz egin du Euskalerria Irratiak, bertako bizilagunek sanferminak nola bizi dituzten ezagutzeko. Bederatzi egunez eta 24 orduz soinua gehiegizkoa eta pixa usaina erabatekoa dela esan du. Jaia eta egunerokotasuna uztartzeko... [+]


Riviera Gaza: euskal ekonomiarako aukera bat?

Bai, eremu horren historia odoltsua da. Pena izan zen hainbeste jende hiltzea eta herri hori modu horretan kanporatua izatea, baina hainbestetan gertatu dira halakoak...! Gizakiok ez dugu erremediorik eta Historiak ez du atzera bueltarik. Egiten ari zirena gehiegizkoa zela... [+]


Donostiako Klasikoa eta Israel-Premier Tech taldea

BDZ Israeli Boikota, Desinbertsioak eta Zigorrak mugimenduko (BDS nazioartean) ordezkaritza bat bildu berri da Donostiako Klasikoa antolatzen duen Oceta erakundeko arduradun batekin. Jakinarazi digu aurten, iaz ez bezala, lasterketara ez dela talde israeldarrik etorriko... [+]


Eguneraketa berriak daude